Παρά το «φλερτ» δεκαετιών μεταξύ Ευρωπαϊκής Ενωσης και Τουρκίας, πολλοί Ευρωπαίοι δίσταζαν να καλωσορίσουν μια μεγάλη μουσουλμανική χώρα με «προβληματική» ιστορία στα ανθρώπινα δικαιώματα στην Ενωση.
Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος της Κυριακής αναμένεται τώρα να σημάνει το τέλος του «φλερτ» αυτού, σύμφωνα με αναλυτές. Ανάλογα με την οπτική γωνία, το αποτέλεσμα της κάλπης είτε επιβεβαίωσε τις χειρότερες υποψίες των Ευρωπαίων για την Τουρκία είτε αντιμετωπίστηκε ως αναπόφευκτη επίπτωση των ευρωπαϊκών δισταγμών απέναντι στην Αγκυρα.
«Δώστε τέλος στις ενταξιακές διαπραγματεύσεις. Τα πράγματα δεν μπορούν να μείνουν ίδια μετά το δημοψήφισμα. Η σχέση Ευρώπης – Τουρκίας πρέπει επιτέλους να γίνει ειλικρινής», έγραψε στο Twitter ο συντηρητικός υπουργός Εξωτερικών της Αυστρίας Σεμπάστιαν Κουρτς.
Ο πρώην πρωθυπουργός του Βελγίου και επικεφαλής των Φιλελεύθερων στο Ευρωκοινοβούλιο Γκι Φερχόφσταντ είπε ότι «η μόνη λογική λύση θα ήταν η άμεση διακοπή των ενταξιακών διαπραγματεύσεων» και η ριζική αναθεώρηση της σχέσης της Ευρώπης με την Τουρκία.
Από τη μεριά του, ο πρόεδρος Ερντογάν δεν φάνηκε να ανησυχεί για το ενδεχόμενο αυτό. «Εδώ και 54 χρόνια μάς υποχρεώναν να περιμένουμε στις πύλες της Ευρώπης», είπε ο Ερντογάν μιλώντας στο κρατικό πρακτορείο «Ανατολή».
Η προοπτική υπερεξουσιών, αυταρχικής διακυβέρνησης και αναβίωσης του εθνικισμού ίσως να μοιάζει στον Ταγίπ Ερντογάν πιο ενδιαφέρουσα από τα πιθανά οφέλη μιας ένταξης στην Ε.Ε. Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι, την ώρα που γιόρταζε τη νίκη του στη δημοψήφισμα, ο Τούρκος πρόεδρος αναφέρθηκε ειρωνικά στην Ενωση και στην προσπάθειά της να εμποδίσει την επαναφορά της θανατικής ποινής στην Τουρκία.
«Πιστεύαμε ότι η συζήτηση για την ποινή του θανάτου θα έληγε μετά το δημοψήφισμα. Η διατήρησή της σημαίνει ότι ο Ερντογάν επιδιώκει να μεταμορφώσει τη σχέση Ε.Ε. – Τουρκίας σε αποκλειστικά οικονομική», λέει ο τέως διπλωμάτης Σινάν Ουλγκέν.
Την ώρα που συντηρητικοί Ευρωπαίοι πολιτικοί έμοιαζαν αποφασισμένοι να «παγώσουν» τις ενταξιακές συνομιλίες με την Τουρκία, κεντροαριστεροί συνάδελφοί τους εστίαζαν στην ανάγκη συνεχιζόμενης προώθησης των δημοκρατικών αξιών στην Τουρκία.
«Θα συνεχίσω να στηρίζω όσους πολεμούν για τη δημοκρατία και τα θεμελιώδη δικαιώματα στην Τουρκία», είπε η Ολλανδή ευρωβουλευτής Κάτι Πίρι.
Σε ιδιαίτερα δύσκολη θέση βρίσκεται η Γερμανίδα καγκελάριος Αγκελα Μέρκελ, η οποία προώθησε πέρυσι τη συμφωνία Τουρκίας – Ευρώπης για το προσφυγικό. Σύμφωνα με τον κ. Ουλγκέν, η συμφωνία αυτή είχε προσφέρει στην Αγκυρα σημαντική επιρροή στη γερμανική και την ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή. Η επιρροή αυτή έχει, ωστόσο, περιοριστεί σημαντικά, παράλληλα με τη συρρίκνωση της προσφυγικής ροής. Παρά ταύτα, ο Ερντογάν συνεχίζει να χρησιμοποιεί την απειλή της αναστολής της προσφυγικής συμφωνίας στις διαπραγματεύσεις του με Ευρωπαίους αξιωματούχους.