«Είμαι Ελλην γιατί εγεννήθην έτσι»

«Είμαι Ελλην γιατί εγεννήθην έτσι»

2' 39" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

​​Στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο υπάρχει ένα ξεχωριστό έκθεμα: μέσα σε ένα αγγείο σε σχήμα αμφορέα «χτυπάει» η καρδιά του θρυλικού μπουρλοτιέρη από τα Ψαρά, του ναυάρχου Κωνσταντίνου Κανάρη. Δεν το γνώριζα· το πληροφορήθηκα βλέποντας το ντοκιμαντέρ του Μενέλαου Καραμαγγιώλη «Αγαπητέ πρόγονε», από την πολύ ενδιαφέρουσα σειρά «Συναντήσεις με αξιοσημείωτους ανθρώπους», που επιστρέφει στην ΕΡΤ.

Το ντοκιμαντέρ είναι του 2011, συνδέεται με την επικαιρότητα εκείνης της περιόδου (συχνή αναφορά στην παράσταση «Προμηθέας» της βερολινέζικης ομάδας Rimini Protokoll στο Ηρώδειο), αλλά ο πυρήνας του είναι… αμείλικτα διαχρονικός: ποιοι είμαστε οι Ελληνες, πόσο βαραίνει το παρελθόν πάνω μας και τι είναι αυτό που μας κάνει –και αν– αξιοσημείωτους σήμερα. Η ιστορία που αφηγείται ο σκηνοθέτης είναι εν μέρει πραγματική εν μέρει επινοημένη: ένας Ελληνοαμερικανός δεύτερης γενιάς, συνονόματος του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, μεγαλωμένος στην Αστόρια της Νέας Υόρκης, επιστρέφει στην Ελλάδα αναζητώντας τα ίχνη του πιο δημοφιλούς Ελληνα του 1821, για να διαπιστώσει αν είναι στ’ αλήθεια απόγονός του. «Αυτή η αναζήτηση διατρέχει την πολύπλευρη και πολύπλοκη ταυτότητα του Ελληνα στη διαχρονική της διάσταση, μέσα από τα αρχαιοελληνικά σύμβολα και τις αναβιώσεις τους, μέσα από τους απογόνους των ηρώων του ’21 και μέσα από τη ματιά των μαθητών της Αθήνας του 2011. Μέσα από παρελάσεις και αντιφάσεις, οι σημερινοί Ελληνες πασχίζουν να αντισταθούν στην κρίση της εποχής με όπλο τις μνήμες τους», σημειώνει ο σκηνοθέτης. Σημαντικός, επίσης, στο ντοκιμαντέρ είναι ο ρόλος των απογόνων των αγωνιστών του ’21, οι οποίοι έχουν και τον δικό τους όμιλο.

Δεν έχουν αλλάξει και πολλά πράγματα από το 2011, παρά τη σαρωτική ισχύ της ελληνικής κρίσης. Οι περικεφαλαίες, οι φουστανέλες και οι φούντες ορίζουν τις παρελάσεις στην αλλοδαπή και ενίοτε και στην ημεδαπή. Τα ποιήματα στις σχολικές γιορτές συντηρούν –ή έστω αναμοχλεύουν για λίγο– το συναίσθημα μαζί με θρύλους και παραδόσεις· ιστορικές αναφορές που αναπαράγουν τον θρύλο και καλλιεργούν μια διάτρητη –στην προσπάθειά της να είναι συμπαγής– ελληνικότητα.

Τον απόγονο με το όνομα Θεόδωρο Πιστολαρίδη Κολοκοτρώνη δεν τον βλέπουμε στο ντοκιμαντέρ γιατί δεν θέλησε, τελικά, να εμφανιστεί. Αυτό όμως δεν αποθάρρυνε τον σκηνοθέτη από μια στοχαστική περιήγηση στο «είμαι Ελλην γιατί εγεννήθην έτσι». Καλά το λέει κάποιος απόγονος αγωνιστή του ’21: «Είμαστε αχθοφόροι του ονόματός μας». Πράγματι. Το άχθος του φορτίου είναι δυσβάστακτο. Το βάρος δηλώνει σύρσιμο, δηλώνει ομφαλοσκόπηση, μαζί με κακοχωνεμένες αφηγήσεις που βραχυκυκλώνουν το παρόν και υποθηκεύουν το μέλλον. Σαν περικεφαλαία που προσπαθούμε να βολέψουμε σε ένα σπίτι εξαιρετικά μικρό χωρίς αποθηκευτικούς χώρους.

Εχουμε μιλήσει πολύ για το παρελθόν, αλλά με λάθος τρόπο. Από την αποθέωση στην αποδόμηση, από την προκατάληψη στην ανακατάληψη των «χαμένων» εδαφών σε μια προσπάθεια να τονώσουμε το κατακρημνισμένο ηθικό. Η κρίση ανακάτεψε τον εθνικοπατριωτικό χυλό ενισχύοντας την πολτώδη υφή του. Για κάποιους ανθρώπους, το να «είσαι απόγονος θρυλικών προγόνων» σημαίνει πολλά, για κάποιους άλλους απολύτως τίποτα. Κάθε πλευρά παραμένει αμετακίνητη, παραδομένη σε βεβαιότητες και αυθαίρετες αναπληρώσεις του, αναπόφευκτου, κενού γνώσης. «Ζήτω η Ελλάδα και καθετί μοναχικό στον κόσμο αυτό…», η πιο ακριβής αναφώνηση.

Χρειάζεται να διανύσουμε ακόμη πολλά χιλιόμετρα για να αντιληφθούμε ότι οι «καρδιές» δεν έχουν θέση σε ιστορικά μουσεία. Υπαρκτές ή επινοημένες, λίγη έχει σημασία. Εκείνο που μετράει είναι ότι κάποιος το σκέφτηκε, το επέβαλε, κάποιος το αποδέχτηκε και έκτοτε κανείς δεν τόλμησε ή, απλώς, δεν θέλησε να το μετακινήσει.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή