Οι νέες αλλεπάλληλες προειδοποιήσεις γερμανικών τραπεζών για πρόσθετες ζημίες δισεκατομμυρίων από ναυτιλιακά δάνεια που έχουν χορηγήσει αποκαλύπτουν πως οι αθρόες χρηματοδοτήσεις τους την προηγούμενη δεκαετία ευθύνονται για τη βαθιά κρίση στην ποντοπόρο αλλά και την κακή τους κατάσταση.
Τις τελευταίες λίγες μέρες Deutsche Bank και Commerzbank προειδοποίησαν για νέες ζημίες 346 και 600 εκατ. ευρώ, αντίστοιχα, από μη εξυπηρετούμενα ναυτιλιακά δάνεια. Οι νέες ζημίες στην Commerzbank θα προστεθούν στα 559 εκατ. που έχασε από τον κλάδο το 2016 και ακόμα περισσότερα πριν από αυτό. Την ίδια ώρα ο μεγαλομέτοχος της HSH Nordbank, το γερμανικό Δημόσιο, αναμένει εντός του μήνα μη δεσμευτικές προσφορές για την πώλησή της, καθώς τα 16 δισ. που χρειάστηκε να βάλει για να αντισταθμίσει τις ζημίες από τη ναυτιλία έχουν κριθεί από την Ε.Ε. παράνομες κρατικές επιδοτήσεις και διατάχθηκε η ιδιωτικοποίησή της. Η NordLB αποκάλυψε στα τέλη του 2016 ότι δάνεια ύψους 8 δισ. ευρώ ή το 40% σχεδόν του ναυτιλιακού της χαρτοφυλακίου είναι μη εξυπηρετούμενο.
Οι αριθμοί ζαλίζουν. Συνολικά, οι γερμανικές τράπεζες εκτιμάται πως έχουν έκθεση της τάξεως των 90 δισ. δολαρίων στη ναυτιλία και το ποσοστό των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων κυμαίνεται από 7% έως και 42%, ανάλογα με την περίπτωση, σύμφωνα με τη Moody’s και την Petrofin. Το ποσό αυτό αντιστοιχεί στο 25% περίπου του παγκόσμιου τραπεζικού δανεισμού σε όλους τους κλάδους της ποντοπόρου ναυτιλίας. Οι εκτιμήσεις της αγοράς ανεβάζουν το αθροιστικό ύψος των μη εξυπηρετούμενων ναυτιλιακών ανοιγμάτων των γερμανικών τραπεζών στην περιοχή των 40 δισ. ευρώ, αλλά πολλοί φοβούνται για ακόμα μεγαλύτερα ποσά. Οι πέντε μεγαλύτερες χρηματοδότριες της ναυτιλίας στη Γερμανία είχαν στα τέλη του 2015 δάνεια που αναλογούσαν στο 350% των συνολικών εποπτικών τους κεφαλαίων (Tier 1 capital), τονίζει η Moody’s, παραπέμποντας σε ανάγκες ανακεφαλαιοποίησης. Η κοινή ευρωπαϊκή τραπεζική εποπτεία ανακοίνωσε πως αυξάνει τους επιτόπου ελέγχους των χαρτοφυλακίων αυτών.
Αυτή η υπερέκθεση των γερμανικών τραπεζών εδράζεται στην προσπάθεια του Βερολίνου, κατά τη δεκαετία του 2000, να χρηματοδοτήσει τη ναυπήγηση του μεγαλύτερου στόλου πλοίων μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων στον κόσμο, ώστε να ολοκληρώσει και ενισχύσει τη θέση της ως κυρίαρχου εξαγωγέα παγκοσμίως. Θέσπισε, μάλιστα, γι’ αυτόν τον σκοπό γενναιόδωρες φοροαπαλλαγές για όσους ιδιώτες τοποθετούσαν τα χρήματά τους σε funds που επένδυαν μαζί με τις τράπεζες στη ναυτιλία, τα λεγόμενα «KG Funds». Και το πέτυχε: Το μερίδιο της χωρητικότητας του συγκεκριμένου κλάδου που ελέγχεται από γερμανικά συμφέροντα επί του παγκόσμιου στόλου βρίσκεται σήμερα κοντά στο 29%, σύμφωνα με την Ενωση Γερμανών Εφοπλιστών.
Αλλά μαζί με αυτόν τον στόλο η Γερμανία δημιούργησε και μια ανεπανάληπτη ιστορικά υπερπροσφορά μεταφορικής δυναμικότητας. Πλεονάζοντα πλοία δηλαδή που, ελλείψει δουλειάς, παραμένουν σήμερα παροπλισμένα σε αγκυροβόλια. Υπερπροσφορά τονάζ, η οποία έσπρωξε τον κλάδο στη βαθύτερη κρίση της ιστορίας του. Ναύλοι που δεν φτάνουν να καλύψουν τα λειτουργικά έξοδα, πόσο μάλλον τα δάνεια των πλοίων, έχουν οδηγήσει σε αλλεπάλληλες χρεοκοπίες σε όλο τον πλανήτη, όπως της κορεατικής Hanjin πέρυσι.
Ακόμα και έτσι όμως, οι Γερμανοί τραπεζίτες εμφανίζονται ιδιαίτερα διστακτικοί στην απομόχλευση των χαρτοφυλακίων τους. Η HSH Nordbank μετά και την καταγγελία των σχετικών δανείων ελέγχει σήμερα περισσότερα πλοία από όσα έχουν μαζί το βρετανικό, γαλλικό και γερμανικό νηολόγιο, σύμφωνα με υπολογισμούς της Wall Street Journal. Τα 253 εξ αυτών εισφέρθηκαν στην bad bank, που δημιούργησε πέρυσι για τη διαχείρισή τους. Αλλά αυτό δεν την εμπόδισε να προχωρήσει σε ελάφρυνση χρέους 500 εκατ. ευρώ σε εφοπλιστή, πρώην μέλος του εποπτικού της συμβουλίου, ο οποίος την περίοδο που εξασφάλιζε το «κούρεμα» προχωρούσε στην αγορά μεγάλης πολυτελούς ιστιοφόρας θαλαμηγού…
H Bundesbank κρούει τον κώδωνα
Ο Dr Andreas Dombret, μέλος του εκτελεστικού συμβουλίου της Bundesbank, προειδοποιεί πως, καθώς δεν διαφαίνεται αξιοσημείωτη ανάκαμψη στη ναυλαγορά των εμπορευματοκιβωτίων, η κεντρική τράπεζα παρακολουθεί στενά εκείνες τις τράπεζες που έχουν σημαντική έκθεση στον κλάδο. Εκθεση του ανεξάρτητου οίκου BTG Global Advisory εκτιμά πως μπορεί να είναι ακόμα υψηλότερη από αυτήν που έχει γίνει γνωστή δημοσίως. Μιλάει για μη εξυπηρετούμενα ναυτιλιακά ανοίγματα 70 δισ. ευρώ. Ποσό που κάλλιστα μπορεί να αποσταθεροποιήσει ολόκληρο το γερμανικό χρηματοπιστωτικό σύστημα. Ο Dagfinn Lunde, επικεφαλής των ναυτιλιακών χρηματοδοτήσεων της DVB Bank κατά τη «χρυσή» δεκαετία του 2000 και νυν μέλος του Δ.Σ. της νορβηγικής Maritime and Merchant Bank, παραδέχεται τώρα ευθέως πως «πετάγαμε λεφτά τότε στον κλάδο και όταν η αγορά γύρισε προς τα κάτω, έγιναν τοξικό χρέος».
Ακόμα και σήμερα, το γερμανικό Δημόσιο παρέχει φοροαπαλλαγές στους επενδυτές που τοποθετούνται στη ναυτιλία, αν και η συγκεκριμένη αγορά έχει, βέβαια, καταρρεύσει. Μέσα από το σύστημα των KG Funds, στο οποίο βασίστηκε η χρηματοδότηση της ανάπτυξης του γερμανικού στόλου, ακόμα και απλοί καταθέτες μπορούσαν να έχουν ευνοϊκότατη φορολογική μεταχείριση επενδύοντας τα κεφάλαιά τους σε αυτά τα σχήματα.