Εδώ και δεκαετίες κυκλοφορούσαν φήμες για τις οικονομικές ατασθαλίες στους κόλπους της εταιρείας προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας ΑΕΠΙ. Τώρα αποδεικνύεται ότι η κατάσταση είναι χειρότερη από ό,τι περίμεναν οι περισσότεροι συνθέτες και στιχουργοί. Αυτό τουλάχιστον έδειξε το πόρισμα του διαχειριστικού ελέγχου που διενεργήθηκε από την εταιρεία Εrnst & Young για λογαριασμό του υπουργείου Πολιτισμού, ύστερα από εντολή τού τότε αναπληρωτή υπουργού Πολιτισμού Νίκου Ξυδάκη.
Ο τρόπος διαχείρισης και κατανομής των πνευματικών δικαιωμάτων από την ΑΕΠΙ σόκαρε τους Ελληνες δημιουργούς. Ακόμη περισσότερο ο τρόπος διοίκησης της εταιρείας. Αποκαλύφθηκαν για την περίοδο 2011 – 2014 μεταξύ άλλων: αρνητικά κεφάλαια ύψους 19,9 εκατ. ευρώ που οφείλει στους δημιουργούς, λειτουργικά έξοδα υψηλότερα από τα έσοδά της, ζημίες συνολικού ύψους 11,3 εκατ. Και οι αμοιβές του Δ.Σ.; Ο μισθός του διευθύνοντος συμβούλου το 2011 έφτανε τις 52.000 ευρώ τον μήνα (635.565 ευρώ ετησίως). Των συγγενικών προσώπων υπολογίζονται στις 466.266 ευρώ τον χρόνο! Την ίδια περίοδο οι αμοιβές μισθοδοσίας μελών του Δ.Σ. ανέρχονταν στο 1.900.000 ευρώ και οι συνολικές μισθοδοσίες στα 4.828.353 ευρώ.
Προμήθεια
Εκπροσωπώντας περισσότερους από 10.000 Ελληνες και 2 εκατ. ξένους δημιουργούς, για την περίοδο 2011-14, σύμφωνα με το πόρισμα πάντα, η ΑΕΠΙ παρακράτησε 10% προμήθεια επί των διανεμηθέντων δικαιωμάτων σε αλλοδαπούς οργανισμούς στα πάσης φύσεως εκτελεστικά δικαιώματα συνολικού ύψους 1,6 εκατ. ευρώ. Το 1,2 εκατ. απ’ αυτά αφορούσε εργασίες συντήρησης και εμπλουτισμού του αρχείου μουσικής της εταιρείας.
Λόγος έγινε και για αδιανέμητα δικαιώματα που δεν αποδόθηκαν παρότι εισπράχθηκαν, δάνεια που χορηγεί η εταιρεία σε μέλη του Δ.Σ., προκαταβολές σε δικαιούχους που συμψηφίζονται με τις μελλοντικές τους αποδοχές. Στο μεταξύ, το αρχικό νομοσχέδιο που ετοιμαζόταν επί των ημερών του Αριστείδη Μπαλτά στο ΥΠΠΟΑ για την πνευματική ιδιοκτησία όλο και καθυστερούσε. Παρότι δόθηκε για διαβούλευση τον Ιανουάριο του 2016 ικανοποιώντας τους δημιουργούς και διασφάλιζε, όπως αναφέρει σε επιστολή του στον πρωθυπουργό ο Σταύρος Ξαρχάκος, «την εξυγίανση της ΑΕΠΙ», σύντομα εξελίχθηκε, λένε πολλοί, σε ένα «έκτρωμα». Τον Σεπτέμβριο του 2016 η πλειονότητα των δημιουργών μιλούσε για τη «μεγάλη ανατροπή» και για «φωτογραφικές διατάξεις υπέρ της ΑΕΠΙ».
Η δημοσιοποίηση του πορίσματος του διαχειριστικού ελέγχου που διέταξε ο Νίκος Ξυδάκης έσπασε το απόστημα. Οι υποψίες δεκαετιών επιβεβαιώθηκαν, πράγμα που φέρνει σε δύσκολη θέση όσους εμπόδιζαν την έρευνα στην ΑΕΠΙ. Στο μεταξύ, οι περισσότεροι δημιουργοί ζητούν διορθώσεις και την τοποθέτηση επιτρόπου που θα αναλάβει τη διοίκηση.
Αυτά ανάγκασαν τη νέα υπουργό Πολιτισμού Λυδία Κονιόρδου να αποστείλει στον εισαγγελέα το πόρισμα για την AEΠΙ, ενώ η εταιρεία σε λακωνική ανακοίνωσή της υποστηρίζει ότι «δεν υπάρχει καμία οικονομική υποχρέωση» σε κανέναν δημιουργό-μέλος. Τέσσερις ημέρες αργότερα ανακοίνωσε πως προχωρεί «σε αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου της, έως του ποσού των 25 εκατ. ευρώ», αλλαγή των μελών του διοικητικού συμβουλίου με δημιουργούς-μέλη της και ότι για όσο διάστημα διαρκεί η διαδικασία της αύξησης του μετοχικού κεφαλαίου κανένα μέλος της οικογένειας –πλην του γενικού διευθυντή– δεν θα λαμβάνει αμοιβή.
Πλήγμα στην εμπιστοσύνη
«Να ανακτηθεί η σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ χρηστών και δημιουργών. Η εικόνα σκανδάλου που περιγράφει το πόρισμα των ορκωτών λογιστών έχει πλήξει θανάσιμα την εμπιστοσύνη δημιουργών αλλά και χρηστών προς τη σημερινή ιδιοκτησία της ΑΕΠΙ. Ο ιδιοκτήτης καφέ, μπαρ, ξενοδοχείου, ραδιοσταθμού κ.λπ. πλήρωσε δικαιώματα για τον Τσιτσάνη, τον Αγγελάκα ή τον Ντίλαν και είδε τα χρήματά του να εξανεμίζονται “αδιανέμητα”, να μη φτάνουν στους δικαιούχους, να τα σφετερίζεται ο εισπράκτορας», τονίζει ο Ν. Ξυδάκης, σημειώνοντας πως δεν πρέπει να διακοπεί η λειτουργία της εταιρείας για να μην υπάρξει χάος στην αγορά.
«Οι συνέπειες της κατάρρευσης της ΑΕΠΙ θα είναι εξαιρετικά σοβαρές όχι μόνον για τους δημιουργούς αλλά και για τους χρήστες και το σύνολο της κοινωνίας», σημειώνει ο πρόεδρος της Ενωσης Μουσικοσυνθετών – Στιχουργών και της «Αυτοδιαχείρισης», Γιάννης Γλέζος, ενώ ο πρόεδρος της Κεντρικής Ενωσης Επιμελητηρίων και του ΕΒΕΑ, Κωνσταντίνος Μίχαλος, ζητεί να συμπεριληφθεί στο σχέδιο διάταξη για «υποχρεωτική διαπραγμάτευση» μεταξύ χρηστών και δικαιούχων και «κρατικό επίτροπο». Στο μεταξύ, οι φήμες φουντώνουν για νέες αποκαλύψεις, καθώς «δεν έχει δημοσιευθεί ο ισολογισμός του 2015». Αλλες πληροφορίες αναφέρουν ότι η ΑΕΠΙ προ κρίσης είχε τζίρο 120 εκατ. τον χρόνο, ενώ κατά την κρίση 60 εκατ. ευρώ.
Την εικόνα της κατάστασης περιγράφουν στην «Κ» ο Γιώργος Χατζιδάκις, η Λίνα Νικολακοπούλου και ο Παναγιώτης Καλαντζόπουλος.
Γιώργος Χατζιδάκις: Τοποθέτηση επιτρόπου για να αναλάβει τη διοίκηση
«Το νομοσχέδιο είναι στη σωστή κατεύθυνση. Πρέπει όμως οπωσδήποτε να συμπεριλάβει την τοποθέτηση επιτρόπου που θα αναλάβει τη διοίκηση, ώστε να εξασφαλιστεί η μετάβαση στην επόμενη μέρα. Σκοπός δεν είναι να κλείσει η ΑΕΠΙ, αλλά να εξυγιανθεί. Επίσης, να ισορροπήσουν τα πράγματα και από την πλευρά της αλλά και από την πλευρά των μεγάλων και μικρών χρηστών, διότι κι από εκεί υπάρχει πρόβλημα.
Δυστυχώς ζούμε στην κουλτούρα της ανομίας. Στο νομοσχέδιο πρέπει να γίνουν κάποιες διορθώσεις προκειμένου να αντιμετωπιστεί το θέμα των πνευματικών δικαιωμάτων με υπευθυνότητα. Η ευρωπαϊκή οδηγία δεν απαγορεύει η ΑΕΠΙ να είναι ιδιωτική εταιρεία. Πρέπει όμως να λειτουργεί με διαφάνεια και ισορροπημένα. Η αποικιοκρατική λειτουργία της πρέπει να αλλάξει.
Είμαι ο μεγαλύτερος θιγόμενος, διότι και το μέγεθος των πνευματικών δικαιωμάτων του Μάνου Χατζιδάκι ήταν μεγάλο διαχρονικά αλλά και η εκμετάλλευσή του ήταν αντίστοιχη, τόσο από την πλευρά της εταιρείας αυτής όσο και από την πλευρά πολλών χρηστών, δεκαετίες τώρα: καφέ, εστιατορίων, ξενοδοχείων, σταθμών, ιδιωτών που “κατεβάζουν” παράνομα μουσική από το Διαδίκτυο δίχως να πληρώνουν. Δυστυχώς στη χώρα μας υπάρχει η λανθασμένη εντύπωση ότι οι δημιουργοί είναι οι τραγουδιστές. Οι δημιουργοί κατά κανόνα είναι άνθρωποι που δεν εισπράττουν πολλά χρήματα, διότι δεν υπάρχει ισορροπία καταβολής από την πλευρά των χρηστών, ούτε από την πλευρά της ΑΕΠΙ. Αυτά πρέπει να αλλάξουν».
* Ο Γ. Χατζιδάκις είναι γιος, κληρονόμος του έργου του Μάνου Χατζιδάκι και στιχουργός.
Παναγιώτης Καλαντζόπουλος: Να πάρει πρωτοβουλία η υπουργός Πολιτισμού
«Στο “πόρισμα Ξυδάκη” φαίνεται για πρώτη φορά ανάγλυφα πως την ώρα που βουλιάζει η εταιρεία (με αδιανέμητα 42,5 εκατ. και αρνητικά ίδια κεφάλαια 19,9 εκατ.), οι καπεταναίοι κάνουν όργια με μισθούς και συνδεδεμένες εταιρείες… Εξαιτίας αυτής της παράλογης και αυτοκαταστροφικής διαχείρισης έχουν τραυματιστεί ανεπανόρθωτα η εμπιστοσύνη από τη μια των δημιουργών προς την ιδιοκτησία κι από την άλλη των χρηστών που βλέπουν τα χρήματά τους να χάνονται μέσα σε μια μαύρη τρύπα. Το σπίτι μας καίγεται…
Αν και από το πόρισμα της Ernst & Young δεν έχουμε πλήρη εικόνα (λείπουν 2015-2016), για πρώτη φορά έχουμε αποδείξεις με στοιχεία και διάγνωση. Χωρίς να αποκλείεται να υπάρξουν και εκπλήξεις. Δεν πρέπει να υπάρξει κενό στην αγορά που θα έχει ως συνέπεια οι μεν συνθέτες – στιχουργοί να χάσουν το μοναδικό τους εισόδημα οι δε χρήστες να χάσουν το δικαίωμα να παίζουν μουσική νόμιμα, πράγμα που θα εκθέσει και τη χώρα διεθνώς. Η μόνη θεραπεία που θεωρώ λογική, εδώ που φτάσαμε, είναι η τοποθέτηση επιτρόπου κατά τα τραπεζικά πρότυπα και ο μετασχηματισμός της ΑΕΠΙ σε μη κερδοσκοπικό ΟΣΔ όπως είναι ο κανόνας σε όλο τον δυτικό κόσμο. Οποιαδήποτε άλλη λύση απλώς θα καθυστερήσει το μοιραίο. Διότι οι μεν χρήστες θα χρησιμοποιούν την κατάσταση εκ του πονηρού για να κάνουν στάση πληρωμών κι από την άλλη η αφαίμαξη με προκλητικούς μισθούς θα συνεχίζεται μέχρι ολικής καταστροφής. Για αυτούς τους λόγους θα πρέπει να πάρει αποφασιστικά επιτέλους η υπουργός Πολιτισμού την πρωτοβουλία να τοποθετήσει επίτροπο. Αν δεν το κάνει, θα έχει την κύρια ευθύνη για την κατάρρευση που είναι ζήτημα χρόνου».
* Ο Π. Καλαντζόπουλος είναι συνθέτης – στιχουργός.
Λίνα Νικολακοπούλου: Δύο συμφωνίες με μεγάλη απώλεια εσόδων και αξιών
«Οι δημιουργοί, συνθέτες και στιχουργοί, δεν παίρνουμε μισθούς. Εισπράττουμε τα λεγόμενα πνευματικά δικαιώματα. Από τις πωλήσεις κάποτε των δίσκων και των κασετών και πιο πρόσφατα των cd. Επίσης, από τις δημόσιες εκτελέσεις των τραγουδιών, σε συναυλίες, ραδιόφωνα, μουσικές σκηνές, χώρους ψυχαγωγίας. Για τα ψηφιακά δικαιώματα τα νερά είναι ακόμα τεχνηέντως θολά. Οι εταιρείες δίσκων για να κυκλοφορήσουν τα τραγούδια έπρεπε να πάρουν άδεια από την ΑΕΠΙ. Οι δημιουργοί, που είναι μέλη της ΑΕΠΙ, δύο φορές τον χρόνο, Δεκέμβριο και Ιούνιο, πηγαίνουν στην εταιρεία αυτή, κόβουν τις αποδείξεις των δελτίων παροχής υπηρεσιών και παίρνουν τα χρήματα που τους αναλογούν, βάσει του ρεπερτορίου τους, ένα χρόνο μετά την καταγραφή της κίνησης των τραγουδιών τους. Μας στέλνουν και ψηφιακά πια όλα τα στοιχεία των πηγών των εσόδων μας, κάτι που παλαιότερα το τύπωναν σε χαρτί.
Για πολλά χρόνια, πολλά “μεγάλα” ραδιόφωνα λειτουργούσαν παράνομα, δηλαδή χωρίς άδειες. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να παίζονται τραγούδια και να μην καταβάλλονται πνευματικά δικαιώματα στους δημιουργούς. Κάποια στιγμή η ΑΕΠΙ “έκλεισε” που λέμε τα οφειλόμενα από την πλευρά των ΜΜΕ έναντι ενός απολύτως αναντίστοιχου ποσού.
Το επόμενο μοιραίο γεγονός ήταν η συμφωνία μεταξύ της ΑΕΠΙ, των δισκογραφικών εταιρειών και των εφημερίδων για τη διακίνηση του έργου μας. Μεγάλη απώλεια εσόδων και αξιών. Και μιλάμε για τη ζωή μας, για τα δημιουργικά χρόνια που έχει σημασία να καρπώνεται κανείς τον κόπο του, όπως κάθε εργαζόμενος.
Η δισκογραφία ήταν μια πολύ επιτυχημένη βιομηχανία και στην Ελλάδα. Τώρα είναι κι αυτή σε κρίση. Είμαι μέλος της ΑΕΠΙ από το 1980. Δεν υπήρχε τίποτα άλλο ασφαλές.
Οι συναλλαγές μου ήταν τυπικές και καλή τη πίστει. Οι απολαβές των τελευταίων ετών, στο ήμισυ. Τα τελευταία χρόνια φαίνεται πως δεν μπορούμε να έχουμε ήσυχο το κεφάλι μας από πολλές πλευρές. Ομως είναι απαραίτητο να γίνει ό,τι έχει ο νομικός πολιτισμός στη διάθεσή του για να εξυγιανθεί ό,τι μπορεί, στα πολύ θολά και σκοτεινά νερά που κολυμπάμε όλοι».
* Η Λίνα Νικολακοπούλου είναι στιχουργός.