Οικία Τέλλογλου: το σπίτι των θησαυρών

Οικία Τέλλογλου: το σπίτι των θησαυρών

5' 17" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

To ιστορικό οροφοδιαμέρισμα-μουσείο της Θεσσαλονίκης, με τα σπάνια έργα τέχνης των συλλεκτών ιδιοκτητών του, υποδέχεται το κοινό με ξεναγήσεις, εκθέσεις, μουσικές και ποιητικές βραδιές.

Η ανακοίνωση για το άνοιγμα στο ευρύ κοινό ενός διαμερίσματος με ιστορία στην καρδιά της Θεσσαλονίκης με παρακίνησε να βρεθώ πριν από λίγους μήνες στον τέταρτο όροφο της πολυκατοικίας που δεσπόζει επί της οδού Αριστοτέλους 2, στη βορειοανατολική γωνία της ομώνυμης πλατείας, ακριβώς πάνω από τον κινηματογράφο «Ολύμπιον».

Eνα σπίτι γεμάτο έργα τέχνης, σπάνια κειμήλια από μακρινές χώρες, αλλοτινές εποχές και διαφορετικούς πολιτισμούς, με έντονο το στίγμα του φιλότεχνου ζεύγους Τέλλογλου, ιδίως της πληθωρικής προσωπικότητας της Αλίκης Τέλλογλου. Εδώ, από το 1965 έως και το 2008, μέσα σ’ ένα δημιουργικό περιβάλλον γεμάτο καλλιτεχνικές αναμνήσεις, συναντήθηκαν πρόσωπα και ζυμώθηκαν ιδέες που εμπλούτισαν το πολιτιστικό τοπίο της Θεσσαλονίκης. Πάνω απ’ όλα, ο χώρος αποτέλεσε το επίκεντρο μιας πλούσιας σε συγκινήσεις ζωής. Ηταν ένα ιδιωτικό, αλλά ταυτόχρονα εξωστρεφές, καταφύγιο όπου οι αγάπες και τα πάθη, η αισθητική και το γούστο των φιλότεχνων συλλεκτών ξεδιπλώθηκαν, γεμίζοντας κάθε σπιθαμή τοίχου και πατώματος με έπιπλα μαρκετερί και αντίκες, περσικά χαλιά, ατμοσφαιρικά φωτιστικά. Εργα Ελλήνων και Ευρωπαίων καλλιτεχνών συνδυάστηκαν με τόλμη μαζί με αφρικανικά, ινδικά, κινέζικα και γιαπωνέζικα αντικείμενα. Ξεχωρίζουν, μεταξύ πολλών άλλων, οι  δημιουργίες του σπουδαίου κεραμίστα Πάνου Βαλσαμάκη και κορυφαίων ζωγράφων όπως ο Λουκάς Βενετούλιας και ο Νικόλαος Γύζης.

Περιδιαβαίνοντας τον ζεστό χώρο της κατοικίας, που πλέον έχει μετατραπεί σ’ ένα ζωντανό σπίτι-μουσείο, μαζί με άλλους παρευρισκομένους, αρχίζει να ξετυλίγεται καρέ-καρέ το νήμα της δημιουργίας της πλούσιας συλλογής. Εκτίθεται μόνο μικρό μέρος της, αναβιώνοντας την όλο θαλπωρή αύρα ενός μύθου της αστικής ζωής της συμπρωτεύουσας, μαζί με τις επιρροές, τις προσλαμβάνουσες, τις αισθητικές επιλογές, τις νοοτροπίες και τις αντιλήψεις που καθόρισαν το modus vivendi στις δύο φιγούρες που τον ενσάρκωναν.

Από την πόρτα στην είσοδο, ζωγραφισμένη από τον Φλωρινιώτη εικαστικό Κώστα Λούστα, μέχρι τον παραδοσιακό μακεδονικό οντά με τις σκαλιστές κασέλες και τα υφαντά μαξιλάρια, και από τη λιβανέζικη γωνιά στο χολ μέχρι τα πορσελάνινα σερβίτσια Rosenthal, δώρα των Βαυαρών βιομηχάνων, όλα αντανακλούν το εκλεκτικό γούστο των Τέλλογλου. Περίτεχνα έπιπλα σε στυλ ροκοκό, χαλιά από την Ανατολή στο ξύλινο πάτωμα, πολύχρωμα διακοσμητικά από γυαλί, πλήθος φωτογραφιών από το παρελθόν, που ανακαλούν την κοινωνικότητα του θεσσαλονικιώτικου ζεύγους-ευεργετών των τεχνών, κι ένα μαρμάρινο τζάκι συνθέτουν την ιδιαίτερη ατμόσφαιρα στην κύρια σάλα.

Παράλληλα, διαφαίνεται η καθημερινότητά τους σε συνδυασμό με τις προσωπικές εμμονές και τις αγωνίες τους, αλλά και ο ιδιαίτερα απρόβλεπτος χαρακτήρας της Αλίκης Τέλλογλου. Τα τελευταία χρόνια, συντροφιά με τα έργα τέχνης που συχνά εναλλάσσονταν, αντικατοπτρίζοντας τις διακυμάνσεις της sui generis προσωπικότητάς της, πέρναγε πολλές ώρες στο υπνοδωμάτιο-ησυχαστήριο, στο βάθος του διαμερίσματος. Δίπλα στο διάστικτο από καύτρες τσιγάρων γραφείο της βρίσκεται ακόμα μια ψάθινη σκούπα με κόκκινη κορδέλα και λίγο αλάτι ριγμένο από πίσω (!), ξόρκι για τις personae non gratae που δεν συμπορεύονταν με τον ιδιοσυγκρασιακό χαρακτήρα της…

Από το μπαλκόνι, η πανοραμική οπτική στην εμβληματική, σχεδιασμένη από τον Γάλλο πολεοδόμο Ερνέστ Εμπράρ, πλατεία Αριστοτέλους και η εξαιρετική θέα μέχρι τον Oλυμπο αποζημιώνουν πολλαπλά. Στην τραπεζαρία, τα παράθυρα δημιουργούν μπλε κάδρα επιτρέποντας στα νερά του Θερμαϊκού να «εισβάλλουν» στο εσωτερικό του δωματίου, μαγνητίζοντας το βλέμμα των παρισταμένων. Δίνεται, κατ’ αυτόν τον τρόπο, η πρόσκαιρη αίσθηση μιας νοερής πλοήγησης στην απέραντη θάλασσα της τέχνης, στα κύματα της οποίας η Αλίκη Τέλλογλου, παρέα με φίλους και συνοδοιπόρους, συνέπλεε και οραματιζόταν την απόκτηση έργων που να προκαλούν γροθιά στο στομάχι, τη στήριξη καλλιτεχνών, αλλά και τη δωρεά της ιδιωτικής συλλογής-παρακαταθήκης για την ίδρυση του Τελλογλείου το 1972.

Από την αθρόα προσέλευση και το σθεναρό ενδιαφέρον του κόσμου φαίνεται ότι το εγχείρημα του ανοίγματος της Οικίας Τέλλογλου στο κοινό της πόλης και της εδραίωσής της ως επισκέψιμου μουσειακού χώρου στο συλλογικό υποσυνείδητο έχει στεφθεί με επιτυχία. Η θερμή υποδοχή που επιφύλαξε το κοινό δίνει ελπίδα στους καθ’ ύλην αρμοδίους προκειμένου να ενδυναμώσουν την παρουσία του νέου χώρου στα πολιτιστικά πράγματα της Θεσσαλονίκης, εμπλουτίζοντας τον προγραμματισμό του με μια σειρά εκπαιδευτικών και καλλιτεχνικών δράσεων. Εξάλλου, όπως χαρακτηριστικά έλεγε η αείμνηστη Αλίκη Τέλλογλου: «Εμείς δεν κάναμε ένα μουσείο ή μια πινακοθήκη όπου απλώς θα εκτίθενται έργα τέχνης. Εκείνο που θέλαμε ήταν να αποκτήσει το κοινό παιδεία γύρω από την τέχνη, να δημιουργηθεί ένα σχολείο για να ξυπνάει τα ωραία πράγματα που έχει ο καθένας μέσα στην καρδιά του και τα οποία τον βοηθούν να ομορφαίνει τη ζωή του και τη ζωή των άλλων».

Πιο συγκεκριμένα, για το προσεχές διάστημα αναμένεται να συνεχιστούν τα εκπαιδευτικά προγράμματα για παιδιά και ενηλίκους, με στόχο τη διαθεματική επαφή ενός ευρύτερου κοινού με τη μόνιμη συλλογή του Τελλογλείου και τις περιοδικές εκθέσεις: «O Ντελακρουά σκηνοθετεί το ’21» και «Ο Φιλιποτό δημιουργεί το Πανόραμα της Πολιορκίας του Παρισιού» που τρέχουν έως τις 31 Ιανουαρίου. Ειδικά στην Οικία Τέλλογλου θα ξεκινήσει τον Φεβρουάριο ο β΄ κύκλος μαθημάτων Ιστορίας της Τέχνης, με έμφαση στις όψεις του μοντερνισμού στην ελληνική τέχνη του 20ού αιώνα, υπό τον τίτλο «Αγαπημένα έργα της Αλίκης Τέλλογλου». Προγραμματίζεται επίσης μια νέα σειρά παρουσιάσεων με προσκεκλημένους εικαστικούς και θεματική που θα περιστρέφεται γύρω από το έργο τους. Επιπλέον, κομβικά έργα της συλλογής επιστρέφουν στη βάση τους και επανατοποθετούνται στους τοίχους, καθώς και σε προθήκες του σπιτιού-μουσείου, προκειμένου να καλλιεργηθεί ένας διευρυμένος διάλογος που θα ανανεώνει σε τακτά χρονικά διαστήματα το ενδιαφέρον ακόμα και όσων έχουν ήδη επισκεφτεί την Οικία Τέλλογλου στο πλαίσιο των ξεναγήσεων. Παράλληλα αναμένεται να φιλοξενηθούν προσεχώς και ξεχωριστές βραδιές μουσικής και ποίησης.

Οι άνθρωποι πίσω απο την ιστορική οικία

Η Αλίκη Τέλλογλου, κόρη του Ναούμ και της Λουκίας Ωρολογά, προσφύγων από την Κωνσταντινούπολη και το Μοναστήρι, γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη. Το όνειρό της ήταν να σπουδάσει αρχιτεκτονική εσωτερικών χώρων, τελικά όμως εγγράφηκε στην Ιατρική Σχολή. Από μικρό παιδί είχε εκδηλώσει την αγάπη της στα γράμματα και στις τέχνες. Ο Νέστορας Τέλλογλου γεννήθηκε στη Σμύρνη από οικογένεια εμπόρων και τραπεζιτών. Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή εγκαταστάθηκαν στη Θεσσαλονίκη και ο ίδιος, αφού ολοκλήρωσε τις σπουδές του στην Ελβετία, επέστρεψε στη Θεσσαλονίκη, όπου ανέπτυξε έντονη επιχειρηματική δραστηριότητα. Ο Νέστορας και η Αλίκη παντρεύτηκαν το 1953 και δεν άργησαν να καθιερωθούν ως ένα από τα πιο φιλότεχνα ζευγάρια της πόλης.

Οι ξεναγήσεις, διάρκειας περίπου 30 λεπτών (κατόπιν προκράτησης και με σειρά προτεραιότητας), πραγματοποιούνται κάθε Τετάρτη μεταξύ 19.30 και 20.30 από επιμελητές του Τελλογλείου Ιδρύματος και περιλαμβάνουν περιήγηση στους χώρους του σπιτιού-μουσείου, ξενάγηση στα εκθέματα και σχετική προβολή βίντεο.

Μέγιστος αριθμός ανά επίσκεψη: 20 άτομα.

Κόστος συμμετοχής: 5 ευρώ.

Διεύθυνση: Αριστοτέλους 2, 4ος όροφος, 546 22 Θεσσαλονίκη.

Πληροφορίες στα τηλέφωνα: 2310-991610, 2310-247111, e-mail: [email protected]

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή