Οι πατέρες της ευρωπαϊκής ενοποίησης θέσπισαν στη Ρώμη πριν από εξήντα χρόνια κάτι που μέχρι τότε φάνταζε αδιανόητο: μια κοινή αγορά, μεταξύ εν πολλοίς πρώην εμπολέμων κρατών, με ελεύθερη κυκλοφορία προσώπων, αγαθών, υπηρεσιών και κεφαλαίων. Οι γενναίες πολιτικές αποφάσεις που ελήφθησαν το 1957 έβαλαν τα θεμέλια για δεκαετίες σταθερότητας και ειρήνης στη πολύπαθη ήπειρό μας.
Σήμερα βρισκόμαστε σε μια σοβαρή καμπή. Οι κρίσεις των τελευταίων ετών ανέδειξαν με τον πιο καθοριστικό τρόπο ότι υπάρχει έλλειμμα οράματος για την ενωμένη Ευρώπη, η οποία δεν ανταποκρίνεται στις προσδοκίες των πολιτών. Αξίες στην καρδιά του ευρωπαϊκού οικοδομήματος, όπως η συνεργασία και η αλληλεγγύη, συχνά παραγκωνίστηκαν, κλυδωνίζοντας την εμπιστοσύνη των Ευρωπαίων. Οι επιπτώσεις της διαχείρισης της οικονομικής, και αργότερα της μεταναστευτικής κρίσης, καθώς και τα αποτελέσματα του βρετανικού δημοψηφίσματος, κάνουν επιτακτική την ανάγκη μιας ευρωπαϊκής επανεκκίνησης.
Οι ηγέτες της Ευρώπης των «27» πλέον κρατών-μελών, μπορούν να σχεδιάσουν ένα κοινό και καλύτερο μέλλον για όλους τους Ευρωπαίους πολίτες αρκεί να το θέλουν. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή –προασπιζόμενη πάντα το συμφέρον όλων των Ευρωπαίων πολιτών– θέτει τα κράτη-μέλη προ των ευθυνών τους, ρωτώντας ευθέως: «Τι Ευρώπη θέλετε;».
Την αφετηρία για μια δημόσια διαβούλευση σχετικά με το μέλλον της Ευρώπης έδωσε ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ σε μια ιστορική ομιλία που έκανε τη 1η Μαρτίου στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Παρουσίασε τη Λευκή Βίβλο, όπου περιγράφονται οι προτάσεις της Επιτροπής σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο θα μπορούσε να εξελιχθεί η Ενωση μέχρι το 2025.
Συγκεκριμένα, στη Λευκή Βίβλο παρουσιάζονται πέντε σενάρια, που το καθένα απεικονίζει την πιθανή κατάσταση της Ενωσης μέχρι το 2025. Ο στόχος είναι να καλυφθεί ένα φάσμα πιθανοτήτων εξέλιξης της Ε.Ε., ενδεικτικού χαρακτήρα, ξεκινώντας από την εφαρμογή της σημερινής ατζέντας της Ενωσης (σενάριο 1) μέχρι την πλήρη ενοποίησή της (σενάριο 5). Εναλλακτικά, η Ε.Ε. θα μπορούσε να επικεντρωθεί αποκλειστικά στην κοινή αγορά και όχι σε άλλους τομείς πολιτικής (σενάριο 2), να επιταχύνει τη σύγκλιση σε ορισμένους τομείς μόνο με τα ενδιαφερόμενα κράτη-μέλη (σενάριο 3) ή να επικεντρωθεί με πιο αποδοτικό τρόπο σε λιγότερους τομείς πολιτικής (σενάριο 4). Ολα τα σενάρια αφορούν ρεαλιστικές επιλογές που μπορούν να εφαρμοστούν άμεσα με θετικά αποτελέσματα, εφόσον υπάρχει η πολιτική βούληση. Ο βασικός μας στόχος είναι η ενότητα των «27», που διασφαλίζεται μόνο από ένα κοινό όραμα όσον αφορά το ποια Ευρώπη θέλουμε.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στην παρούσα φάση, καλεί τα κράτη-μέλη και τους πολίτες να συζητήσουν αυτά τα σενάρια στο πλαίσιο μιας εκτεταμένης ανοιχτής διαβούλευσης και διαλόγου. Στην πορεία του χρόνου η Επιτροπή θα παρουσιάσει και μία σειρά εγγράφων προβληματισμού, όπου θα αναπτύσσονται συγκεκριμένες προτάσεις πολιτικής και τεχνικής φύσεως για θέματα όπως η ανάπτυξη μιας πιο κοινωνικής Ευρώπης, η εμβάθυνση της ΟΝΕ ή η τιθάσευση της παγκοσμιοποίησης.
Η Επιτροπή, συνεπώς, δεν είναι εδώ για να πάρει αποφάσεις, αλλά για να διευκολύνει τη διαδικασία του διαλόγου. Η ευθύνη για την κατεύθυνση της Ενωσης ανήκει στα κράτη-μέλη, συμπεριλαμβανομένης φυσικά και της Ελλάδας. Η χώρα μας βρίσκεται ήδη στην πρώτη γραμμή της ευρωπαϊκής ενοποίησης με τη συμμετοχή της στην Ευρωζώνη, για παράδειγμα, αλλά και στη Ζώνη Σένγκεν. Είναι στο χέρι μας να συμμετάσχουμε όσο πιο ενεργά γίνεται στις ζυμώσεις για την κατεύθυνση της Ευρώπης, ούτως ώστε να επηρεάσουμε το αποτέλεσμα.
Το Συμβούλιο Κορυφής της Ρώμης στις 25 Μαρτίου, εξήντα χρόνια μετά την ιστορική Συνθήκη, θα είναι η στιγμή πιστοποίησης της νέας Ευρώπης των «27».
* Ο κ. Πάνος Καρβούνης είναι επικεφαλής της Αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα.