Μαθαίνοντας από το Κάσελ

5' 10" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Είναι συνομήλικοι, γεννημένοι και οι δύο το 1954, έχουν σπουδάσει Νομικά, τα κτίρια στα οποία είναι εγκατεστημένοι ως δήμαρχοι είναι ιστορικά, μεγάλα και δαιδαλώδη. Εδώ τελειώνουν και οι ομοιότητες ανάμεσα στον Μπέρτραμ Χίλγκεν, δήμαρχο της γερμανικής πόλης Κάσελ, του κρατιδίου της Εσσης, με πληθυσμό 200.000, και τον Γιώργο Καμίνη, δήμαρχο του κεντρικού Δήμου Αθηναίων, με 670.000 κατοίκους (απογραφή 2011). Κοινά ανάμεσα στις δυο πόλεις δεν υπάρχουν· δεν χρειάζεται να επισκεφθεί κανείς το Κάσελ για να το διαπιστώσει από κοντά. Απλώς, αν πάει, θα βρεθεί σε μια πόλη ευρύχωρη, καθαρή, ασφαλή. Γι’ αυτό κι όταν ρωτήσαμε τον κ. Χίλγκεν, του οποίου η 12ετής θητεία λήγει το καλοκαίρι, ποιο είναι το πιο σοβαρό πρόβλημα που αντιμετώπισε όλα αυτά τα χρόνια, αισθάνθηκε μάλλον αμήχανα και δυσκολεύθηκε να απαντήσει. Αντιθέτως, ο κ. Καμίνης έχει ένα διαρκές και επαναλαμβανόμενο αίτημα: «Δεν έχω τις αρμοδιότητες που πρέπει στα χέρια μου. Ο Δήμος του Κάσελ δεν χρειάζεται να συνεννοηθεί με υπουργούς και περιφερειάρχες. Υπάρχει μια κανονική αυτοδιοίκηση. Εδώ είμαστε ετεροδιοίκηση. Σε αυτήν την πόλη με τα τόσα προβλήματα, δεν μπορείς να ασχολείσαι μόνο με τον εξωραϊσμό».

Τις δύο πόλεις δεν έφερε κοντά η τύχη αλλά ο 47χρονος Aνταμ Σίμτσικ, καλλιτεχνικός διευθυντής της documenta 14. Αποφάσισε φέτος, για πρώτη φορά στην 62χρονη πορεία αυτού του διεθνούς ακτινοβολίας θεσμού, που «συνομιλεί» με την πρωτοπορία στην τέχνη, να συμπεριλάβει στη διοργάνωση, ισότιμα, και την Αθήνα. Και μάλιστα να δώσει ως τίτλο εργασίας «Μαθαίνοντας από την Αθήνα» («Learning from Athens»). Η πρωτοβουλία του προκάλεσε αναταράξεις. Στο Κάσελ φοβήθηκαν ότι η Αθήνα θα αναδειχθεί σε πρωταγωνίστρια και θα χάσουν την αίγλη (η οποία οφείλουμε να σημειώσουμε συνοδεύεται από 900.000 επισκέπτες σε διάρκεια 100 ημερών). «Η συζήτηση ήταν σκληρή… Τώρα όμως έχουν αλλάξει γνώμη», λέει ο Μπ. Χίλγκεν.

Ο ιδιαίτερα κομψός και με αγάπη στην πεζοπορία κ. Χίλγκεν μας υποδέχθηκε στο σύγχρονο, παρά την πρόσοψη του κτιρίου, φωτεινό, λιτό ως προς το ντιζάιν γραφείο του, στο Κάσελ. Διευκρίνισε ότι «ο δήμαρχος δεν αναμειγνύεται ποτέ σε καλλιτεχνικά ζητήματα».

«Αποφασίζουμε το budget και βοηθούμε ίσως στη διαχείριση κάποιας κρίσης στα παρασκήνια. Η επιτυχία της διοργάνωσης δεν εξαρτάται από τον αριθμό των επισκεπτών της αλλά από το γεγονός ότι ανοίγει συζητήσεις για πολλά θέματα, μας καλεί να στοχαστούμε για εμάς τους ίδιους, την κοινωνία, την πολιτική. Μας ευχαριστεί πολύ η μεγάλη προσέλευση αλλά δεν είναι αυτός ο βασικός λόγος που οργανώνουμε την documenta».

Ο δήμαρχος της Αθήνας πλειοδοτεί εξ αποστάσεως: «Αυτό που έδωσε η documenta στο Κάσελ είναι ότι το κατέστησε διεθνές, απελευθέρωσε δυνάμεις στην πόλη, έφερε τις μεγάλες βιομηχανίες, το αγκάλιασε όλη η κοινωνία και το έκανε δικό της. Σκεφτόμαστε και εμείς στον δήμο να προχωρήσουμε στη διοργάνωση ενός πολιτιστικού γεγονότος που να συνδέεται άμεσα με την πόλη, όπως συμβαίνει στο Κάσελ ή στο Εδιμβούργο».

Η συζήτηση με τον Γιώργο Καμίνη περιορίστηκε στην documenta 14. Αλλιώς, αν «άνοιγε» στην πόλη και τα προβλήματά της, δεν θα έφταναν ούτε ο χώρος ούτε ο χρόνος. Οι ερωτήσεις μας πολλές, οι απαντήσεις «αμέτρητες ιστορίες». Μια μικρή γεύση μόνο: «Ο,τι ξεκινάς δεν το βλέπεις να τελειώνει. Κάπου σκαλώνει, το ξεσκαλώνεις, θα σκαλώσει κάπου αλλού. Πώς είναι το “φιδάκι”, που φτάνεις στο τέλος και σε καταπίνει και βρίσκεσαι πάλι στην αρχή… Κάνεις έναν διαγωνισμό, για παράδειγμα: για 8.000 κάδους, τόσους θέλει η Αθήνα, φθάνεις με ενστάσεις, ένα σωρό εμπόδια, στον μειοδότη και… χρεοκοπεί ο μειοδότης!».

Η Αθήνα, μια πόλη κτισμένη παντού. «Δεν υπάρχει χώρος πουθενά. Μόνον ο Ελαιώνας έχει απομείνει», είναι η ρεαλιστική αποτύπωση του δημάρχου. Και υπογραμμίζει τα «προβλήματα βίας και καταλήψεων που δεν έχει άλλη πόλη». «Δείξτε μου μια πρωτεύουσα με 20 κατειλημμένα κτίρια».

Επιστροφή στο ήσυχο, χωρίς εξέχοντα προβλήματα, –καθώς όταν προκύπτουν βρίσκουν και τη λύση τους– Κάσελ. Εκεί όπου οι 2.000 πρόσφυγες που προστέθηκαν στον πληθυσμό από το 2015 απέκτησαν στέγη. «Οι περισσότεροι θα μείνουν εδώ για το υπόλοιπο της ζωής τους. Γι’ αυτό πρέπει να τους δώσουμε ό,τι χρειάζονται για να γίνουν πολίτες του Κάσελ. Χρειαζόμασταν δωμάτια και κρεβάτια. Δεν θέλαμε καταυλισμούς. Είχαν παιδιά μαζί τους. Δεν ήταν εύκολο, αλλά τελικά βρήκαμε χώρους για όλους τους ανθρώπους που ήρθαν… Ηταν μόνοι άντρες στην αρχή. Τώρα προσπαθούν να φέρουν και τις οικογένειές τους. Είναι πολύ καλύτερο να ζουν εδώ με τις οικογένειές τους παρά να είναι μόνοι», λέει ο κ. Χίλγκεν.

Ο δήμαρχος του Κάσελ είναι μέλος του SPD και προσβλέπει σε νίκη των Σοσιαλδημοκρατών. «Σας απασχολεί η ακροδεξιά-εθνικιστική ρητορεία στην Ευρώπη;» ρωτάμε. «Την αισθανόμαστε, τη βλέπουμε, την ακούμε. Στη Γερμανία την εκπροσωπεί η AfD (Alternative für Deutschland). Είναι μια νέα κατάσταση. Πρέπει να ασχοληθούμε με αυτήν. Η προσωπική μου γνώμη είναι να καταστήσουμε σαφές ότι αυτό το κόμμα και αυτοί που το εκλέγουν δεν θα έπρεπε να είναι αποδεκτοί. Δεν επιτρέπεται να εξελιχθούν σε κανονικότητα η εκλογή και η ύπαρξη αυτού του κόμματος».

Ποιος ο ρόλος της τέχνης στις σημερινές συνθήκες; Απευθυνόμαστε και στους δύο οικοδεσπότες της documenta 14: «Σε αυτήν τη δύσκολη κατάσταση που βιώνουν η Ελλάδα και η Αθήνα, η τέχνη έχει βαρύνουσα λειτουργία. Να δώσει στους ανθρώπους ελπίδα και να αναλύσει τους λόγους γι’ αυτήν τη συνθήκη», απαντά ο κ. Χίλγκεν. Οσο για τον κ. Καμίνη: «Η τέχνη μπορεί να πει με τον δικό της τρόπο άρρητα πράγματα στο πεδίο του πολιτικού λόγου και γι’ αυτό πρέπει να είναι πάντα ριζοσπαστική ακόμη και να μας σοκάρει. Ανοίγει διάλογο σε υπαρκτά θέματα όχι σε σαχλαμάρες…».

Τα «μαθήματα»

Τι περιμένει να «μάθει από την Αθήνα» ο κ. Χίλγκεν και τι από το Κάσελ ο κ. Καμίνης;

Μπέρτραμ Χίλγκεν: «Συνάντησα τον κ. Καμίνη πολλές φορές. Νομίζω ότι έχω να μάθω εγώ περισσότερα από αυτόν απ’ ό,τι εκείνος από εμένα. Ο συνάδελφός μου στην Αθήνα πρέπει να φροντίζει ώστε οι συμπολίτες του να έχουν τα απολύτως απαραίτητα, κάτι που εδώ στο Κάσελ έπρεπε να κάνουν οι δήμαρχοι μετά τον πόλεμο. Υπήρχε λίγο φαγητό και τα σπίτια ήταν κατεστραμμένα. Στην Αθήνα δεν υπάρχουν βεβαίως κατεστραμμένα σπίτια, αλλά πολλά μένουν άδεια. Μαθαίνω από τον συνάδελφό μου πώς μπορείς να οργανώσεις τη ζωή το 2017 σε μια πόλη σε κρίση ώστε οι άνθρωποι να μπορέσουν να επιβιώσουν. Αυτό είναι ένα σημαντικό μάθημα για μια πλούσια χώρα όπως είναι η Γερμανία».

Γιώργος Καμίνης: «Από το Κάσελ έχουμε να μάθουμε οτιδήποτε κομίζει μια σύγχρονη γερμανική πόλη, στην οποία δουλεύουν όλα ρολόι. Να μάθουμε πώς λειτουργεί σε ένα ευνομούμενο κράτος μια τοπική αυτοδιοίκηση και να παραδειγματιζόμαστε».

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή