Επώδυνες διαπιστώσεις και αισιοδοξία

Επώδυνες διαπιστώσεις και αισιοδοξία

4' 0" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Υπάρχει η πεποίθηση πλέον ότι αυτό που ήταν λίγο-πολύ αιφνιδιαστικό και εν πολλοίς ακατανόητο, στα πρώτα χρόνια της κρίσης, εξελίσσεται πλέον σε ένα καλά οριοθετημένο πεδίο γνώσης, με αποχρώσεις, κατηγορίες και διαβαθμίσεις. Ο πλούτος του δοκιμιακού λόγου, που αποτυπώθηκε μετά το 2008 και κυρίως μετά το 2011, έχει πλέον ωριμάσει σε βαθύ φαινόμενο και έχει αποκτήσει ένα ευρύτατο κοινό. Εν ολίγοις, οι ιστορικοί, οι αναλυτές, οι δοκιμιογράφοι, οι πολιτικοί επιστήμονες, οι στοχαστές που έχουν συμβάλει στην κατανόηση όσων ζούμε, εμπλουτίζοντας τον δημόσιο διάλογο, έχουν επί της ουσίας συμβάλει στη διαμόρφωση ενός κλίματος.

Οι ιδέες που απελευθέρωσε η μακρόχρονη κρίση αποτυπώνονται σε πολλούς τίτλους βιβλίων, και αυτό δεν είναι κάτι νέο («Το κύμα σκέψης που γέννησε η κρίση», «Καθημερινή», 3 Οκτωβρίου 2015). Αλλά, τώρα, μπορούμε πλέον να μιλάμε για έναν δοκιμιακό λόγο που λαμβάνει υπόψη του με μεγαλύτερη έμφαση δύο σημαντικές παραμέτρους. Πρώτον, τη διεθνή διάσταση της κρίσης ως κρίσης του πολιτικού συστήματος, υπό το πρίσμα των δυνάμεων του λαϊκισμού, της μετα-αλήθειας και του ευρωσκεπτικισμού. Και δεύτερον, την τάση κατανόησης του ελληνικού ζητήματος μέσα από μία ακτινογραφία της εξέλιξης του κοινοβουλευτικού βίου στην Ελλάδα αλλά ακόμη και πριν από την καθιέρωσή του. Και οι δύο αυτές παράμετροι επιτυγχάνουν αφενός την προσέγγιση της σύγχρονης ελληνικής παρακμής μέσα από τον φακό μιας παγκόσμιας τομής στο πολιτικό σκηνικό και στην αναδιάταξη των κοινωνιών και αφετέρου την εστίαση στα ιδιαίτερα εκείνα χαρακτηριστικά που διέπουν την ελληνική ζωή μέσα από την αρχέγονη αντιπαλότητα «κοτζαμπάσηδων» και μεταρρυθμιστών.

Η μεγάλη επιτυχία του Στάθη Καλύβα («Καταστροφές και Θρίαμβοι», εκδ. Παπαδόπουλος) είχε θέσει στη δημόσια σφαίρα, με τρόπο συνεκτικό και σαφή, την επανάγνωση της ιστορικής πορείας με τη γνώση του παρόντος. Αφηνε και ένα φως. Σε ανάλογο κλίμα, ο ιστορικός Γιώργος Β. Δερτιλής στο πρόσφατο (και τελευταίο, όπως λέει) βιβλίο του «Επτά πόλεμοι, επτά εμφύλιοι, επτά πτωχεύσεις, 1821-2016» (εκδ. Πόλις) επέτυχε να οργανώσει και πάλι το βλέμμα του κοινού σε μια διαχρονική παθογένεια, δίνοντας αδιάσειστα στοιχεία, και εκφράζοντας, εν τέλει, και μία αισιόδοξη προοπτική, εάν και εφόσον επικρατήσουν κριτήρια υπέρ του δημοσίου συμφέροντος.

Σταδιακά, και αναπόφευκτα, ο δημόσιος λόγος γύρω και με αφορμή την κρίση ή άλλως την αδυναμία του ελληνικού πολιτικού συστήματος να αντιδράσει έγκαιρα και με σχέδιο, έχει εισαγάγει στην ατζέντα ένα πλήθος θεμάτων, από την παρακμή της Αθήνας ώς τη λειτουργία των ΑΕΙ. Η θεματολογία τείνει να είναι ανεξάντλητη. Ο Τάκης Θεοδωρόπουλος, με το τελευταίο βιβλίο του «Στη χώρα του περίπου» (εκδ. Μεταίχμιο), επιλέγει και εμβαθύνει σε πτυχές της θεματολογίας του από την αρθρογραφία του στην «Καθημερινή» και προτείνει άξονες προβληματισμού (ένας από αυτούς είναι η επέκταση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου προς το συγκρότημα του ΕΜΠ). Ομοίως, ο Στάθης Καλύβας, στο «Πού είμαστε και πού πάμε; Διατρέχοντας την κρίση (2009-2016) και ατενίζοντας το μέλλον» (εκδ. Μεταίχμιο), επιχειρεί να οργανώσει ένα χάρτη αυτογνωσίας και προτάσεων. O Γιώργος Παγουλάτος ανθολογεί από την εκτενή αρθρογραφία του πάνω στην ελληνική κρίση και μας δίνει τον τόμο «Το νησί που φεύγει. 121+1 κείμενα για την ελληνική κρίση» (εκδ. Παπαδόπουλος), οργανώνοντας με τον δικό του, ορθολογικό τρόπο έναν οδηγό κατανόησης. Κανένας από αυτούς τους τίτλους δεν είναι πεσιμιστικός. Ο προσεκτικός αναγνώστης θα δει την έξοδο στο φως, που, αναγκαστικά προσεγγίζεται μέσα από επώδυνες διαπιστώσεις και, κυρίως, άμεσες παρεμβάσεις.

Ο Γιάννης Παπαδογιάννης ήταν επίσης από τους πρώτους που επιχείρησαν να ιδρύσουν έναν κοινωνικό διάλογο και να βοηθήσουν στην κατανόηση του τρόπου λειτουργίας του τραπεζικού συστήματος, της οικονομίας αλλά και των κοινωνικών παραμέτρων. Με το τρίτο του βιβλίο με τίτλο «Από το μεγάλο πάρτι στη χρεοκοπία. 1980-2015: Δημαγωγία και μοιραίες επιλογές» (εκδ. Παπαδόπουλος), ολοκληρώνει μια τριλογία ανάλυσης της κρίσης. Ολοι οι αναλυτές επιχειρούν τη χαρτογράφηση του ελληνικού ζητήματος σε ένα ευρύτερο κάδρο. Η πρόσφατη συμβολή του Λουκά Τσούκαλη «Υπεράσπιση της Ευρώπης. Μπορεί να σωθεί το ευρωπαϊκό εγχείρημα και με ποια μορφή;» (εκδ. Παπαδόπουλος) προχωράει τον προβληματισμό για το μέλλον της Ευρώπης μέσα από τη διαδρομή της ιδέας της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Ο Θάνος Βερέμης, επίσης, έχει μια διεθνή ματιά στις «Σκέψεις για τον 21ο αιώνα» (εκδ. Καστανιώτη), καθώς εξετάζει όλες τις παραμέτρους της ελληνικής κρίσης με εμβόλιμα κείμενα για την τέχνη και τον πολιτισμό. Η συγκέντρωση της αρθρογραφίας του των τελευταίων χρόνων έχει και προφητικό ρόλο, καθώς είχε επισημάνει την παθογένεια ήδη από τα χρόνια της ευημερίας.

Ο Αριστείδης Χατζής συμβάλλει με τον εμπλουτισμό της ελληνικής βιβλιογραφίας, με το βιβλίο του «Φιλελευθερισμός», ένας από τους πρώτους τίτλους που εγκαινιάζουν τη σειρά «Μικρές Εισαγωγές» των εκδόσεων Παπαδόπουλος. Η κρίση έφερε συχνά στο προσκήνιο την ανάγκη αποσαφήνισης των αρχών του φιλελευθερισμού. Τα κείμενα του Νικόλα Σεβαστάκη στα «Φαντάσματα του καιρού μας (Αριστερά, κριτική, φιλελεύθερη δημοκρατία)» (εκδ. Πόλις) μοιάζουν να ανακεφαλαιώνουν όλες τις πλευρές του προβληματισμού και ταυτόχρονα να οργανώνουν με εντυπωσιακή νηφαλιότητα, καθαρότητα και εντιμότητα τις βασικές συντεταγμένες του διεθνούς διαλόγου.

Ολα τα βιβλία που, ενδεικτικά, αναφέρονται επιχειρούν να οργανώσουν μία κριτική και να προτείνουν μία εξήγηση. Μια προσεκτική ανάγνωση οδηγεί και στην περιοχή της αισιοδοξίας. Εάν και εφόσον…

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή