Σε αποτίμηση της πρωθυπουργίας του, καθώς και σε αποκαλυπτικές αναφορές για την τότε διαπραγμάτευση με τους εταίρους, προβαίνει ο κ. Αντ. Σαμαράς, μέσω συνέντευξης στην «Κ». Ο κ. Σαμαράς δεν κρύβει την αγωνία του για τις συνέπειες της διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ στη χώρα και υπογραμμίζει πως, με δεδομένο ότι δεν μπορεί να προκύψει κυβέρνηση «ευρύτερης στήριξης» από την παρούσα Βουλή, μόνη λύση είναι οι εκλογές, για τις οποίες «δεν “πιέζει” ο Κυριάκος Μητσοτάκης, αλλά η πραγματικότητα».
– Πρόσφατα συμπληρώθηκαν δύο χρόνια από την εκλογική νίκη του ΣΥΡΙΖΑ και τη δική σας αποχώρηση από την πρωθυπουργία. Ποιο θεωρείτε ότι ήταν το μεγαλύτερο σφάλμα της διακυβέρνησής σας και το ένα πράγμα για το οποίο είστε πραγματικά περήφανος.
– Πρώτα, αυτό για το οποίο νιώθω υπερήφανος. Και μάλιστα, για λογαριασμό όλων εκείνων που στήριξαν το έργο της κυβέρνησής μας τότε. Νιώθω υπερήφανος που σηκώσαμε τη χώρα στα πόδια της. Αναλάβαμε με το έλλειμμα να «τρέχει» στο 9,5% και σε δυόμισι χρόνια το κατεβάσαμε στο 2,6%. Μόνο έτσι ανακτάται η ανεξαρτησία της χώρας. Νιώθω υπερήφανος που πήραμε την οικονομία με ύφεση 7,2% και δυόμισι χρόνια αργότερα την παραδώσαμε με ανάπτυξη 0,7%. Αυτό σημαίνει «στροφή στην ανάπτυξη». Νιώθω υπερήφανος που κάναμε τις περισσότερες μεταρρυθμίσεις, αλλά και τις περισσότερες αποκρατικοποιήσεις που έχουν γίνει στην Ελλάδα τις τελευταίες δεκαετίες. Αυτό σημαίνει «στροφή στην ανταγωνιστικότητα». Και στο διάστημα εκείνο η ανταγωνιστικότητα της οικονομίας μας βελτιώθηκε κατά δεκάδες θέσεις στη διεθνή κατάταξη της Παγκόσμιας Τράπεζας και του ΟΟΣΑ. Ενώ τώρα καταποντίζεται πάλι. Νιώθω υπερήφανος γιατί, παρά τη θεαματική μείωση των ελλειμμάτων, καταφέραμε ταυτόχρονα να μειώσουμε μια σειρά φόρους: και τον ΦΠΑ στην εστίαση και την εισφορά αλληλεγγύης και τον φόρο πετρελαίου και τον φόρο ακινήτων (δύο φορές) και τον φόρο των ενοικίων και τις ασφαλιστικές εισφορές (επίσης δύο φορές). Και προγραμματίζαμε μειώσεις κι άλλων φόρων στο μέλλον. Αυτό σημαίνει «στροφή στις φιλελεύθερες ιδέες». Μέχρι που ήλθε ο Τσίπρας και αύξησε ξανά τους φόρους που είχαμε μειώσει εμείς. Ενώ αύξησε και τους φόρους που είχαμε αρνηθεί να αυξήσουμε εμείς. Νιώθω υπερήφανος που βάλαμε την Ελλάδα στον «ενεργειακό χάρτη». Με τον ΤΑΡ και όχι μόνο. Νιώθω υπερήφανος που ανοίξαμε την Ελλάδα στον κόσμο των διεθνών επιχειρήσεων. Και πολλές ήλθαν στην Ελλάδα τότε, κατέθεσαν επενδυτικά σχέδια που θα δημιουργούσαν δεκάδες χιλιάδες θέσεις εργασίας, σχέδια που προχώρησαν, αλλά δεν πρόλαβαν να υλοποιηθούν. Γιατί ήλθε ο Τσίπρας και τους έδιωξε. Νιώθω υπερήφανος που, ύστερα από δυόμισι χρόνια, στα τέλη του 2014, έβλεπα την κοινωνία μας να ανακτά σιγά σιγά την αισιοδοξία της και την εθνική αυτοπεποίθηση. Το κυριότερο λάθος ήταν πως όλα αυτά δεν «επικοινωνήθηκαν» στον κόσμο. Το λάθος αυτό το παίρνω πάνω μου. Είχαμε, βλέπετε, άλλον ενάμιση χρόνο μπροστά μας. Διάστημα στο οποίο η ανάπτυξη θα έκλεινε το στόμα οποιουδήποτε αμφισβητία. Εν πάση περιπτώσει, μόλις τώρα καταλαβαίνει ο κόσμος τι κάναμε εμείς τότε. Γιατί τώρα τα συγκρίνει με αυτά που έκανε ο Τσίπρας μετά…
– Ως πρωθυπουργό εκτιμάτε ότι υπήρξαν κάποιοι που σας υπέσκαψαν μέσα από τη Ν.Δ.; Υπήρξαν ομάδες ή πρόσωπα που πρόσκεινται ή ανήκουν στη Ν.Δ. και με έμμεσο τρόπο συνέβαλαν ώστε να αποκτήσει δυναμική εξουσίας ο ΣΥΡΙΖΑ;
– Και να υπήρξαν κάποιες «μεμονωμένες περιπτώσεις», δεν έπαιξαν κανένα ρόλο. Προσέξτε: Εμείς ξεκινήσαμε τη διακυβέρνηση τον Ιούλιο του 2012 με κοινοβουλευτική δύναμη 129 εδρών. Και τελειώσαμε τον Γενάρη του 2015 με κοινοβουλευτική δύναμη επίσης 129. Ενώ το ΠΑΣΟΚ είχε ξεκινήσει τη διακυβέρνησή του τον Οκτώβρη του 2009 με 162 βουλευτές και μέσα σε δυόμισι χρόνια είχε χάσει περίπου 30 βουλευτές. Και ο ΣΥΡΙΖΑ ξεκίνησε τον Γενάρη του 2015 με 149 βουλευτές και, έξι μήνες αργότερα, τον Σεπτέμβριο εκείνης της χρονιάς, είχε πέσει στους 106. Εμείς κρατήσαμε συμπαγή την κοινοβουλευτική μας δύναμη κατά τη διάρκεια μιας πολύ δύσκολης διακυβέρνησης. Πράγμα που δεν κατάφερε άλλος κανείς, πριν από μας ή μετά από μας. Προβλήματα από διαφωνίες και γκρίνιες υπήρξαν ασφαλώς. Αλλά τα αντιμετωπίσαμε. Δεν έδειξαν, βέβαια, όλοι οι συνάδελφοι την ίδια ψυχική συμμετοχή ή και αγωνία για το έργο μας. Ομως, αυτό δεν έθεσε σε κίνδυνο ούτε τον ενότητα του κόμματος ούτε την πορεία του κυβερνητικού έργου.
– Πολλοί υποστηρίζουν πως σημείο καμπής για τη δική σας διακυβέρνηση υπήρξε η θεσμοθέτηση του ΕΝΦΙΑ. Ηταν λάθος; Μπορούσε να αποφευχθεί;
– Πρώτα πρώτα, εμείς βρήκαμε ήδη τον φόρο ακινήτων, τον ΕETΗΔΕ, το λεγόμενο «χαράτσι». Και το μειώσαμε –δύο φορές, μάλιστα– πριν φτάσουμε στον ΕΝΦΙΑ. Που ήταν και μνημονιακή υποχρέωση.
