Πρόσωπα της Εβδομάδας

4' 8" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Γερούν Ντάισελμπλουμ

Αντιευρωπαϊσμός μετ’ επιστροφής

Πρόσωπα της Εβδομάδας-1

Και όμως. Η γενικευμένη αποστροφή κατά της Ε.Ε. δεν είναι χωρίς ιστορικό προηγούμενο. Κάποτε, όχι πολύ παλιά, είκοσι πέντε χρόνια πριν, συναντούσες στο σούπερ μάρκετ επιγραφές που προειδοποιούσαν: «Προϊόν Ολλανδίας, χώρας που είναι εναντίον της Ελλάδας στο Μακεδονικό». Συγκρινόμενη με εκείνη τη μαζική φρενίτιδα, η τωρινή «επικήρυξη» του Ντάισελμπλουμ μοιάζει ανώδυνο τρολαρισματάκι.

Η σύγκριση ενισχύει την υποψία –που εκφράζουν και ορισμένοι ερευνητές– μήπως το ρεύμα ευρωσκεπτικισμού έχει υπερεκτιμηθεί. Μήπως αυτό που ανάγεται σε ιστορική καμπή, δεν είναι τίποτε περισσότερο από ένα παροδικό κύμα δυσαρέσκειας. Ποιος μπορεί με ασφάλεια να μετρήσει πόσο βαθύ είναι το τραύμα – να μετρήσει κατά πόσον αυτό που εμφανίζεται ως κραταιός αντιευρωπαϊσμός έχει περισσότερο τα χαρακτηριστικά της αμφισβήτησης, παρά του ριζωμένου μίσους;

Κανείς δεν λέει ότι η τάση δεν υπάρχει. Κάποιοι όμως πιστεύουν ότι είναι ευκολότερα αναστρέψιμη απ’ ό,τι παρουσιάζεται. Πιστεύουν ότι δεν έχουμε ακόμη μπει σε μια ιστορική αλληλουχία χωρίς γυρισμό. Είναι οι ίδιοι που εστιάζουν στα έξωθεν σημάδια αφύπνισης των ευρωπαϊκών δυνάμεων. Επικαλούνται την Αυστρία και την Ολλανδία του ηττημένου Ντάισελμπλουμ. Επισημαίνουν τη δημοσκοπική επιβράβευση του Μακρόν, που επιμένει να εκδηλώνει προεκλογικά τον ευρωπαϊσμό του, και του Σουλτς, που διαχωρίζει με σφοδρότητα τον σοσιαλίζοντα λαϊκισμό του από τον λαϊκισμό των απομονωτιστών – την «ντροπή», όπως λέει, της Γερμανίας.

Η Ελλάδα όμως είναι νησί. Οπως οικονομικά είναι η μοναδική υφεσιακή εξαίρεση στην Ε.Ε., έτσι και πολιτικά μπορεί να έχει ήδη διολισθήσει σε ένα σπιράλ απονενοημένου αντιευρωπαϊσμού. Αν υπάρχει πολιτική που μπορεί να διαψεύσει αυτό τον εξαιρετισμό, μάλλον δεν πρέπει να έχει ως προτεραιότητά της τα εισαγόμενα στερεότυπα του Ντάισελμπλουμ. Μάλλον η προτεραιότητα για την ανάρρωση του ελληνικού ευρωπαϊσμού πρέπει να είναι η υπέρβαση των στερεοτύπων ελληνικής παραγωγής. Πρέπει να είναι ένας πολιτικός λόγος που δεν θα εγκλωβίζεται στον διχασμό μεταξύ ψεκασμένων δραχμιστών, που είναι τάχα ανεπίδεκτοι μεταστροφής, και φιλελέ μενουμευρωπαίων, που κηρύττουν τον ορθό λόγο ρουφώντας αμέριμνοι Aperol Spritz. Αν υπάρχει τρόπος να ανακοπεί η βύθιση στον αντιευρωπαϊσμό είναι να βοηθήσει και η Ευρώπη. Να μη μετακυλίσει πάλι στις ευρωπαϊκές δυνάμεις το βάρος ενός αδιεξόδου που δεν προκάλεσαν.

Γέρων Εφραιμ

«Είμεθα ένα κράμα εδώ…»

Πρόσωπα της Εβδομάδας-2

Στην ιστορία του Βατοπεδίου εκκρεμεί ένα ερώτημα που δεν μπορεί να απαντηθεί ούτε ποινικά ούτε πολιτικά. Τι είναι ο γέρων Εφραίμ; Τι είναι αυτό το εκκλησιαστικό και πολιτικό κράμα που, στη δημόσια ζωή μιας ευρωπαϊκής χώρας, κατάφερε να επικρατήσει μέσα σε αναστάσιμες ιαχές και προσωπολατρικές δοξολογίες;

Είναι, βέβαια, διαχειριστής ενός πνευματικού κεφαλαίου χιλίων ετών. Αλλά αυτή η καθωσπρέπει απάντηση παρασιωπά τις εντελώς προσωπικές του ιδιότητες. Παρασιωπά το ταλέντο του να αλιεύει ψυχές – και κυρίως ψυχές «μαραγκιασμένες» από την εξουσία. Η ορθόδοξη απάντηση παραβλέπει την ικανότητά του να διαμορφώνει τα εγκόσμια, περισσότερο απ’ ό,τι επιτρέπει σε εκείνα να τον διαμορφώνουν.

Ο Εφραίμ δεν είναι μόνο αρνησίκοσμος αναχωρητής. Είναι και ο κοσμικός οικοδεσπότης του πρίγκιπα Καρόλου. Δεν είναι μόνο ακτήμων μοναχός. Είναι και ο CEO ενός νομικού προσώπου (δημοσίου δικαίου) που έμαθε να φέρνει την ακτημοσύνη του σε καρποφορία. Που, ανταλλάσσοντας την αξίωση κυριότητας επί μιας λίμνης με 73 ακίνητα, εξασφάλισε το μεγαλύτερο και ταχύτερο swap στην ιστορία του ελληνικού Δημοσίου. Ο ηγούμενος δεν είναι μόνο πνευματικός ποιμένας. Είναι και δεινός διπλωμάτης. Είναι ο λομπίστας που δέθηκε με το Κρεμλίνο χάρη στην περιοδεία της Αγίας Ζώνης.

Με τα άμφιά του, την αρχαΐζουσα γλώσσα του και την ιερατική γενειάδα του, ο Εφραίμ φαντάζει ζωντανό απολίθωμα. Φαντάζει, αλλά δεν είναι. Η σταδιοδρομία του εξηγείται από το γεγονός ότι είναι αντιπροσωπευτικός σύγχρονος Ελληνας. Δηλαδή λίγο αρχαϊκός και λίγο μοντέρνος. Ή μάλλον πολύ αρχαϊκός και πολύ μοντέρνος ταυτόχρονα.

Αυτός ο δυϊσμός δεν χαρακτηρίζει μόνο τους Ελληνες. Χαρακτηρίζει όλους τους λαούς που –σύμφωνα με μια ωραία φράση που χρησιμοποιεί ο Pankaj Mishra στο πρόσφατο «Age of Anger»– είναι «latecomers to modernity»: Επήλυδες που έφτασαν καθυστερημένοι στη νεωτερικότητα. Το ίδιο «διπλοί» είναι, ας πούμε, και οι Ρώσοι. Είναι και ο ίδιος ο Πούτιν που, για να ενισχύσει το καθεστώς του, χρησιμοποιεί μέσα τόσο παλιά όσο το «όπιο του λαού», και τόσο προχωρημένα όσο το χάκινγκ.

Οι επήλυδες της Ιστορίας βρίσκονται διαρκώς σε «εσωτερικό εμφύλιο». Μέσα τους το παρωχημένο αναμετριέται ακατάπαυστα με το σύγχρονο. Ο κανόνας έχει βεβαίως και εξαιρέσεις. Στους λαθρεπιβάτες της νεωτερικότητας δεν υπάρχουν μόνο εμφύλιοι εαυτοί. Υπάρχει και ο Γέρων, που ησυχάζει. Που έφερε το αρχαϊκό και το μοντέρνο σε ανθηρή συνθηκολόγηση.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή