Στις αρχές της εβδομάδας, Δευτέρα μέχρι Τετάρτη, έγινε το 8ο Πανελλήνιο Συνέδριο Φιλοσοφίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, με θέμα «Πολιτική και αλήθεια». Οταν διαβάζεις για πανελλήνιο συνέδριο, το οποίο μάλιστα οργανώνει ένα μεγάλο πανεπιστήμιο, παρότι ποτέ δεν ξεχνάς ότι όλα αυτά συμβαίνουν στο σύμπαν του Υπαρκτού Ελληνισμού, περιμένεις κάποια στοιχειώδη σοβαρότητα.
Το θέμα του συνεδρίου πολύ ενδιαφέρον, όμως αχανές. Πού εστιάζει, πού δίνει την έμφαση το συνέδριο; Ανατρέχω στην εκτενή σύνοψη που συνοδεύει την πρόσκληση και την υπογράφει ο διευθυντής του συνεδρίου (που είχε και την ιδέα, όπως σημειώνεται στην πρόσκληση) ο καθηγητής Σωκράτης Δεληβογιατζής. Διαβάζουμε: «Η έμφαση δίνεται στην αίσθηση της πολιτικής διαφοράς και του διαχωρισμού με όρους παραγωγής αλήθειας, ενώ έχουμε να κάνουμε σήμερα με μιαν απενσάρκωση του πολιτικού σώματος – μη-ταυτότητα της κοινωνίας με τον εαυτό της, η οποία, παντού και πάντοτε, διασχίζεται από εσωτερικές αντιπαραθέσεις, η κατάργηση-εξάλειψη των οποίων δεν είναι μόνο αδύνατη, αλλά μοιάζει και ανεπιθύμητη. Η σύγκρουση δεν στρέφεται μόνο γύρω από μια οικονομική ταξική πάλη, αλλά διαθέτει έναν έντονα πολύτροπο ή αμφίσημο πολιτικό χαρακτήρα, δομημένη στην αντίθεση ανάμεσα στην επιθυμία καταπίεσης και μη καταπίεσης. Η πολιτική συγκροτείται μέσω ενός παιξίματος επιθυμιών καλύπτοντας ένα θεμελιώδες κενό, μια μη-σύμπτωση του πολιτικού σώματος με τον εαυτό του». Νομίζω τα λέει με θαυμαστή ενάργεια ο καθηγητής, περιττεύει να προσθέσω οτιδήποτε.
Σε αυτό τον νέο κόσμο, λοιπόν, όπου οι βεβαιότητες του παρελθόντος κλονίζονται ή έχουν ήδη καταρρεύσει, η φιλοσοφία έρχεται να μας προσφέρει το «φιλοσοφικό έργο αλήθειας». Ο λόγος στον καθηγητή, για να μας εξηγήσει τι είναι: «Το φιλοσοφικό έργο αλήθειας δεν μπορεί να περιορίζεται άρα σε ένα λόγο ή ένα κείμενο, αλλά προβάλλει το χαρακτήρα ενός “γεγονότος”, αυτού που επέρχεται, ενός “υπάρχειν” (“es gibt”, “there is”, “il y a”), όπου εγγραφόμαστε, προκειμένου να σκεφτούμε τον άλλο. Μας ανοίγει σε έναν κόσμο, όπου το νόημα καλεί το μη-νόημα, το λογικό το μη-λογικό, η γνώση τη μη-γνώση σε μια πορεία ανάμεσα στην τύχη και την αναγκαιότητα, σε μια τελεολογία χωρίς τέλος ή που αναβάλλει διαρκώς την πλήρωσή της». (Ζητώ προκαταβολικά συγγνώμη αν ρίχνω το επίπεδο, αλλά είμαι άδικος που φαντάζομαι την παράγραφο αυτή με τη φωνή του Φλαμπουράρη;)
Θα το μαντέψατε, είμαι σίγουρος, ότι για όλο αυτό που περιγράφεται ως «μη-σύμπτωση του πολιτικού σώματος με τον εαυτό του» φταίει ένας: ο καπιταλισμός. Ο λόγος ξανά στον καθηγητή για τη διάγνωση: «Ο καπιταλισμός, ως εκείνος της καταστροφής (N. Klein), σε κάθε περίπτωση πάσχει –ενώ η Ελλάδα νοσεί–, στο εσωτερικό μιας γενικευμένης ήττας εγγεγραμμένης στο εννοιολόγημα-φληνάφημα του τέλους της ιστορίας (Fr. Fukuyama), που παίζει με τους όρους: α) ιδεολογικής αποδόμησης του κομμουνισμού, β) ηγεμονίας της νεοφιλελεύθερης ιδεολογίας ως οιονεί απουσίας ιδεολογίας. Η ελληνική περίπτωση χαρακτηρίζεται από πληθωριστική ανεπάρκεια διανοητικού, ηθικο-πολιτικού και, φυσικά, φιλοσοφικού χαρακτήρα. Η κατά μέτωπο επίθεση που υφίσταται η χώρα μας σε επίπεδο βιολογίας του ατομικού και του συλλογικού σώματος δείχνει τα αδυνατισμένα αντανακλαστικά μας εξαιτίας μιας βαθιάς κρίσης θεσμών και υστέρησης παιδείας, που σοβεί».
Ωραία – που λέει ο λόγος δηλαδή. Και τι κάνουμε; Ή, όπως το θέτει γλαφυρά ο σοφός καθηγητής, «τι μπορούμε, υπό τις συνθήκες αυτές ζόφου και εντροπικής λειτουργίας των θεσμών, να πράξουμε;». Ο καθηγητής δίνει τέσσερις απλούς κανόνες: «Κάθε επαναστατικότητά μας οφείλει να περνάει μέσα από: α) ενεργοποίηση του αρχαιο-ελληνικού “μνήμονος” ως αναδιπλασιαστή γνώσης, β) αδιάσπαστο αποστασιοποίησης-ένταξης ως προς το αρχικό θεωρητικό γεγονός, γ) στράτευση σε διεργασίες απεμπλοκής από σκοπιμότητες υποκειμενοποίησης, δ) διαλεκτική κίνηση φορέα ερμηνείας και αντικειμένου της με ανάληψη πρωτοβουλιών που θα υπερβαίνουν την απλή και καθαρή διαπιστωτική αναλυτική ή στρατηγήματα τεχνικής του περασμένου αιώνα». (Ο τυφλοσούρτης του σύγχρονου επαναστάτη, θα μπορούσαμε να πούμε…)
Τέτοια πνευματική δραστηριότητα δεν μπορεί παρά να τελειώνει με έναν μεγαλειώδη οργασμό, ο οποίος στην περίπτωση ονομάζεται «θεωρητικο-στρατηγικό πρόταγμα δράσης». Με προσοχή, για να μη λεκιαστείτε: «Το ευάριθμο φιλοσοφικό πρόπλασμα του παρόντος στις μέχρι τώρα παρεμβατικές επισκοπήσεις και αναστοχασμούς μας τελεί υπό τους αδιαίρετους όρους εμβάθυνσης και διεύρυνσης με τη θεμελιώδη κατάφαση του μέλλοντος, που μας (προ)καλεί. Οι κινήσεις μας δεν έχουν παρά να ελαύνονται από την ιδέα μιας αισθητικής της σκέψης, καθώς αυτή αφήνεται σε έναν απροϋπόθετο ορίζοντα ολοκλήρωσης, που επίκειται μέσα από το αναβάλλον του πλησιάσματός της: το αισθητικό εντείνεται στο έλεος μιας αναζήτησης μορφών στο εσωτερικό των affectus, ενώ το στοχαστικό καταφάσκει πυκνωτικά μιαν αρχή διατήρησης μάλλον παρά αραίωσης ή καταστροφής».
Μεταξύ των συμμετασχόντων, αναγνωρίζουμε μεγάλα ονόματα της φιλοσοφίας, όπως των Πελεγρίνη και Ζουράρι, αλλά και εκείνο του Τριαντάφυλλου Μηταφίδη. Πρόκειται για έναν πρώην τροτσκιστή της Θεσσαλονίκης, ο οποίος έγινε βουλευτής με τον ΣΥΡΙΖΑ και, προσφάτως, απασχόλησε την επικαιρότητα όταν εκθείασε από το βήμα της Βουλής τα επιτεύγματα του τσαβισμού στη Βενεζουέλα. Συμμετείχε και ένας Λευτέρης Τζιόλας. Υποθέτω ότι θα είναι ο πρώην υφυπουργός του ΠΑΣΟΚ και παλιός ακόλουθος του Τσοχατζόπουλου, ο οποίος γράφει και ποιήματα, συνήθως με θέμα τη θλίψη της Αριστεράς. Ο ρόλος του στο συνέδριο θα ήταν περιφερειακός, φαντάζομαι· όμως η συμβολική αξία της παρουσίας του τεράστια. Χωρίς το ΠΑΣΟΚ, που έφερε την Αριστερά στην εξουσία, η μπουρδολογία δεν θα ήταν σήμερα αντικείμενο συνεδρίου…