Πόσο συχνά βλέπετε χρωματιστούς υποτίτλους σε μια ταινία; Ισως το ίδιο συχνά όσο βλέπετε ένα αναπηρικό καροτσάκι να διασχίζει ανεμπόδιστο τα πεζοδρόμια της πόλης. «Συνήθως η προσβασιμότητα των ανθρώπων με αναπηρία στην τεχνολογία αντικατοπτρίζει την προσβασιμότητα σε κοινωνικό επίπεδο», λέει στην «Κ» η Εμμανουέλα Πατηνιωτάκη, ερευνήτρια και λέκτορας Τεχνολογιών Μετάφρασης στο University College London.
Οι χρωματιστοί υπότιτλοι, μας εξηγεί η κ. Πατηνιωτάκη, είναι ένας τρόπος για τους κωφούς να αντιλαμβάνονται τον τόνο της φωνής, τα εφέ και την εμπειρία της θέασης. Σήμερα τα τεχνολογικά μέσα παρέχουν μεγάλες δυνατότητες πρόσβασης στα άτομα που αντιμετωπίζουν προβλήματα όρασης, κώφωση ή κινητική αναπηρία, ωστόσο είναι ακόμη ζητούμενο το κατά πόσον τα ερευνητικά αποτελέσματα φτάνουν στον τελικό ενδιαφερόμενο. «Πώς θα μάθεις σε ένα άτομο με αναπηρία που βιώνει τον κοινωνικό αποκλεισμό να χρησιμοποιεί τον υπολογιστή; Δεν υπάρχει κατάλληλη ενημέρωση και εκπαίδευση σε αυτά τα ζητήματα», επισημαίνει η κ. Πατηνιωτάκη. Είναι επίσης γεγονός ότι πολλές φορές οι προγραμματιστές αμελούν τις τεχνολογίες προσβασιμότητας όταν σχεδιάζουν κάποια νέα εφαρμογή, ενώ τα σχετικά πιστοποιητικά σε ιστοσελίδες και εφαρμογές παρέχονται αυτοματοποιημένα, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει πρακτικός έλεγχος για το πόσο πραγματικά προσβάσιμο είναι το μέσο. «Πρέπει να παρέχεται πλήρης και ουσιαστική πρόσβαση. Η τεχνολογία μάς επιτρέπει να ικανοποιούμε την αίσθηση που λείπει με έναν εναλλακτικό τρόπο», σημειώνει.
Αυτή την προσέγγιση θα προσπαθήσει να μεταδώσει η κ. Πατηνιωτάκη, μαζί με τους υπόλοιπους ομιλητές, στους μαθητές και φοιτητές που θα λάβουν μέρος στο διήμερο «Accessiblity Hackathon», που διοργανώνει το Εργαστήριο Τεχνολογίας UTech Lab του Ιδρύματος Ευγενίδου (6-7/5) και θα κληθούν να σκεφτούν και να σχεδιάσουν εφαρμογές προσβασιμότητας για ανθρώπους με αναπηρία με μια παιδαγωγική και κοινωνική προσέγγιση.
«Πώς προέκυψε το ενδιαφέρον μου; Από τη λογική ανάλυση των πραγμάτων», λέει η κ. Πατηνιωτάκη για την έρευνά της στο ζήτημα της προσβασιμότητας. Με σπουδές εξειδικευμένης μετάφρασης και υπηρεσιών οπτικοακουστικής προσβασιμότητας, η κ. Πατηνιωτάκη συνειδητοποίησε νωρίς ότι δεν έχουν όλη την ίδια πρόσβαση στην τεχνολογία, ακόμη κι όταν πρόκειται για έναν φαινομενικά απλό υποτιτλισμό μιας ταινίας στην τηλεόραση ή τον κινηματογράφο. «Οταν το συνειδητοποίησα, άρχισα να σκέφτομαι πώς θα το αλλάξω. Ενας από τους λόγους που συμβαίνει αυτό είναι επειδή συνήθως οι άνθρωποι που σχεδιάζουν δεν είναι και οι τελικοί χρήστες, όταν πρόκειται για άτομα με αναπηρία», τονίζει. Μια σοβαρή προσπάθεια σε αυτό το πεδίο είχε ξεκινήσει με το κανάλι της ΕΡΤ «πρίσμα+», όπως λέει, το οποίο έκλεισε το 2012. Η τεχνογνωσία που αποκτήθηκε τότε παραπέμφθηκε στις καλένδες και η εμπειρία έγινε ξανά ασπρόμαυρη.