«Θα ήθελα κάποιοι νέοι Γερμανοί επιστήμονες να γνωρίσουν και να αγαπήσουν την Ελλάδα. Να τους κινήσουμε το ενδιαφέρον και ίσως κάποιοι να θελήσουν να μείνουν και να δουλέψουν εδώ. Ακόμη και ένας, είναι κέρδος». Η διευθύντρια του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου στην Αθήνα, καθηγήτρια δρ Κάτια Σπορν (Katja Sporn), μου εξηγεί, με τα άριστα ελληνικά της, πώς προχωρούν τα προγράμματα του ινστιτούτου και πώς ο απώτερος αλλά όχι και τόσο μακρινός στόχος του 2024 προκαλεί σχεδιασμό και όραμα. Εκείνη τη χρονιά, το Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο θα συμπληρώσει τα 150 χρόνια του, ορόσημο που συνδέεται με ισχυρές προσωπικότητες, αφανών ή μη, αρχαιολόγων και ιστορίες ερευνητικών ανασκαφών που φέρνουν κοντά Ελληνες και Γερμανούς επιστήμονες. Ο Κεραμεικός, η Ολυμπία, η Τίρυνς και η Σάμος (Ηραίο) είναι οι τέσσερις ανασκαφικές περιοχές που συνδέονται με τη φυσιογνωμία του ινστιτούτου από τον 19ο αιώνα έως σήμερα. Από τη δεκαετία του 1970 έχει ανοίξει και η ανασκαφή στο Καλαπόδι Φθιώτιδας, με ιερό, δύο ναούς και ευρήματα από τους μυκηναϊκούς έως τους βυζαντινούς χρόνους. Την ανασκαφή διευθύνει τώρα η Κάτια Σπορν.
Στο εσωτερικό του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου, Φειδίου και Χαριλάου Τρικούπη, επικρατεί η πυκνή σιωπή του ακαδημαϊκού 19ου αιώνα. Το τσιλλερικό σύμπαν βρίσκεται στο απόγειό του. Ζωγραφισμένες οροφές, ξυλόγλυπτες πόρτες, φιλτραρισμένο φως. Το κτίριο, που χτίστηκε σε χρόνο ρεκόρ ενός έτους, εγκαινιάστηκε το 1888, την περίοδο που η Αθήνα γνωρίζει πρωτοφανή οικοδομικό οργασμό (ήδη από την προηγούμενη δεκαετία). Το οικόπεδο το παραχώρησε ο Ερρίκος Σλήμαν. H Bιβλιοθήκη, από τις μεγαλύτερες αρχαιολογικές, διευρύνεται συνεχώς. Εκεί, στον ατμοσφαιρικό της χώρο, θα φιλοξενηθεί από 30 Μαρτίου έως 1 Απριλίου το διεθνές συνέδριο για την αρχαία Φωκίδα, σε συνεργασία με τη Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή. Η αρχαία Φωκίδα έρχεται στο φως μέσα από νέες προσεγγίσεις για την ιστορία, την αρχαιολογία και την τοπογραφία της και όχι μόνο για τους Δελφούς αλλά και για τις Αβές, όπου υπήρχε δεύτερο μαντείο, που μπορεί να συνδέεται με τον βωμό στο Καλαπόδι, καθώς και για μια ολόκληρη χαμένη, ημιθαμμένη και υπό ανασκαφή αρχαία γεωγραφία.
Οι δύο μεγάλες ετήσιες εκδηλώσεις του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου γίνονται κοντά στα ηλιοστάσια. Η καλοκαιρινή γιορτή θα γίνει φέτος στις 2 Ιουνίου με ανακοίνωση του διευθυντή του παραρτήματος του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου στη Ρώμη, καθηγητή δρος Ortwin Dally, για τη σημασία των φωτογραφιών στις ανασκαφές στο τέλος του 19ου και στις αρχές του 20ού αιώνα. «Ο ετήσιος απολογισμός μας γίνεται κάθε χρόνο κοντά στα γενέθλια του Γιόχαν Γιόακιμ Βίνκελμαν, που είναι στις 9 Δεκεμβρίου», λέει η Κάτια Σπορν. «Η εκδήλωση θα γίνει φέτος στις 15 Δεκεμβρίου και θα έχει και επετειακό χαρακτήρα, καθώς συμπληρώνονται 300 χρόνια από τη γέννησή του».
Κάθε χρόνο οργανώνεται καλύτερα και διευρύνεται το δίκτυο συνεργασίας και αλληλογνωριμίας ανάμεσα σε νέους Ελληνες και Γερμανούς επιστήμονες. «Από το 2014 ήθελα να κάνω κάτι δραστικό για τις ελληνογερμανικές σχέσεις», λέει η Κάτια Σπορν και μιλάει για τα προγράμματα του ινστιτούτου που προχωρούν εστιάζοντας στην εκπαίδευση νέων ανθρώπων. Στην Ολυμπία o αναπληρωτής διευθυντής δρ Reinhard Senff διοργάνωσε ένα σεμινάριο συντήρησης λίθου για Ελληνες νέους συντηρητές, στον Κεραμεικό η δρ Jutta Stroszeck προχωράει τα εργαστήρια αρχαίας κεραμεικής με συμμετοχή φοιτητών από τη Γερμανία και την Ελλάδα, ενώ η ίδια η Κάτια Σπορν επιμελείται ενός κλειστού ελληνογερμανικού κύκλου, υπό μορφή σεμιναρίου, που προορίζεται για υποψήφιους διδάκτορες. «Παρουσιάζονται εργασίες και τις συζητάμε με συναδέλφους καθηγητές Αρχαιολογίας από διάφορα ελληνικά και γερμανικά πανεπιστήμια». Συναρπαστικό είναι και το πρόγραμμα που φέρνει νέους Γερμανούς ερευνητές για ένα ταξίδι σε μια περιοχή της Ελλάδας. «Είναι ένα field study group», λέει η Κάτια Σπορν. «Οι συμμετέχοντες από τη Γερμανία έρχονται προετοιμασμένοι για την περιοχή που θα γνωρίσουν. Πρόπερσι ήταν η Φωκίδα, πέρυσι η Ολυμπία και φέτος είναι η Βοιωτία. Η δική μας επιθυμία είναι αυτοί οι νέοι Γερμανοί επιστήμονες να γνωρίσουν καλύτερα την Ελλάδα και μέσα από την κατανόηση να τη μελετήσουν και να την αγαπήσουν».