Χώρια που με τον ΕΝΦΙΑ καταγράφηκε για πρώτη φορά ηλεκτρονικά το σύνολο της ιδιωτικής ακίνητης περιουσίας. Και δημιουργήθηκε στέρεη βάση για Κτηματολόγιο. Κι ακόμα, πέρα από τις δύο μειώσεις που κάναμε, προγραμματίσαμε και ακόμα τρεις μειώσεις του ΕΝΦΙΑ στα επόμενα χρόνια, πάνω από 20% (μειώσεις που τις ματαίωσε ο Τσίπρας). Και κυρίως εξαγγείλαμε ότι επρόκειτο να δοθεί εξ ολοκλήρου στην Τοπική Αυτοδιοίκηση μετά το 2018, πράγμα που θα τον καθιστούσε απόλυτα «ανταποδοτικό» και θα ήταν, από μόνο του, πολύ μεγάλη μεταρρύθμιση. Κι αυτό ματαιώθηκε από τον Τσίπρα. Για να το πω απλά: Εμείς βάλαμε τον ΕΝΦΙΑ για να ΜΗΝ αυξήσουμε τον ΦΠΑ (που αρχίσαμε να τον μειώνουμε), για να ΜΗΝ αυξήσουμε τις ασφαλιστικές εισφορές (που κι αυτές αρχίσαμε να τις μειώνουμε), για να ΜΗΝ αυξήσουμε την προκαταβολή φόρου (που κι αυτή τη μειώσαμε). Κι ήλθε ο Τσίπρας, υποσχέθηκε πως θα… καταργήσει τον ΕΝΦΙΑ, κι αντί γι’ αυτό… αύξησε τον ΕΝΦΙΑ, όπως αύξησε κι όλους τους φόρους που είχαμε μειώσει εμείς. Ή που είχαμε αρνηθεί να αυξήσουμε εμείς. Τέτοια μαζική εξαπάτηση.
– Προτείνατε ο ίδιος στον Φ. Κουβέλη την Προεδρία της Δημοκρατίας ή απλώς βολιδοσκοπήθηκε από συνεργάτες σας; Σας εξήγησε ποτέ γιατί αρνήθηκε να είναι υποψήφιος;
– Εκείνο που μπορώ σήμερα να σας πω είναι πως στον κ. Κουβέλη έφτασε τότε η πρότασή μας από διάφορες πλευρές και όχι μόνο από τη Ν.Δ. Και βεβαίως, και από τον υπουργό μου Επικρατείας τον κ. Σταμάτη. Τι «δεν κατάλαβε», δηλαδή; Απλώς είχε πάρει ήδη τις αποφάσεις του: να στηρίξει τον ΣΥΡΙΖΑ. Κι αυτό το πλήρωσε ολόκληρη η χώρα.
– Πιστεύετε ότι ο κ. Σόιμπλε και το ΔΝΤ «σας τράβηξαν το χαλί» ζητώντας το φθινόπωρο του 2014 περισσότερα μέτρα για να κλείσει η αξιολόγηση; Το συζητήσατε ποτέ μαζί τους; Και πού αποδίδετε ότι ουδέποτε υλοποιήθηκε η δέσμευση για μείωση του χρέους, ενώ επιτύχατε πρωτογενή πλεονάσματα;
– Στο πρώτο σκέλος της ερώτησής σας: Εμενε τελικά ένα πολύ μικρό «κενό» περίπου 600 εκατομμυρίων (ανάμεσα στους δικούς μας υπολογισμούς και αυτούς του ΔΝΤ), που θα μπορούσαμε, αν χρειαζόταν, να κλείσουμε αργότερα (και μάλλον δεν θα χρειαζόταν.) Αλλά η αξιολόγηση τελικά δεν έκλεισε για πολιτικούς λόγους: γιατί οι δανειστές μας κατάλαβαν τότε πως μάλλον δεν θα καταφέρναμε να εκλέξουμε Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Οπότε και θα πηγαίναμε αναγκαστικά σε πρόωρες εκλογές. Κι αυτό ήταν που τους έκανε να εμποδίσουν το κλείσιμο της τελευταίας αξιολόγησης. Οι δανειστές φοβήθηκαν τότε πως αν η Ελλάδα έπαιρνε την τελευταία δόση των 7,2 δισεκατομμυρίων τον Δεκέμβριο του 2014, τα χρήματα αυτά θα κινδύνευαν να βρεθούν στα χέρια της επόμενης κυβέρνησης, που απειλούσε να τα τινάξει όλα στον αέρα. Είναι ξεκάθαρο πως αυτό δεν το «ρίσκαραν». Και τότε είδαμε να «ανεβάζουν συνεχώς τον πήχυ», δηλαδή να αυξάνουν τις απαιτήσεις, για να μην ολοκληρωθεί η διαπραγμάτευση. Hταν, λοιπόν, οι «αναπόφευκτες» πλέον εκλογές τις οποίες εκβίασε ο Τσίπρας που ματαίωσαν το κλείσιμο της πέμπτης αξιολόγησης. Και την οριστική έξοδο από τα μνημόνια. Στο δεύτερο σκέλος: Τα μέτρα για το χρέος που μας είχαν υποσχεθεί έπρεπε να μας δοθούν από τα μέσα του 2014. Ενόψει των ευρωεκλογών όμως, φοβήθηκαν πως θα είχαν πολιτικό κόστος στις χώρες τους, αν «έδιναν κι άλλα χρήματα στην Ελλάδα». Κι έτσι τα ανέβαλαν για τα τέλη του 2014. Οπότε και προέκυψε η «εμπλοκή» για την εκλογή Προέδρου στην Ελλάδα.Αλλά τότε βρισκόμασταν σε εντελώς διαφορετική κατάσταση απ’ ό,τι σήμερα: για να καταλάβετε, τότε το ΔΝΤ προέβλεπε πως το 2022 το χρέος μας θα ήταν κάτω από 110% του ΑΕΠ. Ενώ τώρα προβλέπει πως το χρέος της Ελλάδας θα παραμένει πάνω από το 180% του ΑΕΠ τουλάχιστον έως το 2060! Η διαπραγμάτευση Βαρουφάκη το πρώτο εξάμηνο του 2015 κυριολεκτικά τσάκισε τη χώρα και τη διαχείριση του χρέους της. Κι αυτό δεν το είχαν προβλέψει ούτε οι δανειστές.
– Από την πλευρά του ΔΝΤ μεταδίδεται ότι και σεις ο ίδιος δεν πιέσατε επαρκώς για τη μείωση των πρωτογενών πλεονασμάτων για τα οποία είχε δεσμευθεί η χώρα. Αλήθεια ή ψέμα;
– Ανοησίες! Εγώ «πίεζα» για δύο πράγματα: να μπούμε στην ανάπτυξη και να βγούμε από το μνημόνιο μιαν ώρα αρχύτερα. Και τα δύο τα πετύχαμε, με τη «βούλα» –προσέξτε– και του ΔΝΤ. Το ίδιο το ΔΝΤ υποστήριζε πως το 2015 θα είχαμε ανάπτυξη 2,9%. Και ότι το 2016 θα είχαμε ανάπτυξη 3,7%. Με τέτοια ανάπτυξη, πιάναμε τους στόχους για τα πλεονάσματα χωρίς νέα μέτρα. Ομως το πιο σημαντικό είναι το εξής: αφότου φτάσαμε να βγαίνουμε από τα μνημόνια και να έχουμε μπει στην ανάπτυξη, μόνος μου εξήγγειλα ότι στο μέλλον ο στόχος ήταν, όχι πλεονάσματα 4,5% που προέβλεπε η συμφωνία, αλλά 3,5%. Οσο, δηλαδή, συμφώνησε τελικά και ο Τσίπρας έξι μήνες αργότερα. Κι αφού είχε μπει σε τρίτο μνημόνιο κι είχε εκτοξεύσει το χρέος.
