Είναι κάπως παράξενο να διαβάζεις περί Παγκοσμίου Βασικού Εισοδήματος (ΠΒΕ ή, αλλιώς, Βασικό Ανευ Ορων Εισόδημα) σε τέτοιους καιρούς – και εφόσον δεν έχεις την εποπτεία ενός οικονομολόγου και άρα την απαραίτητη εξοικείωση με έναν τέτοιον όρο. Είναι παράξενο, διότι εν μέσω κρίσης είναι κάτι που μοιάζει με πολυτέλεια. Την ίδια στιγμή όμως, ακριβώς εξαιτίας της κρίσης, μοιάζει με κάτι παραπάνω από απαραίτητο. Πάντως, ο Μπιλ Γκέιτς δήλωσε πρόσφατα ότι το ΠΒΕ είναι μια ευγενής επιδίωξη που κάποια στιγμή θα γίνει πραγματικότητα – όχι ακόμα όμως.
Πολύ συνοπτικά, η θεωρία θέλει το ΠΒΕ να είναι επίδομα που πληρώνεται από την πολιτεία ή την κοινότητα σε όλα της τα μέλη, χωρίς επιπρόσθετες απαιτήσεις ή οποιοδήποτε έλεγχο πόρων. Το ΠΒΕ υποτίθεται ότι θα χορηγείται ατομικά στον καθένα ισοβίως ανεξαρτήτως άλλων εισοδημάτων. Η στόχευσή του επικεντρώνεται στην εξασφάλιση ενός στοιχειωδώς αξιοπρεπούς επιπέδου διαβίωσης: στέγη, διατροφή κτλ.
Ηδη ορισμένα κράτη έχουν προχωρήσει πιλοτικά στην εφαρμογή ενός τέτοιου προγράμματος. Παράδειγμα, η Φινλανδία, η οποία έχει επιλέξει κατόπιν κλήρωσης 2.000 πολίτες της χορηγώντας τους 587 ευρώ μηνιαίως, αφορολόγητα. Η Ολλανδία, καθώς επίσης η Ινδία, έχει προχωρήσει σε κάτι ανάλογο, παρ’ όλα αυτά είναι ακόμα πολύ νωρίς για να δοθούν οριστικές απαντήσεις ως προς τον ρεαλισμό και την αποτελεσματικότητα του μέτρου. Κατ’ αρχάς, υποτίθεται ότι θα είναι ένα μέτρο που αντί να οδηγήσει σε εφησυχασμό και αεργία θα δώσει κίνητρα για πιο παραγωγική εργασία, για ανάπτυξη της παιδείας, βελτίωση της ποιότητας ζωής και μείωση της φτώχειας. Εφόσον καλύπτει τις πιο βασικές ανάγκες, η θεωρία θέλει έναν πολίτη που είναι ακόμα «μάχιμος» και εντός της παραγωγής να απαλλάσσεται από το άγχος και να παίρνει περισσότερες πρωτοβουλίες, να γίνεται πιο δημιουργικός. Θα είναι έτσι όμως; Και πώς θα οριστεί το κατάλληλο ποσό;
Είναι πολλά τα ερωτήματα αλλά, όπως είπαμε ήδη, ο Μπιλ Γκέιτς ακούστηκε αποτρεπτικός – προς το παρόν, τουλάχιστον. Πιστεύει πως με την πάροδο του χρόνου θα είναι κάτι εφικτό, αλλά έχουμε πολύ δρόμο να διανύσουμε μέχρι εκεί. Ακόμα και οι Ηνωμένες Πολιτείες, ισχυρίστηκε πρόσφατα, δεν έχουν τη δέουσα οικονομική επάρκεια προκειμένου να προχωρήσουν σε ένα τέτοιο μέτρο. Υπομονή, λοιπόν.