Το καζάνι της μετανεωτερικότητας –ή του μεταμοντερνισμού όπως λέμε, για να συνεννοούμαστε ευκολότερα– βράζει εδώ και χρόνια. Οι τέχνες, σήμερα, μοιάζουν να μη γλιτώνουν από τα κελεύσματα της εποχής, με τις γρήγορες ταχύτητες και, εξαιτίας αυτών, την «τυχαιότητα» στην ολοκλήρωση ενός έργου τέχνης – ή το κείμενο του επιμελητή που προσπαθεί να δικαιολογήσει το έργο. Το βλέπουμε στα εικαστικά, όπου η εννοιολογική τέχνη, η οποία έχει κερδίσει τα πρωτεία μεταξύ των καλλιτεχνικών ειδών, ενώ παραμένει σύγχρονη (εδώ και 40-50 χρόνια), δεν είναι πλέον, κατά κανόνα, μοντέρνα – πόσο μάλλον μεταμοντέρνα. Το ίδιο, ασφαλώς, συμβαίνει και στο θέατρο, στο οποίο παρατηρείται, τουλάχιστον στις σκηνές της Αθήνας, μία τάση να παρουσιάζονται οι περφόρμανς ως «κλασικές» θεατρικές παραστάσεις. Είναι η ίδια τάση που πνίγει τον λόγο για χάρη της εικόνας. Στη ζυγαριά, ο λόγος ζυγίζει λιγότερο, κερδίζει, για παράδειγμα, η σωματικότητα, η εικόνα και η αίσθηση που χτίζουν ο σκηνοθέτης και οι ηθοποιοί. Ο λόγος χάνεται, υποθάλπεται όλο και περισσότερο.
Σε συνομιλία της, τις προάλλες, με την «Κ», η Ρούλα Πατεράκη το είχε πει με πάσα σαφήνεια: «Στην Ελλάδα, πάσχουμε από “παραστασίτιδα”, όπως την έχω ονομάσει. Οι ηθοποιοί πνίγονται στην εικόνα, εις βάρος του κειμένου, εις βάρος του χαρακτήρα του ήρωα. Δεν αναφέρομαι στις περφόρμανς· εκείνες είναι ένα είδος τέχνης που πολύ το απολαμβάνω. Είναι, όμως, πιο κοντά στα εικαστικά και στις άλλες τέχνες, παρά στο θέατρο». Κάτι παρόμοιο δήλωσε και ηθοποιός, παλιά καραβάνα, όπως λέμε, με αφορμή συνέντευξή του στην «Κ» για παράσταση που ανεβαίνει τις επόμενες ημέρες στην πρωτεύουσα. Κι αν είναι κάπως ευνόητο ότι η «παλιά φρουρά» έχει αυτήν τη στάση απέναντι στο σύγχρονο θέατρο της Αθήνας, τα ίδια ακούς συνομιλώντας και με νεότερες γενιές σκηνοθετών και ηθοποιών.
Ο κίνδυνος, για κάποιον που επιμένει να προτιμάει το «παλιό καλό θέατρο», είναι να ταμπελοποιηθεί ως συντηρητικός, παλαιικός και τα τοιαύτα. Αυτό που, ωστόσο, λησμονούμε, είναι η διαφορά μεταξύ σύγχρονου και μοντέρνου. Ασφαλώς, οι θεατρικές περφόρμανς είναι ένα απολύτως σύγχρονο καλλιτεχνικό είδος. Το ερώτημα που τίθεται, όμως, είναι εάν είναι μοντέρνες – ή, έστω, μεταμοντέρνες. Και, κυρίως, εάν είναι θέατρο. Είναι;