Το μειωμένο αυτό πρωτογενές πλεόνασμα, για μετά το 2015, το εξήγγειλα δημόσια σε προεκλογική ομιλία μου στις 14 Ιανουαρίου του 2015. Εντεκα ημέρες πριν από τις εκλογές! Και η τρόικα δεν «αντέδρασε» τότε. Γιατί ήξεραν ότι η Ελλάδα μπορούσε πια να πορευτεί με μικρότερα πλεονάσματα. Μετά ήλθε ο Τσίπρας και τα ’κανε μαντάρα…
Δεν ξέρω εάν η χώρα θα σώζεται μετά…
– Συμμερίζεστε την εκτίμηση ότι μετά το τελευταίο Eurogroup η Ελλάδα βρίσκεται πιο κοντά στο Grexit ή σε πρόωρες εκλογές;
– Η κυβέρνηση Τσίπρα βρίσκεται σε πλήρες αδιέξοδο. Αυτό είναι το μόνο σίγουρο. Και η άμεση προσφυγή στις κάλπες είναι η μόνη λύση! Από την άλλη πλευρά, βέβαια, τις εκλογές τις φοβούνται. Φοβούνται για τα αδιέξοδα στα οποία έχουν οδηγήσει, φοβούνται και για το αποτέλεσμα των εκλογών, βλέπουν πως όσο πάει «βουλιάζουν» κι άλλο. Το ερώτημα είναι ποιος από τους δύο φόβους τους θα επικρατήσει τελικά. Και αν θα «σώζεται» η κατάσταση της χώρας μετά…
– Σήμερα η κυβέρνηση υλοποιεί μέτρα που ίσως δεν μπορούσατε να φανταστείτε εσείς να περάσετε, χωρίς διαδηλώσεις και κοινωνική και πολιτική αναταραχή. Μήπως, τελικά, η χώρα έπρεπε να περάσει τη «φάση
ΣΥΡΙΖΑ»;
– Ακούω να το λένε αυτό κάποιοι, πως τώρα γίνονται πράγματα που «δεν τολμούσαμε να κάνουμε εμείς»! Η αλήθεια είναι αρκετά διαφορετική, όμως: Πράγματι, ο Τσίπρας κάνει πράγματα πολύ οδυνηρά για τον κόσμο. Αλλά και εντελώς αχρείαστα. Οπως οι αυξήσεις σε όλους τους φόρους και η εκτόξευση των ασφαλιστικών εισφορών. Τέτοια μέτρα η τρόικα δεν τα ζητούσε καν από εμάς στο τέλος της διακυβέρνησής μας. Επομένως, η κυβέρνηση Τσίπρα κάνει πράγματα που δεν χρειαζόταν να γίνουν. Από την άλλη πλευρά, ματαίωσαν ή μπλόκαραν πράγματα που έπρεπε να γίνουν. Που τα είχαμε τολμήσει εμείς και τώρα έχουν βαλτώσει, όπως αποκρατικοποιήσεις και μεταρρυθμίσεις. Κι εδώ είναι το «μυστικό»: Ζητούν από την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ να πάρει μέτρα πολύ οδυνηρά για τον κόσμο, επειδή δεν κάνει αυτά που έπρεπε να γίνουν. Κι επειδή ματαίωσε όσα εμείς είχαμε τολμήσει κι είχαμε ξεκινήσει. Δεν είναι «μεταρρύθμιση» οι ιλιγγιώδεις φόροι! Δεν ήταν «αναγκαστικό» ή «αναπόφευκτο» να γίνει η Ελλάδα ένα τεράστιο hotspot! Ούτε να φορολογηθούν μέχρις εξοντώσεως οι πάντες! «Γδέρνουν» τον κόσμο, γιατί δεν μπορούν να κάνουν τις μεταρρυθμίσεις και τις αποκρατικοποιήσεις που απαιτούνται. Κι ύστερα επέστρεψε και κυριαρχεί πάλι η ανασφάλεια. Γέμισε η Ελλάδα παράνομους μετανάστες. Η Τουρκία ακόμα και η Αλβανία προκαλούν και απειλούν καθημερινά. Ηταν «απαραίτητα» όλα αυτά; Και μάλιστα τώρα που σ’ ολόκληρο τον κόσμο ανατρέπονται παλιές ισορροπίες και αναζητούνται καινούργιες, εμείς να βρισκόμαστε σε τέτοια περιθωριοποίηση. Δεν ήταν καθόλου «απαραίτητο». Επιζήμιο και απειλητικό είναι…
