Οι σύμβουλοι του προέδρου Τραμπ και οι σύμμαχοί του προωθούν μια φιλόδοξη ιδέα: να αλλάξουν τις εμπορικές συναλλαγές των ΗΠΑ. Εξετάζουν την προοπτική να ακυρώσουν πολιτικές που εφαρμόστηκαν επί δεκαετίες και να αναθεωρήσουν τις εμπορικές σχέσεις της χώρας με κάθε μία χώρα ξεχωριστά. Επειτα από χρόνια επικρίσεων κατά της Κίνας αλλά και μεγάλου μέρους της Ευρώπης για την πολιτική που τηρούσαν στις εισαγωγές και στις εξαγωγές, τα στελέχη της αμερικανικής κυβέρνησης θέλουν τώρα να αντιγράψουν ακριβώς τις πρακτικές αυτών των χωρών.
Η προσέγγιση αυτή μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση των δασμών στις εισαγωγές και να θέσει τέλος στο καθεστώς που είχε επί δεκαετίες η Αμερική, εκείνο της πιο ανοικτής οικονομίας στον κόσμο. Στην περίπτωση αυτή θα αυξηθούν ελαφρώς οι τιμές στις ΗΠΑ για τα πάντα, από τα σταφύλια της Χιλής έως τα iPhones και τη βενζίνη. Θα δοθεί, όμως, παράλληλα ώθηση σε όσες επιχειρήσεις και εργάτες παράγουν πράγματα στις ΗΠΑ και τα εξάγουν στο εξωτερικό.
Την περασμένη εβδομάδα στην ομιλία του στο Κογκρέσο, ο κ. Τραμπ τόνισε πως «άλλες χώρες μάς επιβάλλουν πολύ υψηλούς δασμούς και φόρους, ενώ εμείς τους χρεώνουμε ελάχιστα». Αν τα λόγια αυτά μεταφραστούν σε έργα, θα μπορούσαν να πληγούν εθνικές οικονομίες και νοικοκυριά και να προκληθούν τεράστια προβλήματα για χώρες όπως η Κίνα, που εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τις εξαγωγές τους στις ΗΠΑ.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου (ΠΟΕ), που λειτουργεί ως ένα είδος διεθνούς εμπορικού δικαστή, έχει επιτρέψει στις αναπτυσσόμενες χώρες να επιβάλλουν υψηλότερους δασμούς από τις βιομηχανικές οικονομίες όσο οικοδομούν τις εγχώριες βιομηχανίες τους. Η Κίνα έχει καταχωριστεί ως αναπτυσσόμενη χώρα. Οι περισσότερες χώρες, όμως, έχουν επιβάλει πρόσθετα εμπόδια στο εμπόριο. Η Κίνα και πολλές άλλες χώρες αλλά όχι οι ΗΠΑ επιβάλλουν έναν εξίσου υψηλό ΦΠΑ στις εισαγωγές καθώς και στα εγχώρια προϊόντα. Οι εξαγωγές εξαιρούνται από τον ΦΠΑ και αυτό αποτελεί κίνητρο για να εξάγουν οι επιχειρήσεις.
Αν συγκριθούν τα επίπεδα των διάφορων εθνικών ΦΠΑ και φόρων πωλήσεων, το σύνολο των δασμών στις ΗΠΑ είναι πολύ χαμηλότερο από το αντίστοιχο σχεδόν όλων των άλλων χωρών. Αυτό το καθεστώς δεν αρέσει στους συμβούλους του κ. Τραμπ και σε ορισμένους βουλευτές. Διερωτώνται για ποιον λόγο οι δασμοί της Κίνας, και προπαντός εκείνοι στα προϊόντα μεταποίησης από τα οποία εξαρτώνται πολλές θέσεις εργασίας, πρέπει να είναι περίπου τριπλάσιοι από τους δασμούς των ΗΠΑ.
Η αλήθεια είναι πως ο ΠΟΕ έχει επιτρέψει αυτούς τους δασμούς στην Κίνα επειδή όταν έγινε μέλος του, το 2001, ήταν πράγματι αναπτυσσόμενη χώρα. Οι χαμηλοί δασμοί των ΗΠΑ τη βοήθησαν να αυξήσει τις εξαγωγές της στις ΗΠΑ, ενώ δεν εισάγει παρά ελάχιστα προϊόντα. Σήμερα είναι αμφίβολο εάν η Κίνα μπορεί ακόμη να χαρακτηριστεί αναπτυσσόμενη χώρα. Είναι η δεύτερη σε μέγεθος οικονομία στον κόσμο και πρώτη σε παραγωγή χάλυβα και αυτοκινήτων. Διατηρεί, πάντως, ορισμένα χαρακτηριστικά αναπτυσσόμενης χώρας. Η οικονομία της είναι περίπου τα 2/3 της αμερικανικής οικονομίας, μολονότι ο πληθυσμός της είναι τετραπλάσιος. Το μέσο εισόδημα είναι μόλις το 1/5 εκείνου στις ΗΠΑ και μεγάλο μέρος της χώρας παραμένει υπανάπτυκτο.
Το 2001, οπότε προσχώρησε η Κίνα στον ΠΟΕ, αναμενόταν πως αργότερα οι δασμοί της θα προσαρμόζονταν σε χαμηλότερα επίπεδα μέσα από τις εμπορικές διαπραγματεύσεις που είναι γνωστές ως Γύρος της Ντόχα. Οι συνομιλίες κατέρρευσαν, όμως, για πολλούς και διάφορους λόγους. Κι ενώ οι δασμοί της Κίνας παραμένουν σε υψηλά επίπεδα, το ύψος τους ποικίλλει σημαντικά από κλάδο σε κλάδο.
Ο παράγων Κίνα
Οι δασμοί της Κίνας στα εισαγόμενα αυτοκίνητα ανέρχονται στο 25% της τιμής χονδρικής, γι’ αυτό και οι General Motors, Ford και Volkswagen εγκατέστησαν δικές τους μονάδες παραγωγής στην Κίνα. Οι δασμοί στις ΗΠΑ, αντιθέτως, είναι μόλις 2,5% για τα εισαγόμενα αυτοκίνητα, τα μικρά φορτηγά και τα λεγόμενα «αυτοκίνητα ελεύθερου χρόνου». Ετσι, οι αυτοκινητοβιομηχανίες παράγουν στην Κίνα σχεδόν όσα αυτοκίνητα πωλούν στην αγορά της, ενώ πολλά από τα αυτοκίνητα που πωλούνται στις ΗΠΑ έχουν εισαχθεί. Η αλήθεια είναι ότι οι αυτοκινητοβιομηχανίες έχουν πολλούς άλλους λόγους για να παράγουν στην Κίνα, μεταξύ των οποίων είναι και το ότι έχουν πολύ εύκολη πρόσβαση σε φθηνούς προμηθευτές, καθώς και στην τεράστια πελατεία μιας μεγάλης καινούργιας αγοράς. Ετσι, ορισμένοι από τους συμβούλους του κ. Τραμπ, όπως και πολλοί Ρεπουμπλικανοί στη Βουλή των Αντιπροσώπων, θέλουν να αντικαταστήσουν το υφιστάμενο σύστημα εταιρικής φορολογίας με ένα άλλο που θα αυξάνει το κόστος των εισαγωγών και θα στηρίζει τις εξαγωγές.