Διανύοντας μια περίοδο διευρυμένης αβεβαιότητας, όπως η παρούσα, αρχίζει να γίνεται σαφές ότι συσσωρεύονται πλέον δυνάμεις ικανές να προκαλέσουν τεκτονικές αλλαγές σε γεωπολιτικό επίπεδο. Το Brexit αλλάζει δομικά την Ευρώπη, η οποία αναζητεί τον δρόμο της μέσα από την κρίση. Η αντιμετώπιση της τρομοκρατίας γίνεται κεντρική προτεραιότητα εθνικής, αλλά και «συλλογικής» ασφάλειας. Το μεταναστευτικό κινδυνεύει να πάρει χαρακτηριστικά μετακίνησης πληθυσμών εάν δεν αντιμετωπισθούν οι αιτίες που το προκαλούν. Η ανάδυση του λαϊκισμού σε πολλές χώρες συνδυάζεται επικίνδυνα με τάσεις αυταρχισμού σε άλλες, δημιουργώντας ένα δυνάμει εκρηκτικό μείγμα. Και οι εθνικισμοί όχι μόνο γίνονται ορατοί στον ορίζοντα, αλλά αρχίζουν να οξύνονται και να απειλούν να αναζωπυρώσουν παλιές, ξεχασμένες, εστίες έντασης. Και μάλιστα πολύ κοντά, στη γειτονιά μας. Σε αυτό το πλαίσιο προκλήσεων ή απειλών για την Ελλάδα, κρύβονται γεωστρατηγικές ευκαιρίες που, αν αξιοποιηθούν, μπορούν να αναδείξουν τη γεωπολιτική αξία της χώρας, να συμβάλουν στη διασφάλιση περιβάλλοντος ειρήνης και σταθερότητας στην περιοχή μας και, τελικά, να υπηρετήσουν το εθνικό συμφέρον. Ενα πολύ σημαντικό πεδίο είναι η μεγαλύτερη αξιοποίηση της συμμετοχής μας στη Βορειοατλαντική Συμμαχία. Η πρόσφατη σύνοδος των υπουργών Εξωτερικών του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες, με τη συμμετοχή και του Αμερικανού υπουργού Ρεξ Τίλερσον, επιβεβαίωσε ότι διατηρείται η πρόθεση ενεργού συμμετοχής των ΗΠΑ στην ενίσχυση της ευρωπαϊκής και της διεθνούς ασφάλειας. Οχι όμως χωρίς όρους.
Η επίτευξη του νατοϊκού στόχου 2% του ΑΕΠ για τις αμυντικές δαπάνες, ενώ δημιουργεί κάποιες τριβές μεταξύ ΗΠΑ και Γερμανίας, δίνει σημαντικό πλεονέκτημα στη χώρα μας, η οποία είναι μία από τις πέντε, σε σύνολο 28, που εκπληρώνουν αυτήν την προϋπόθεση. Η αναβαθμισμένη αξιοποίηση της βάσης της Σούδας από τη Συμμαχία αποτελεί ένα απτό συγκριτικό πλεονέκτημα, πάνω στο οποίο μπορεί να βασιστεί ένας πιο φιλόδοξος σχεδιασμός για την αξιοποίηση του γεωστρατηγικού μας πλεονεκτήματος στην κρίσιμη περιοχή της Αν. Μεσογείου και της Μ. Ανατολής.Ταυτόχρονα, μας δίδεται η δυνατότητα να αξιοποιήσουμε την πιο ενεργή εμπλοκή της Ε.Ε. και του ΝΑΤΟ στις προσπάθειες καταπολέμησης της τρομοκρατίας. Στο πλαίσιο αυτό, η Ελλάδα θα πρέπει να υποστηρίξει την ενίσχυση της συνεργασίας στην ανταλλαγή κρίσιμων πληροφοριών. Την ίδια ώρα, το γεγονός ότι η Τουρκία εξελίσσεται σε έναν απρόβλεπτο, ή και αμφίβολο κατά πολλούς σύμμαχο για τη Δύση, δίνει στην Ελλάδα τη δυνατότητα περαιτέρω αξιοποίησης της γεωπολιτικής της αξίας. Αυτό επιτυγχάνεται και με την αναβάθμιση και εμβάθυνση των διμερών σχέσεων αμυντικής συνεργασίας με χώρες όπως το Ισραήλ. Μία ακόμη ευκαιρία εντοπίζεται στο γεγονός ότι αυτήν την εποχή στην Ε.Ε. αναπτύσσεται μια σοβαρή δυναμική ενίσχυσης της ευρωπαϊκής συνεργασίας στους κρίσιμους τομείς ασφάλειας και άμυνας. Σύμφωνα με την ύπατη εκπρόσωπο της Ενωσης για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας, Φεντερίκα Μογκερίνι, η νέα «ευρωπαϊκή προσέγγιση» στην ασφάλεια βασίζεται στη δημιουργία εταιρικών σχέσεων, στην υποστήριξη της συμφιλίωσης και στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας με στόχο την πρόληψη κρίσεων. Η Ελλάδα έχει όλα τα εχέγγυα για πιο ενεργή και ουσιαστική συμμετοχή στις κοινές προσπάθειες αντιμετώπισης συμβατικών αλλά και υβριδικών απειλών «νέας γενιάς», όπως ο κυβερνοπόλεμος αλλά και οι νέες μορφές τρομοκρατίας.
Συμπερασματικά, η γεωπολιτική θέση μας, η υψηλή ποιότητα των Ε.Δ. και η συμμετοχή μας στη Βορειοατλαντική Συμμαχία και στην Ε.Ε. αποτελούν συστατικά στοιχεία, με τα οποία η χώρα μας διεκδικεί κεντρικό ρόλο στη διαμόρφωση του μελλοντικού οικοδομήματος άμυνας και ασφάλειας στην Ευρώπη. Η Ελλάδα μπορεί να «παράγει» και να «εξάγει» σταθερότητα και ασφάλεια. Η κυβέρνηση οφείλει να δει και να αξιοποιήσει τις δυνατότητες και ευκαιρίες που παρουσιάζονται. Να στείλει ξεκάθαρο μήνυμα ότι η Ελλάδα όχι μόνο θέλει, αλλά κυρίως ότι μπορεί να βρίσκεται στην πρωτοπορία των διαδικασιών ενίσχυσης της ευρωπαϊκής ασφάλειας, συμβάλλοντας ουσιαστικά στη θωράκιση της ειρήνης στην ευρύτερη περιοχή. Η ευκαιρία υπάρχει, αλλά δεν θα είναι πάντα εκεί.
* Ο κ. Γιώργος Κουμουτσάκος είναι τομεάρχης Εξωτερικών της Νέας Δημοκρατίας και βουλευτής Β΄ Αθηνών.