Σε επίπεδο-ρεκόρ ανήλθαν το 2016 οι διαγραφές μη εξυπηρετούμενων δανείων από τις τράπεζες, ξεπερνώντας τα 2,5 δισ. ευρώ, ενώ σύμφωνα με επιτελικά στελέχη τραπεζών τη φετινή χρονιά θα ανέλθουν σε ακόμα υψηλότερα επίπεδα, υπερβαίνοντας τα 3 δισ. ευρώ.
Οι διαγραφές θα αποτελέσουν το βασικό όπλο των τραπεζών για τον περιορισμό των «κόκκινων» δανείων, προσπάθεια που βρίσκεται σε εξέλιξη. Σύμφωνα με τις δεσμεύσεις που έχουν αναλάβει έναντι του Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού (SSM) θα πρέπει μέχρι το τέλος του 2019 να μειώσουν τα μη εξυπηρετούμενα πιστωτικά ανοίγματα από το επίπεδο των 108 δισ. ευρώ που είναι σήμερα στα 65 δισ. ευρώ, δηλαδή να μειωθούν κατά 40% ή 43 δισ. ευρώ, στόχος αρκετά φιλόδοξος. Σύμφωνα με τον σχεδιασμό των τραπεζών, περίπου το μισό της μείωσης των «κόκκινων» δανείων θα επιτευχθεί μέσω διαγραφών, το 30% μέσω αναδιαρθρώσεων και εκκαθαρίσεων και το υπόλοιπο 20% μέσω πωλήσεων μη εξυπηρετούμενων δανείων σε τρίτους.
Στελέχη τραπεζών επισημαίνουν ότι κατά το τέταρτο τρίμηνο του 2016, ο στόχος μείωσης των μη εξυπηρετούμενων δανείων, που είχε τεθεί από τον SSM, ξεπεράστηκε δημιουργώντας ένα «μαξιλάρι» ασφαλείας. Ωστόσο η καλή εικόνα του 2016 ανατράπηκε στο ξεκίνημα του 2017 καθώς οι συνεχιζόμενες καθυστερήσεις στην ολοκλήρωση της αξιολόγησης και η αβεβαιότητα οδήγησαν τον Ιανουάριο σε αύξηση των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Οπως εκτιμούν οι τράπεζες, τον Ιανουάριο τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια αυξήθηκαν κατά 1 δισ. ευρώ, ανατρέποντας την τάση αποκλιμάκωσης που σχηματίστηκε το δεύτερο εξάμηνο του 2016, ενώ αρνητική ήταν η εικόνα στο «μέτωπο» των «κόκκινων» δανείων και τον Φεβρουάριο. Ετσι ορατός είναι ο κίνδυνος οι τράπεζες να χάσουν το «μαξιλάρι» που δημιουργήθηκε το 2016 και να μην «πιάσουν» τους στόχους του α΄ τριμήνου του 2017.
Πέρα από την ανησυχία για τον κίνδυνο νέου εκτροχιασμού της χώρας, η επιδείνωση των καθυστερήσεων οφείλεται στις προσδοκίες για τον εξωδικαστικό συμβιβασμό: ένας μεγάλος αριθμός δανειοληπτών απορρίπτει τις προτάσεις των τραπεζών για ρύθμιση οφειλών ελπίζοντας σε καλύτερους όρους, ακόμα και μερικό «κούρεμα» οφειλών, στο πλαίσιο του εξωδικαστικού μηχανισμού. Σημειώνεται ότι το θεσμικό πλαίσιο, παρά τα σημαντικά βήματα που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια, εξακολουθεί να παρουσιάζει ελλείψεις με αποτέλεσμα οι τράπεζες να μην μπορούν να επιταχύνουν τον βηματισμό τους.
Το ζήτημα του θεσμικού πλαισίου και της ολοκλήρωσης των εκκρεμοτήτων έθεσε, για άλλη μία φορά, ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας παρουσιάζοντας την προηγούμενη εβδομάδα την Ετήσια Εκθεση για το 2016, ενώ την ολοκλήρωση των απαιτούμενων νομοθετικών αλλαγών ζήτησε και το επιτελείο της Ελληνικής Ενωσης Τραπεζών στη συνάντηση που είχε με τον πρωθυπουργό. Οπως σημειώθηκε από την ΕΕΤ, εκκρεμούν η νομοθετική ρύθμιση για τη φορολογική μεταχείριση των ζημιών που θα προκύψουν από διαγραφές ή πωλήσεις μη εξυπηρετούμενων δανείων, η παροχή νομικής κάλυψης με περιορισμό της αστικής και ποινικής ευθύνης για τα στελέχη του Δημοσίου και των τραπεζών που θα εμπλακούν σε ρυθμίσεις, αναδιαρθρώσεις ή και διαγραφές οφειλών, η διαμόρφωση ενός λειτουργικού μηχανισμού εξωδικαστικής ρύθμισης οφειλών, η αποτελεσματική διενέργεια ηλεκτρονικών πλειστηριασμών κ.ά. Ολα τα παραπάνω αποτελούν προαπαιτούμενα για την επιτυχή ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης.
Στελέχη τραπεζών επισημαίνουν ότι ήδη έχει χαθεί πολύτιμος χρόνος με σοβαρές επιπτώσεις στην οικονομία και στις τράπεζες, ωστόσο μεγάλο μέρος του χαμένου εδάφους μπορεί να ανακτηθεί αν κλείσει γρήγορα η αξιολόγηση και επιτευχθεί η ένταξη της χώρας στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης (QE) της ΕΚΤ. Αντίθετα, προειδοποιούν πως αν οι καθυστερήσεις συνεχιστούν και δεν υπάρξει θετικό αποτέλεσμα τον Μάρτιο ή πολύ περισσότερο τον Απρίλιο, τότε οι τράπεζες θα αποδυναμωθούν περαιτέρω τόσο σε ό,τι αφορά τα «κόκκινα» δάνεια όσο και τις καταθέσεις.