Ελικώνας: Προικισμένη Βοιωτική γη

Ελικώνας: Προικισμένη Βοιωτική γη

9' 31" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Το πρωί στα χιονισμένα –ακόμη– ελατοδάση, το μεσημέρι στα καταπράσινα ανθισμένα λιβάδια, το απόγευμα δίπλα στη θάλασσα. Μόλις μιάμιση ώρα από την Αθήνα, η πατρίδα των εννέα Μουσών μάς προσκαλεί να γνωρίσουμε τα χωριά της με τα χρώματα της άνοιξης.

Από μικρή χάζευα στο Αχίλλειο της Κέρκυρας τα υπέροχα αγάλματα των εννέα Μουσών. Κόρες του Δία και της Μνημοσύνης, προστάτιδες της ποίησης, της μουσικής και του χορού, μαγεμένες από την ομορφιά του πανάρχαιου Ελικώνα, ζούσαν σε αυτή την κοιλάδα της Βοιωτίας. Τα γεμάτα πτυχώσεις ενδύματα πυροδοτούσαν τη φαντασία μου και τις έβλεπα με τον νου μου να χορεύουν ανάλαφρα ανάμεσα σε δάση με ρυάκια – πραγματικές νύμφες του βουνού και των νερών. Τέλος του χειμώνα, λοιπόν, ταξιδεύουμε με προορισμό τον μυθικό Ελικώνα, με τις ελατοσκέπαστες πλαγιές, τα γραφικά χωριά, τα δάση δρυός, τους αρχαίους αμπελώνες και τα 1.200 είδη φυτών. Ενα πανέμορφο τοπίο, το οποίο από ορεινό μεταβάλλεται σε πεδινό, από χιονισμένο σε ανθισμένο και από άγριο σε ήρεμο θαλασσινό.

Η πεδιάδα της Οινόης

Η κλασική διαδρομή για τον Ελικώνα είναι από εθνική οδό, μέσω Θήβας-Αλιάρτου, εμείς όμως προτιμήσαμε εκείνη που περνάει από Ελευσίνα, ώστε να περάσουμε από όλες τις μυθικές πόλεις της αρχαιότητας μέχρι να φτάσουμε στην περίφημη Κοιλάδα των Μουσών, στους πρόποδες του Ελικώνα. Μετά την Ελευσίνα στρίψαμε για Μάνδρα και συνεχίσαμε στο βορειοδυτικό τμήμα του νομού Αττικής, μέχρι που ο δρόμος μάς έβγαλε στην εύφορη πεδιάδα της Οινόης ή Κοιλάδα του Μαζίου, όπως ονομάζεται.

Το πανέμορφο τοπίο με τους λόφους, τις εύφορες καλλιεργήσιμες εκτάσεις δημητριακών, ελαιόδεντρων και αμπελιών, που οριοθετείται από τα βουνά Κιθαιρώνας και Πάστρα, προκαλεί για φωτογράφιση. Πάνω στον δρόμο συναντάμε τα εντυπωσιακά ερείπια του Πύργου Μαζίου, που κέρδισε το ενδιαφέρον των περιηγητών ήδη από τον 19ο αιώνα. Ο πύργος, ύψους 14 μ., είναι από τους μεγαλύτερους της Αττικής και θεωρείται ότι η χρήση του ήταν στρατιωτική, ως κατάλυμα για τη φιλοξενία των αθηναϊκών στρατευμάτων που φυλούσαν την οδό Ελευθέρων-Ελευσίνας. Προχωρώντας και σε μικρή απόσταση από το χωριό Λεύκτρα, συναντάμε το Τρόπαιο της μάχης των Λεύκτρων: ένα λίθινο κυλινδρικό μνημείο, το οποίο στήθηκε από τους Θηβαίους στο πεδίο της μάχης, όπως ήταν η συνήθεια, μετά τη νίκη τους επί των Λακεδαιμονίων με στρατηγό τον Επαμεινώνδα.

Περάσαμε τις Πλαταιές, τα Λεύκτρα και τις Θεσπιές –όπου στην αρχαιότητα εορτάζονταν τα Ερωτίδια προς τιμήν του θεού Ερωτα–, οικισμούς που δεν θυμίζουν πια το ένδοξο παρελθόν τους. Ρωτώντας φτάνουμε στην Ασκρη, γνωστή ως πατρίδα του Ησίοδου (αρχαία Ασκρα), ανάμεσα στη Θήβα και τη Λιβαδειά.

Πολυστάφυλος γη

Στο οινοποιείο Κτήμα Μουσών, στην είσοδο του χωριού, μας υποδέχεται ο οινολόγος Νίκος Ζαχαρίας. Η οινική παράδοση εδώ αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ιστορίας και του πολιτισμού της περιοχής, «όπου υπάρχει συνεχόμενη αμπελοκαλλιέργεια επί 2.500 χρόνια», λέει ο Νίκος. Η πρώτη αναφορά έγινε από τον Ησίοδο, που περιγράφει τον τόπο του ως «πολυστάφυλο» και «πολύκαρπο». Επειτα από 2-3 χλμ. φτάνουμε στην περίφημη Κοιλάδα των Μουσών, η οποία έχει ανακηρυχθεί αρχαιολογικός χώρος.

Κοιτώντας το ειδυλλιακό τοπίο της πεδιάδας, με τις πηγές που αναβλύζουν, τον αρχαίο ποταμό Περμησσό και τα γόνιμα εδάφη, που πρόσφεραν στους κατοίκους αφθονία ανά τους αιώνες, μου ήρθαν ξανά στο μυαλό οι Μούσες και μαζί τους η ποίηση, η μουσική, ο χορός, που γεννήθηκαν εδώ. Οι ευθυγραμμισμένοι αμπελώνες, σε υψόμετρο 450-600 μ., σε συνδυασμό με τον ψυχρό αέρα που κατεβαίνει από τον Ελικώνα και δροσίζει τα αμπέλια, επιτρέποντας την αργή ωρίμαση των σταφυλιών, δημιουργούν ένα ιδανικό μικροκλίμα, που δίνει στα κρασιά τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της εντοπιότητάς τους.

Ο Νίκος Ζαχαρίας μάς προτρέπει να κοιτάξουμε απέναντι, όπου τα τρία βουνά σχηματίζουν το πρόσωπο μιας ξαπλωμένης γυναίκας. Δυτικά της Κοιλάδας, ένας χωματόδρομος, τον οποίο εμείς δεν μπορέσαμε να ακολουθήσουμε λόγω της λάσπης που συναντήσαμε κατά μήκος του, οδηγεί στα αρχαία μνημεία που ανακαλύφθηκαν εδώ: το θέατρο του 3ου αιώνα π.Χ., τη μακρά ιωνική στοά μήκους 96,70 μ., έναν ναΐσκο αφιερωμένο στις μούσες καθώς και βάθρα αγαλμάτων. Προς τιμήν των Μουσών διεξάγονταν στην περιοχή τα Μούσια, τα οποία διοργανώνονταν κάθε πέμπτο χρόνο, με γιορτές και αγωνίσματα ισοπύθια, παρόμοια δηλαδή με αυτά των Πυθίων.

Επειτα από μια σύντομη βόλτα στην αίθουσα με τις δεξαμενές, το κελάρι με τα βαρέλια παλαίωσης και τη σύγχρονη γραμμή εμφιάλωσης, περάσαμε στην αίθουσα γευσιγνωσίας των κρασιών. Ολόγυρα βλέπουμε παλιά εργαλεία αμπελοκαλλιέργειας και οινοποίησης, αφού το οινοποιείο δημιουργήθηκε το 1946 από τον παππού Νικόλαο Ζαχαρία. Ο γιος του Αθανάσιος το εξέλιξε σταδιακά, ενώ η νεότερη γενιά, με τους Νίκο, Στέλιο και Παναγιώτη, η οποία έχει αναλάβει από το 2005, κατάφερε με τις γνώσεις της να εξαγει το κρασί τους σε δέκα χώρες.

Μια οινογευσία ολοκληρώνεται με τη δοκιμή εννέα σπουδαίων κρασιών, αλλά, καθώς εμείς δεν έχουμε αρκετό χρόνο, δοκιμάζουμε μόνο το Μούχταρο, της ομώνυμης τοπικής ποικιλίας, που διασώθηκε χάρη στο πείσμα του Αθανάσιου και του παππού Νικόλαου, οι οποίοι επέμεναν να το καλλιεργούν όταν όλοι οι υπόλοιποι οινοποιοί το αντικαθιστούσαν με πιο αποδοτικές ποικιλίες. Ενα σπάνιο κρασί παλαίωσης, που, ανάμεσα στα άλλα, μου άφησε και αρώματα φράουλας.