Η σημερινή Βουλή δεν μπορεί να δώσει κυβέρνηση ευρύτερης στήριξης
– Πώς βλέπετε τη Ν.Δ. σήμερα; Συμφωνείτε με το αίτημα για εκλογές; Είναι έτοιμος ο Κυρ. Μητσοτάκης και το κόμμα σας να κυβερνήσουν ή, με δεδομένη την κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η χώρα, απαιτείται μια κυβέρνηση ευρύτερης στήριξης από την παρούσα Βουλή;
– Πρέπει να είναι και πιστεύω ότι είναι έτοιμος. Και δεν «πιέζει» ο Κυριάκος Μητσοτάκης για εκλογές. Η πραγματικότητα πιέζει. Η κοινωνία βρίσκεται σε απόγνωση. Πάνω από το 80% του κόσμου λέει πως τον Νοέμβριο του 2014 βρισκόταν σε πολύ καλύτερη κατάσταση. Η Ν.Δ. προηγείται πλέον πάνω από 10 μονάδες, σε όλες τις δημοσκοπήσεις. Και δεν έχει γίνει ποτέ στο παρελθόν εν ενεργεία πρωθυπουργός να υστερεί και σε «καταλληλότητα». Και να διευρύνεται συνεχώς η διαφορά υπέρ του Κυριάκου. Ακούστε: Η σημερινή Βουλή δεν μπορεί να δώσει κυβέρνηση ευρύτερης στήριξης. Είναι ανάγκη η χώρα να αντιστρέψει την πολιτική των τελευταίων δύο χρόνων σε όλα: στην οικονομία, στην παιδεία, στην ασφάλεια, στο μεταναστευτικό. Ποιος θα ψηφίσει τέτοια «αντιστροφή πολιτικής»; Αυτοί που μας έφεραν ώς εδώ; Η κυβέρνηση που χρειάζεται σήμερα πρέπει να επαναφέρει τη χώρα στις μεταρρυθμίσεις και τις αποκρατικοποιήσεις. Και πρέπει να εμπνεύσει ασφάλεια μέσα στη χώρα και υπευθυνότητα στο εξωτερικό. Μια τέτοια κυβέρνηση μόνον από εκλογές μπορεί να προκύψει.
– Ο κ. Μητσοτάκης επιχειρεί την αμφίπλευρη διεύρυνση της Ν.Δ., αλλά εμφανίζεται να αποκλείει τη συνεργασία με πρόσωπα που είχαν διατελέσει υπουργοί του ΠΑΣΟΚ. Εκτιμάτε πως θα έπρεπε να κάνει και αυτό το βήμα και προς ποια πρόσωπα;
– Δεν θέλω και δεν πρέπει να «προδικάσω» τι θα κάνει. Νομίζω, όμως, ότι οι πόρτες του είναι ανοικτές σε όσους απέδειξαν τη μεταρρυθμιστική τους διάθεση. Το πώς θα το χειριστεί είναι δική του ευθύνη…
– Βλέποντας προς τα πίσω, μήπως θα έπρεπε να είχατε κινηθεί εσείς προς αυτή την κατεύθυνση, προωθώντας τη συγκρότηση ενός «φιλοευρωπαϊκού» μετώπου;
– Τέτοιες συμμαχίες δεν «εξαγγέλλονται» ξαφνικά. Οικοδομούνται βήμα βήμα. Κι εγώ τόλμησα όλα τα «βήματα» που οικοδομούν μια τέτοια συμμαχία. Στα δικά μας χρόνια, η Ελλάδα έζησε με συγκυβέρνηση 2 ή 3 κομμάτων, πράγμα που δεν είχε ξαναγίνει στο παρελθόν. Κι ήταν ακριβώς αυτό: η βήμα βήμα οικοδόμηση ενός τέτοιου μεταρρυθμιστικού ευρωπαϊκού «μετώπου». Κάποιοι ίσως ήθελαν αυτό το «μέτωπο» χωρίς εμένα και χωρίς τον Βενιζέλο, που σηκώσαμε το μεγαλύτερο βάρος για τη συγκρότησή του. Αλλά αυτά είναι, ας πούμε, «περασμένα ξεχασμένα»… Οι φιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις είναι το πεδίο που ενώνει σήμερα όλους τους Ελληνες που θέλουν να ξαναγεννηθεί η χώρα. Οι φιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις και ο ευρωπαϊκός προσανατολισμός. Αλλά πρέπει και η Ευρώπη να βοηθάει και να μπορεί. Και οφείλουμε να βάλουμε μπροστά τη μεγάλη ατζέντα των μεταρρυθμίσεων χωρίς παρωχημένες διαχωριστικές γραμμές και ξεπερασμένα στερεότυπα. Αυτό μόνο θα ενώσει τον λαό μας και θα ξεμπλοκάρει τη χώρα μας. Οι Ελληνες που θέλουν να προκόψει ο τόπος κι όχι να… εκδικηθούν τον διπλανό τους οφείλουν να συσπειρωθούν. Οι Ελληνες που θέλουν να σηκωθεί η χώρα όρθια κι όχι να… «ψοφήσει η κατσίκα του γείτονα» μπορούν πια να συσπειρωθούν: για φιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις. Με ευρωπαϊκό προσανατολισμό. Αλλά να συσπειρωθούν και για εθνική επιβίωση πλέον. Με ευθύνη απέναντι στην πατρίδα. Ακέραιη και υπερήφανη παραλάβαμε την Ελλάδα… Ακέραιη και υπερήφανη οφείλουμε να την παραδώσουμε στα παιδιά μας…
Τι συμφώνησα με Ερντογάν και είχαμε «ηρεμία»
– Πώς ζήσατε ως συνομιλητή τον Ερντογάν; Μπορούσατε να συνεννοηθείτε, να κάνετε deal μαζί του; Μετά την πρόσφατη ανακοίνωση του τουρκικού ΥΠΕΞ για τους «οκτώ» φοβάστε μια ανοικτή κρίση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις;
– Ηταν πολύ διαφορετικός τότε απ’ ό,τι σήμερα. Από τις αρχές του 2013 τα πράγματα και για την τουρκική οικονομία άρχισαν να δυσκολεύουν. Επομένως, είχε ανάγκη κι εκείνος συνθήκες «ηρεμίας» στα ελληνοτουρκικά, όπως άλλωστε κι εμείς. Του είπα τότε: «Ούτε εσύ θέλεις τώρα περισπασμούς ούτε κι εμείς. Οπότε, μη ρίχνεις λάδι στη φωτιά, ώστε να μπούμε ξανά σε ανάπτυξη και οι δύο χώρες». Κι εκείνος ανταποκρίθηκε. Τότε. Σήμερα τα πράγματα είναι εντελώς διαφορετικά. Κι ο ίδιος πλέον, πολύ προκλητικός και απρόβλεπτος.
– Πόση σημασία δίνετε στην εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων στον ελλαδικό χώρο; Προϋποθέτει επίλυση των ελληνοτουρκικών διαφορών και γιατί δεν προχωρήσατε στην ανακήρυξη ΑΟΖ;
– Τεράστια σημασία. Αλλωστε, η κυβέρνησή μας είναι η πρώτη που ανέδειξε το θέμα και το προώθησε αποφασιστικά. Δώσαμε σε διεθνείς εταιρείες και τις πρώτες άδειες για έρευνα αλλά και για εξόρυξη στη θαλάσσια και χερσαία περιοχή της Δυτικής Ελλάδας. Και τον Σεπτέμβριο του 2012 «σταματήσαμε» την Τουρκία, που είχε αρχίσει να… εκχωρεί «οικόπεδα» από την ελληνική ΑΟΖ νοτίως του Καστελλόριζου. Αργότερα, τον Νοέμβριο του 2014 συμφωνήσαμε στο Κάιρο, με Κύπρο και Αίγυπτο, να οριοθετήσουμε οι τρεις χώρες από κοινού –χωρίς την Τουρκία– την ΑΟΖ μας. Πράγμα που αποτελεί την πρώτη «έμπρακτη ακύρωση» των τουρκικών διεκδικήσεων στην περιοχή, από «τρίτη» χώρα (την Αίγυπτο). Η πλήρης ανακήρυξη της ΑΟΖ χρειάζεται μεγάλη προετοιμασία για να γίνει σωστά. Και εμείς όχι μόνον αναδείξαμε ένα θέμα που κανείς δεν τολμούσε να «αγγίξει» πριν, αλλά κάναμε και όλα τα προπαρασκευαστικά βήματα. Να άλλη μία προσπάθεια που δεν συνεχίστηκε μετά…