Για κάποιον που ονειρεύεται να ιδρύσει ένα μουσείο στη Σελήνη, ο Τζούλιο Ορτο είναι απρόσμενα προσγειωμένος. Εξάλλου, οι προβλέψεις του έχουν μέχρι στιγμής επιβεβαιωθεί: μόλις πριν από λίγες εβδομάδες, η Space X ανακοίνωσε ότι η πρώτη τουριστική πτήση με προορισμό τον δορυφόρο της Γης θα πραγματοποιηθεί το 2018. Αυτό σημαίνει ότι στο πολύ άμεσο μέλλον το φεγγάρι δεν θα «ανήκει» πια στους ποιητές και στους ρομαντικούς αλλά στην οικονομική ελίτ, που θα έχει τη δυνατότητα να καλύψει το κόστος του ταξιδιού (η εταιρεία δεν έχει αποκαλύψει πόσο θα στοιχίζει μια θέση στο επιβατικό της διαστημόπλοιο, όμως σύμφωνα με ανεπίσημες εκτιμήσεις η τιμή θα ξεπερνάει τα 100 εκατ. δολ.).
«Πριν από μερικές ημέρες, ο Ντόναλντ Τραμπ μίλησε ανοιχτά για την εμπορική εκμετάλλευση της Σελήνης και ζήτησε από τη NASΑ να διερευνήσει τους τρόπους με τους οποίους το Διάστημα μπορεί να γίνει κερδοφόρο», λέει στην «Κ» ο μεξικανικής καταγωγής καλλιτέχνης, που ζει και εργάζεται στο Λος Αντζελες. Φιλοδοξία του Τζούλιο Ορτο είναι να σταθεί εμπόδιο στα σχέδια «αποικισμού και εμπορευματοποίησης», όχι με πράξεις ακτιβισμού ή ιδεολογικές διακηρύξεις, αλλά με τη δημιουργία του μουσείου σύγχρονης τέχνης στη Σελήνη (Μuseum of Contemporary Art on the Moon ή απλά MOCAM), το οποίο θα είναι ανοιχτό και προσβάσιμο σε όλους. Εχει, μάλιστα, αναθέσει τον σχεδιασμό του κτιρίου στον Μεξικανό αρχιτέκτονα Mauricio Mastropiero, ενώ τον περασμένο Οκτώβριο αγόρασε μια έκταση περίπου οκτώ στρεμμάτων στην επιφάνεια του φεγγαριού. «Υπάρχουν αρκετές ιστοσελίδες που σου επιτρέπουν να αγοράσεις “οικόπεδα” στη Σελήνη. Μου φαίνεται ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα η διαδικασία, μέσω της οποίας είναι δυνατόν να αποκτήσεις γη σε έναν άλλο πλανήτη. Μια έκταση την οποία δεν μπορείς να εκμεταλλευτείς, ούτε καν να επισκεφθείς, και η μόνη απόδειξη της ιδιοκτησίας σου είναι ένα κομμάτι χαρτί. Ουσιαστικά, αυτό που αγοράζεις είναι η ιδέα της ιδιοκτησίας», εξηγεί, προσθέτοντας ότι οι τιμές των «ακινήτων» στο φεγγάρι είναι πολύ χαμηλότερες από ό,τι στη Γη.
«Στο site από όπου έκανα την αγορά αναφέρεται ότι κάτοχοι εκτάσεων στη Σελήνη είναι, μεταξύ άλλων, ο Τομ Κρουζ, ο Ρόναλντ Ρέιγκαν, ο Τζίμι Κάρτερ και ο Τζορτζ Μπους. Αυτό με γεμίζει ανησυχία. Μιλάμε για κυβερνήσεις, για επενδυτές και ιδιωτικές εταιρείες οι οποίες σχεδιάζουν να καταλάβουν και να ιδιωτικοποιήσουν τη Σελήνη», υποστηρίζει. «Ομως αυτοί δεν ενδιαφέρονται για την τέχνη και τον πολιτισμό. Σκέφτηκα, λοιπόν, ότι κανένας δεν θα προσκαλέσει εμάς τους καλλιτέχνες να συμμετάσχουμε. Ο,τι κάνουμε θα πρέπει να το κάνουμε μόνοι μας. Διαφορετικά, η ζωή μακριά από τη Γη θα είναι τρομερά βαρετή, όπως είναι η ζωή χωρίς τέχνη». Μολονότι παραδέχεται πως, τουλάχιστον για τα επόμενα χρόνια, το MOCAM θα υπάρχει κυρίως σε επίπεδο συμβολισμού (ακριβώς όπως το «οικόπεδό» του στη Σελήνη), ο καλλιτέχνης θεωρεί πως κάποια στιγμή το μουσείο δεν αποκλείεται να γίνει πραγματικότητα.
«Τα αρχιτεκτονικά σχέδια έγιναν ύστερα από εκτενή έρευνα και με την προοπτική ότι το κτίριο θα χτιστεί στ’ αλήθεια. Είναι απόλυτα υλοποιήσιμο και αν κάποια στιγμή κάποιος θελήσει να χρηματοδοτήσει την κατασκευή του, εμείς θα είμαστε έτοιμοι να αναλάβουμε τα υπόλοιπα», αναφέρει, αναγνωρίζοντας πως «δεν είναι δυνατόν να απαλλαγούμε από τους δισεκατομμυριούχους ή τον καπιταλισμό. Δεν πιστεύω πως υπάρχει διαφυγή. Ομως τον τελευταίο καιρό έχουμε βρεθεί να συζητάμε με εκπροσώπους της ΝΑSA και της SPACE X και όλα δείχνουν πως το όραμά μας είναι ρεαλιστικό». Το κτίριο θα αποτελείται από ένα υπόγειο τμήμα «κρυμμένο» κάτω από έναν τεχνητό λόφο, το οποίο θα θυμίζει το περιβάλλον της Γης, ένα ανοιχτό πάτιο, που θα προσαρμόζεται στις ανάγκες κάθε έκθεσης και όπου θα επικρατούν οι φυσικές συνθήκες της Σελήνης, και ένα κυκλικό διώροφο κτίριο, που θα περιστρέφεται με τη δύναμη του ηλεκτρομαγνητισμού.
Προσβάσιμο σε όλους
Πώς όμως θα είναι «προσβάσιμο» το μουσείο, όταν μόνο οι πολύ πλούσιοι θα μπορούν να ταξιδέψουν έως εκεί; Σταδιακά, οι εξελίξεις στον χώρο της τεχνολογίας θα μειώσουν το κόστος των διαπλανητικών πτήσεων, έτσι ώστε «το να πετάξεις ώς το φεγγάρι θα στοιχίζει όσο το να πετάξεις από την Ελλάδα στο Λος Αντζελες», υπογραμμίζει ο κ. Ορτο. Παράλληλα, όλες οι δράσεις του MOCAM θα παρουσιάζονται και στο Διαδίκτυο, όπως συμβαίνει ήδη με την εναρκτήρια ομαδική έκθεση που τιτλοφορείται «Mystic Hyperstitians in the Heart of Empire».
«Ο καθένας μπορεί να δει τις εκθέσεις μας από όπου και αν βρίσκεται. Συγχρόνως, είμαστε ανοιχτοί σε όλες τις προτάσεις και, σε αντίθεση με τα συμβατικά μουσεία, επιτρέπουμε στους καλλιτέχνες να παρουσιάσουν τη δουλειά τους χωρίς απαραίτητα να είναι μέρος του κατεστημένου», συνεχίζει. Και ενώ η ψηφιακή συλλογή του MOCAΜ θα εμπλουτίζεται με κάθε έκθεση, όλοι οι συμμετέχοντες υπογράφουν ένα έγγραφο που εγγυάται ότι θα δανείσουν στο μουσείο τα έργα τους, προκειμένου να παρουσιαστούν και «ζωντανά» μετά την πραγματοποίηση των εγκαινίων.