Αν ρωτούσες πριν από δύο μήνες «σας ανησυχεί η Ελλάδα;», η απάντηση που έπαιρνες από γερμανικά χείλη ήταν «και ναι, και όχι».
«Οχι», γιατί ο μνημονιακός βίος της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ φαινόταν τότε να έχει μπει στις ράγες μιας σχετικά ελεγχόμενης ρουτίνας. Η Ελλάδα δεν προβλεπόταν να αναδυθεί στην προεκλογική σκηνή της Γερμανίας ως πρόβλημα του ευρώ.
«Ναι», γιατί μπορούσε να ξαναμουντζουρώσει την ατζέντα με έναν πρωτότυπο τρόπο: διά του προσφυγικού.
Ως το πιο οδυνηρό από τα τραύματα που υπέστη στη δωδεκαετή θητεία της, το προσφυγικό τρόμαζε περισσότερο τη Μέρκελ από το κοιμισμένο φάντασμα του Grexit. Στα απόνερα του ξενοφοβικού κύματος που σηκώθηκε στο βρετανικό δημοψήφισμα και στις αμερικανικές εκλογές, οι εικόνες από τους προσφυγικούς καταυλισμούς στην Ελλάδα απειλούσαν να στοιχειώσουν την προσπάθεια της Μέρκελ να χριστεί καγκελάριος για τέταρτη φορά.
Και όμως. Οταν οι Γερμανοί κάνουν σχέδια, οι Ελληνες καγχάζουν. Εξαιτίας του τέλματος στη δεύτερη αξιολόγηση, το ελληνικό πρόβλημα σκιάζει τη γερμανική πολιτική ζωή και με τον παλιό και με τον νέο τρόπο. Δέκτης αυτής της διπλής ανησυχίας λέγεται ότι έγινε και ο πρόεδρος της Ν.Δ. στις συναντήσεις που είχε στο Βερολίνο.
Μυθοποιημένοι στο συλλογικό υποσυνείδητο ως οι νέοι Αμερικανοί –η νέα κηδεμονεύουσα δύναμη που μας έχει αναλάβει–, οι Γερμανοί προσφέρονται για να προβάλει πάνω τους όλους τους ιδεασμούς της η ελληνική πολιτική αγορά.
Θέλει ή δεν θέλει η Μέρκελ εκλογές τώρα στην Ελλάδα; Εχει ή δεν έχει αποφασίσει ο Σόιμπλε να στραγγαλίσει την κυβέρνηση Τσίπρα; Θα βάλει ή δεν θα βάλει χαλινό στον υπουργό της η καγκελάριος, όπως της ζήτησε από το βήμα της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ ο Ελληνας πρωθυπουργός;
Εντάξει, η τελευταία ερώτηση αναπαράγεται μόνο για την κωμική της αξία. Οι υπόλοιπες, όμως, απασχολούν σοβαρά μια πολιτική τάξη που εξακολουθεί να αντιλαμβάνεται την ξένη επιρροή με όρους του 20ού αιώνα. Με συνθηματολογία τύπου «Εξω οι βάσεις», όπως αυτή που ανέσυρε χθες από το χρονοντούλαπο του μπααθικού ΠΑΣΟΚ η Φώφη Γεννηματά, κατηγορώντας τους αντιπάλους της ως «υποτακτικούς».
Η εκτίμηση που μεταφέρουν οι Ελληνες συνομιλητές της γερμανικής ηγεσίας είναι ότι το Βερολίνο βλέπει την Αθήνα με (σχετική) πολιτική αχρωματοψία. Προτεραιότητά τους, λένε, είναι να μην παραταθεί η εκκρεμότητα. Να κλείσει η πληγή που λέγεται αξιολόγηση – ό,τι κι αν αυτό συνεπάγεται για τα ελληνικά πολιτικά πράγματα.
Η διαφορά αντίληψης μεταξύ της Μέρκελ και του Σόιμπλε δεν είναι τεχνητή. Δεν πρόκειται μόνο για θέατρο προς τέρψη της συντηρητικής πτέρυγας του κόμματος. Ούτε όμως είναι διαφορά καθοριστική για τη στάση που θα κρατήσει στο τέλος η γερμανική κυβέρνηση έναντι της Ελλάδας. Το προηγούμενο του 2015 δείχνει ότι στο τέλος ο υπουργός Οικονομικών υποκύπτει στον στόχο που η καγκελάριος αντιλαμβάνεται ως ιστορική της αποστολή: τη διατήρηση της ακεραιότητας της Ευρωζώνης. Εκτός όλων των άλλων, ένα Grexit θα σήμαινε και το ναυάγιο της δικής της ευρωπαϊκής πολιτικής.
Στα ελληνικά αυτιά η ιδέα της «ιστορικής αποστολής» ακούγεται ασύμβατη με μια πολιτικό όπως η Μέρκελ – ένα πρόσωπο που έχει βαφτεί με τόσα στρώματα αγανάκτησης και προκαταλήψεων. Και όμως, αν πιστέψει κανείς τις ψυχαναλυτικές προσωπογραφίες του γερμανικού Τύπου, μόνο η Ιστορία κρατάει στη σκηνή μια απρόθυμη καγκελάριο που έχει κουραστεί από την εξουσία. Την κρατάει η ιστορική ανάγκη, μετά το Brexit και τον Τραμπ, να μη μείνει η Δύση χωρίς πραγματικά «δυτική» ηγεσία.
Κόπωση και ανία. Μια μορφή που, ήδη στην αρχή της τέταρτης προεκλογικής της εκστρατείας, αποπνέει κόπωση και εμπνέει μόνο ανία – σε τέτοιο βαθμό ώστε ο ζωηρός Σοσιαλδημοκράτης αντίπαλός της να χαρακτηρίζεται (από το «Σπίγκελ») «αναπνευστήρας» της δημόσιας ζωής.
Κόπωση και ανία. Η Μέρκελ έχει φτάσει να μοιάζει στην Ελλάδα «της» – που μέσα εξαντλείται κι έξω μόνο εξαντλεί.