Στη Μονή Ευαγγελίστριας

Συνεχίζουμε για το χωριό Πέτρα και τον περίφημο καταρράκτη, σε ένα τοπίο που θυμίζει Αμαζόνιο, με το νερό να ξεπηδάει μέσα από την πλούσια βλάστηση. Νύχτα φτάνουμε στο χωριό Ευαγγελίστρια και στον ξενώνα Κτήμα Μουσών. Στο υπέροχο μεγάλο καθιστικό με το αναμμένο τζάκι μάς υποδέχονται ο Κωστής και η Αννιώ, πρώην διαφημιστές, που αποφάσισαν να δημιουργήσουν κάτι ξεχωριστό. Τα οκτώ πανέμορφα δωμάτια και οι φιλόξενοι χώροι του, με αντικείμενα σχεδιασμένα από τους ίδιους (φωτιστικά, κρεβάτια κ.ά.), σε προσκαλούν να απολαύσεις την ηρεμία του βουνού, το εξαιρετικό πρωινό και το επίσης πολύ καλό φαγητό. Τέλος, στην κουβέντα μας με το ζευγάρι μαθαίνουμε τις πιο ωραίες διαδρομές για πεζοπορία.  

Φωτογραφίζω το χωριό Ευαγγελίστρια, με το ποτάμι στις παρυφές του, από έναν ψηλό βράχο που μου υπέδειξε η Αννιώ. Στο βάθος αχνοφαίνεται η λίμνη Υλίκη και τα βουνά της Εύβοιας. Προχωράμε για το γυναικείο μοναστήρι της Ευαγγελίστριας, στην ανατολική πλαγιά του Ελικώνα. Με την πρώτη ματιά νομίζει κανείς ότι χτίστηκε πρόσφατα. Μόνο όταν δει τις παλιές φωτογραφίες καταλαβαίνει την αλλαγή που έγινε στη μονή –η οποία λέγεται ότι χτίστηκε τον 12ο αιώνα– με την ανακαίνιση του 1960. Τότε οι όψεις επιχρίστηκαν και η στέγη του καθολικού, που χρονολογείται στα μέσα του 17ου αιώνα, ανυψώθηκε, ενώ έγινε κι ένα πλήθος άλλων αλλαγών που είχαν ως αποτέλεσμα το μοναστήρι να μοιάζει σύγχρονο. Κάτω από το μεταβυζαντινό καθολικό βρίσκεται μεγάλη τρίκλιτη θολωτή κρύπτη, στην οποία μπορούσε να μπει κανείς μόνο κάτω από το σημείο όπου βρίσκεται η Αγία Τράπεζα. Στα χρόνια της τουρκοκρατίας, η κρύπτη χρησίμευε ως έξοδος διαφυγής και φυλάσσονταν τα κειμήλια της μονής. Στο εσωτερικό του καθολικού μπορεί να δει κανείς ωραίες αγιογραφίες.

Επιστρέφουμε στο χωριό και παίρνουμε τον χωμάτινο δρόμο προς το οροπέδιο του Ριγανιά. Προσπερνάμε δάση με ρυάκια και υπέροχους συνδυασμούς χρωμάτων. Ανεβαίνουμε ακόμα πιο ψηλά, περνάμε από εγκαταλελειμμένα λατομεία μαρμάρου και έπειτα από έξι χιλιόμετρα ανάβασης βγαίνουμε στον αυχένα του βουνού (στα 1.250 μ. υψόμετρο). Μετά την Αγία Τριάδα φτάνουμε στη Λάκκα της Αρβανίτσας, ένα από τα ομορφότερα ορεινά λιβάδια της Στερεάς Ελλάδας σε υψόμετρο 1.100 μ., ανάμεσα σε δύο κορυφές του Ελικώνα, την Παλιοβούνα (νότια και ανατολικά) και τη Μεγάλη Λούτσα (βόρεια και δυτικά).

Εδώ παλιότερα έβοσκαν τα ζώα τους δεκάδες κτηνοτρόφοι, σήμερα όμως, χάρη στο δασαρχείο Λιβαδειάς, αποτελεί ένα καλοφτιαγμένο φυσιολατρικό στέκι μέσα στα έλατα και στους κέδρους. Στα γύρω μονοπάτια την άνοιξη μπορεί κανείς να απολαύσει σπάνια είδη της ελληνικής χλωρίδας, όπως ελληνικές ορχιδέες, αγριομολόχες, αγριοβιολέτες. Μέσα στην ομορφιά του ορεινού τοπίου και στο κρύο, η αλήθεια είναι ότι σχεδόν εισβάλαμε στο εστιατόριο Αρβανίτσα με το τζάκι, αναζητώντας λίγη θαλπωρή. Η βραστή γίδα, που δοκιμάσαμε, ήταν εξαιρετική, το ίδιο και οι σαλάτες.

Οι δολίνες της Αγίας Άννας

Αρχίσαμε να κατηφορίζουμε τον φιδωτό δρόμο προς τα παράλια. Παντού ολόγυρα απλώνονται λιβάδια με κατακίτρινα λουλουδάκια και θέα που αφήνει το μάτι να απλωθεί στον Κορινθιακό Κόλπο και απέναντι στην Πελοπόννησο. Εικόνα μοναδική! Ετσι «κυκλώσαμε» τον Ανατολικό Ελικώνα.

Για τους ορειβάτες ο Ελικώνας αποτελούσε ανέκαθεν ένα ευχάριστο και ενδιαφέρον πεδίο για σύντομες πεζοπορικές εξορμήσεις. Μάλιστα, όταν δεν έχει χιόνι, μπορεί κανείς να πάρει το μονοπάτι που ξεκινά από το πανέμορφο χωριό της Αγίας Αννας για την ψηλότερη κορυφή του βουνού, την Παλιοβούνα (1.748 μ. υψόμετρο, 3 ώρες πορεία). Επίσης, στην περιοχή της Αγίας Αννας, στον οικισμό Κούκουρα, το καλοκαίρι σχηματίζονται πολύ μικρές λίμνες (δολίνες), που δημιουργούνται από τα χιόνια που λιώνουν.

Στη συνέχεια ακολουθούμε τις ταμπέλες προς τη Μονή Οσίου Σεραφείμ Δομβούς, ένα αντρικό μοναστήρι που χτίστηκε στα τέλη του 16ου αιώνα στα 600 μ. υψόμετρο και έχει θέα στη θάλασσα. Το καθολικό της μονής είναι αφιερωμένο στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος, ενώ στον πρόναό του βρίσκεται ο τάφος του Οσίου Σεραφείμ. Εξω στην αυλή, διότι οι γυναίκες δεν επιτρέπεται να περάσουν στο εσωτερικό, μας υποδέχεται ο μοναχός Παΐσιος, ο οποίος μας κερνάει καφέ και γλυκά. Φεύγοντας συνεχίζουμε πάνω στον φαρδύ χωματόδρομο με θέα τη θάλασσα και παίρνουμε τον δρόμο για Δόμβραινα, για να καταλήξουμε στην Αλυκή, ένα όμορφο ήσυχο λιμανάκι.

Στην είσοδο του παραθαλάσσιου οικισμού βλέπουμε την εντυπωσιακή ακρόπολη των αρχαίων Σιφών που βρίσκεται σε καλή κατάσταση (το οχυρωματικό τείχος της διατηρείται σε ικανοποιητικό μήκος και ύψος), μαρτυρώντας το ένδοξο παρελθόν της. Η ψαροταβέρνα του Μπάμπη προσφέρει φρέσκο ψάρι σε λογικές τιμές. Από τα τραπεζάκια πλάι στο κύμα κοιτάζω την ώρα του δειλινού τον ήλιο να βουτάει στον κόλπο των Αλκυονίδων με τα νησάκια των βοιωτικών ακτών και δεν μπορώ να μην αναλογιστώ σε τι ευλογημένο τόπο ζούμε. Η επιστροφή από Ξηρονομή-Θήβα είναι πανεύκολη και σε μιάμιση ώρα είμαστε στην Αθήνα.

Μετάβαση

Η Αλίαρτος απέχει από την Αθήνα 111 χλμ. (1½ ώρα). Το κόστος για βενζίνη και διόδια είναι περί τα 22 ευρώ με επιστροφή. Η Ασκρη απέχει από την Αθήνα 94 χλμ. (1 ώρα και 10 λεπτά). Το κόστος για βενζίνη είναι περί τα 12 ευρώ με επιστροφή.

Διαμονή

Ξενώνας Κτήμα Μουσών (τηλ. 22680-22100, 6936-740330, www.xenonas-ktimamuson.gr, από 80-120 ευρώ). Πανέμορφα δωμάτια με πρωινό.

• Ξενώνας Ελικώνιο (τηλ. 22610-94444, 6972-582867, www.elikonio.gr, από 40 ευρώ).

Για κρατήσεις που αφορούν τη διαμονή σας επισκεφθείτε τo: www.booking.com

Φαγητό- Καφές

• Δοκιμάστε το Αρβανίτσα Καφέ (τηλ. 22670-51508) στο Κυριάκι, με πολύ ιδιαίτερα και καλοφτιαγμένα πιάτα, όπως βουβαλίσια μπριζόλα, αγριογούρουνο στιφάδο, ελάφι με δαμάσκηνα, μανιταρόπιτα με ντόπια μανιτάρια.

Το Στέκι του Ελικώνα (τηλ. 22680-23170), στο χωριό Ευαγγελίστρια, προσφέρεται για μαγειρευτά, αλλά και γίδα βραστή, αρνάκι

κοκκινιστό, πίτες κ.λπ.

• Στην Ταβέρνα Ελικώνιο (τηλ. 6972-582867, 22610-94444), στην Αγία Αννα, θα πάτε για κόκορα κρασάτο, ντολμαδάκια, γαρδουμπάκια, κρεμμυδόπιτα αλλά και αρνάκι σε κληματόφυλλα.

• Στην ψαροταβέρνα του Μπάμπη (τηλ. 6932-540741), στην Αλυκή, θα βρείτε φρέσκο ψάρι από τα καΐκια, που ψαρεύουν στον κόλπο των Αλκυονίδων.

Λίμνη Μουσών (τηλ. 6974-113180), στην Ασκρη. Πάρκο αναψυχής, για καφέ και φαγητό, ιδανικό για οικογένειες με παιδιά.

Τι να δείτε 

Αξίζει να επισκεφτείτε το νέο Αρχαιολογικό Μουσείο Θηβών (www.fmth.gr)και να περιηγηθείτε, μέσα από το πλήθος των αντικειμένων που περιλαμβάνονται στις συλλογές του, στις καθημερινές δραστηριότητας των ανθρώπων της Βοιωτίας, στον πολιτισμό που ανέπτυξαν, όπως και στην πολιτική και κοινωνική ζωή τους χιλιάδες χρόνια πριν.

Τι να κάνετε

Το Κτήμα Μουσών (τηλ. 22620-67290, www.musesestate.com), στην Ασκρη, διοργανώνει ξεναγήσεις και γευστικές δοκιμές στον χώρο του οινοποιείου.

• Για πτήσεις με τράικ επικοινωνήστε με τους ανθρώπους της Αερολέσχης Αθηνών «Δαίδαλος» (www.athensdaedalus.com).

• Για πεζοπορίες στον Ελικώνα επικοινωνήστε με τον Ορειβατικό Σύνδεσμο Κυριακίου (τηλ. 22670-49602, 6979-675522,

www.oreivatikos-kiriakiou.gr).

• Για σκι στο ποτάμι, προσφέρεται ο Βοιωτικός Κηφισός. Επικοινωνήστε με τη σχολή του Γιώργου και του Τάσου Χατζή (www.hatziski.gr).

• Η Μονή Οσίου Λουκά και άλλα μοναστήρια της Βοιωτίας έχουν μεγάλο ενδιαφέρον. Επικοινωνήστε με τις μονές και ενημερωθείτε για τα προγράμματά τους (www.imtl.gr).

• Πληροφορίες για τις φυσικές ομορφιές και τις δραστηριότητες στην Κοιλάδα των Μουσών θα βρείτε στην ιστοσελίδα www.hsiodos.gr.

 

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή