Το πρωί της περασμένης Τετάρτης, στον 9ο όροφο του νοσοκομείου «Ευαγγελισμός», ένας από τους ασθενείς που είχε ολοκληρώσει εδώ και καιρό τον κύκλο νοσηλείας του ντύθηκε, φόρεσε τα παπούτσια που του χάρισε νοσηλευτής και άνοιξε την πόρτα της Ψυχιατρικής Κλινικής. Επειτα από πολλές προσπάθειες της κοινωνικής υπηρεσίας είχε βρεθεί δομή για να τον υποδεχθεί. Πίσω όμως έμειναν άλλοι τέσσερις ασθενείς που «λιμνάζουν», περιμένοντας τη δική τους σειρά. Οπως ένας ηλικιωμένος που έχει συμπληρώσει πέντε χρόνια και δύο μήνες εκεί, αλλά και γυναίκα που μετράει τέσσερα χρόνια στο ίδιο μέρος.
Κανονικά, η μέση διάρκεια νοσηλείας για τα υπόλοιπα περιστατικά σε αυτή την κλινική δεν ξεπερνάει τον ένα μήνα.
Η έλλειψη ασφαλιστικής κάλυψης ή οικογενειακού υποστηρικτικού πλαισίου, η αδυναμία εύρεσης θέσεων σε κατάλληλες δομές και ο κίνδυνος αυτοί οι άνθρωποι να καταλήξουν άστεγοι έχουν μετατρέψει τη νοσηλεία τους από βραχεία –όπως θα έπρεπε να είναι στον συγκεκριμένο χώρο– σε χρόνια.
Αυτό δεν είναι το μόνο πρόβλημα που αντιμετωπίζει εδώ και καιρό η Ψυχιατρική Κλινική. Κατά την επίσκεψη της «Κ» την περασμένη Τετάρτη, οι νοσηλευόμενοι ήταν 32, ενώ οι διαθέσιμες κλίνες 20. Κι όμως αυτή, σύμφωνα με το προσωπικό του νοσοκομείου, «ήταν μια καλή ημέρα».
Συνήθως ο αριθμός των ασθενών είναι διπλάσιος από τις κλίνες. Υπήρξε περίοδος, σύμφωνα με τη διευθύντρια της κλινικής Παναγιώτα Αλεξανδράκου, που οι νοσηλευόμενοι ξεπέρασαν τους 50. Αλλά και εφημερία κατά την οποία η διοίκηση του νοσοκομείου ζήτησε από το Εθνικό Κέντρο Επιχειρήσεων Υγείας να μη γίνουν νέες εισαγωγές – δεν είχαν διαθέσιμο χώρο. Τα ράντζα είναι μονίμως εγκατεστημένα στους δύο διαδρόμους της κλινικής. Οταν αυξάνεται ο αριθμός των νοσηλευομένων τοποθετούνται και στις δύο πλευρές κρεβάτια, αλλά και φορεία, αφήνοντας ένα στενό πέρασμα.
Μετά τον σεισμό του 1999
Η κ. Αλεξανδράκου εξηγεί ότι τα ράντζα εμφανίστηκαν μετά τις φθορές από τον σεισμό του 1999 στις εγκαταστάσεις του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Αττικής. Σταδιακά αυξήθηκαν οι ακούσιες εισαγωγές ασθενών με εισαγγελική εντολή στον «Ευαγγελισμό». Σε συνδυασμό με το πρόγραμμα των εφημεριών, αλλά και τη μη ανάπτυξη κλινών για ψυχιατρικά περιστατικά σε όλα τα γενικά νοσοκομεία της Αττικής, ο 9ος όροφος του «Ευαγγελισμού» δέχθηκε δυσανάλογο βάρος.
Μέλη του νοσηλευτικού προσωπικού λένε μεταξύ τους ότι η κλινική εξελίχθηκε σε «μικρό Δαφνί». «Μετατράπηκε σε δομή βαριάς ψυχιατρικής νοσηλείας», λέει στην «Κ» ο ψυχίατρος Κώστας Αλεξανδρόπουλος, πρώην διευθυντής της κλινικής στον «Ευαγγελισμό». Παρά και τις δικές του προσπάθειες και τις τακτικές αναφορές προς τους αρμόδιους φορείς, η κατάσταση δεν διαφοροποιήθηκε. «Είναι απαράδεκτο, αν σκεφτείτε ότι υπάρχουν περιπτώσεις ασθενών που δεν μπορούν να είναι εκτεθειμένοι στα μάτια όλων», λέει.
Ασθενής που μετέβη εκουσίως στην κλινική πέρυσι το Πάσχα είχε περάσει δύο από τις τρεις εβδομάδες νοσηλείας της σε φορείο. «Δεν μπορείς να κοιμηθείς με ησυχία στον διάδρομο και ο ύπνος είναι σημαντικός σε θέματα ψυχικής υγείας», λέει η 48χρονη που πάσχει από διπολική διαταραχή και μίλησε στην «Κ» ζητώντας να μη δημοσιευθεί το όνομά της.
Με τα χρόνια άλλαξαν 11 κυβερνήσεις, όπως και 14 πρόσωπα στη θέση του υπουργού Υγείας, αλλά τα ράντζα έμειναν στη θέση τους. Η κατάσταση δεν ήταν άγνωστη ούτε στον ΣΥΡΙΖΑ. Το 2008 ο τότε βουλευτής του κόμματος, Θανάσης Λεβέντης, σε ερώτησή του στη Βουλή ανέφερε ότι στις 23 Ιανουαρίου εκείνου του έτους νοσηλεύονταν 47 ασθενείς στην Ψυχιατρική.
Πιο πρόσφατα, σε έκτακτο έλεγχο του Σώματος Επιθεωρητών Υπηρεσιών Υγείας και Πρόνοιας τον Μάρτιο του 2015 διαπιστώθηκε ξανά το ίδιο πρόβλημα. Σε έκθεσή τους, που είναι στη διάθεση της «Κ», έγραφαν ότι ο χώρος ήταν καθαρός και περιποιημένος, όμως «διαπιστώθηκε υπερπλήρωση σε ποσοστό μεγαλύτερο του 150% των κλινών». Ακόμη στα συμπεράσματά τους ανέφεραν ότι λόγω του κορεσμού, η νοσηλεία «γίνεται με δυσχέρεια και ορισμένες φορές με κίνδυνο της αποθεραπείας».
Την κατάσταση αναγνώριζε και το ΕΚΕΠΥ. Σε έγγραφό του σημείωνε ότι το σύστημα εφημεριών στις ψυχιατρικές κλινικές των νοσοκομείων της Αττικής είναι «επιβαρυμένο» και ότι «είχαν ενημερωθεί σχετικά η προηγούμενη και η παρούσα πολιτική ηγεσία». Ως λύση είχε εξεταστεί τότε η μεταφορά της Ψυχιατρικής Κλινικής του «Ευαγγελισμού» στο κτίριο της «Πολυκλινικής Αθηνών».
Την ανάγκη αποσυμφόρησης καθώς και κεντρικού σχεδιασμού για τη διαχείριση των περιστατικών ακούσιας νοσηλείας έχει θίξει και η διοικητής του νοσοκομείου Παναγιώτα Γκουλάκη – Μητσάκη. Το σωματείο των εργαζομένων, όπως τονίζει και ο πρόεδρός του, καρδιολόγος Ηλίας Σιώρας, έχει ζητήσει επανειλημμένως να λυθεί το ζήτημα.
Το 2016 το σωματείο προχώρησε σε κινητοποιήσεις διαμαρτυρίας με αφορμή την παραπομπή νοσηλευτών σε δίκη για τον θάνατο ασθενούς. Επρόκειτο για νοσηλευόμενη που τον Σεπτέμβριο του 2010 μπήκε χωρίς να γίνει αντιληπτή στο «ήσυχο δωμάτιο» της κλινικής (χώρο όπου οδηγούνται με ιατρική εντολή ασθενείς σε φάση διέγερσης) και προσπάθησε να βάλει φωτιά στην προστατευτική ταπετσαρία των τοίχων. Διασωληνώθηκε στην εντατική και δύο ημέρες αργότερα πέθανε από τις αναθυμιάσεις που είχε εισπνεύσει. Τη στιγμή του ατυχήματος στον χώρο των 20 κλινών νοσηλεύονταν 37 άνθρωποι.