«Οταν η κατάσταση ξέφυγε εκτός ελέγχου, αποφασίσαμε να δραπετεύσουμε στην Ευρώπη. Δεν είχαμε εμπιστοσύνη πλέον σε κανέναν, ούτε στον γείτονα μας». Είναι φθινόπωρο του 1993 και ένα νεαρό ζευγάρι Βοσνίων κλειδώνει την πόρτα του σπιτιού του προσποιούμενο ότι φεύγει για λίγες ώρες – τα απολύτως απαραίτητα τα «στριμώχνει» σε μια κομψή γυναικεία τσάντα χειρός, αντίγραφο της οποίας κοσμεί ένα από τα δεκάδες μοτίβα των αντικειμένων που πωλεί η Livstycket.
«Οσοι επιλέγουν δημιουργίες μας ας γνωρίζουν ότι πίσω από τα χρωματιστά, φωτεινά μας σχέδια κρύβονται βιωματικές καταστάσεις, συχνά πολύ τραυματικές», λέει στην «Κ» η Birgitta Notlöf, ιθύνων νους της ΜΚΟ Livstycket, στο πολυσυλλεκτικό προάστιο Tensta της Στοκχόλμης. Η βραβευμένη ΜΚΟ, που ξεκίνησε να λειτουργεί το 1992, θέτει στο επίκεντρο τη γυναίκα πρόσφυγα, την οποία φιλοδοξεί να εντάξει ισότιμα στη σουηδική κοινωνία, διδάσκοντάς της τη γλώσσα και προσφέροντας της καθημερινή απασχόληση εκτός σπιτιού. «Απώτερος στόχος μας είναι να αποκτήσουν και πάλι την απαιτούμενη αυτοπεποίθηση για να θέσουν τις βάσεις της νέας τους ζωής», υπογραμμίζει η κ. Notlöf, που έχει συνδέσει τη ζωή της με αυτό το όραμα.
Η εν λόγω εμπειρία φυγής, που με μικρές παραλλαγές είναι κοινή για χιλιάδες γυναίκες που αναζητούσαν ανέκαθεν άσυλο στη Σουηδία, οδήγησε στη δημιουργία του μοτίβου «The whole world in one bag», το οποίο κυκλοφορεί σήμερα σε διάφορες εκδοχές: ως κασετίνα, τσάντα, τραπεζομάντιλο κ.ά. Αυτό, άλλωστε, είναι το μυστικό της επιτυχίας της Birgitta Notlöf, που «πάντρεψε» τη δεξιοτεχνία στο εργόχειρο των γυναικών από την Ανατολή με την παράδοση του σουηδικού design. «Με κάθε νέο μας σχέδιο θέλουμε να πούμε μια άλλη ιστορία», σημειώνει η ίδια. Ετσι, κατορθώνει να «ξορκίσει» το παρελθόν, ωθεί τις γυναίκες να συζητήσουν τις εμπειρίες τους και να απελευθερωθούν από το βάρος τους. Αλλωστε, και για την ίδια η «περιπέτεια» της Livstycket είχε ανάλογη, ψυχοθεραπευτική επίδραση, αφού άρχισε να διδάσκει σουηδικά σε πρόσφυγες, κάνοντας στροφή στην καριέρα της, έπειτα από μια προσωπική απώλεια, αυτή του τριών ημερών βρέφους της.
Οι ιστορίες των σχεδίων είναι συχνά και διασκεδαστικές. Η ημερήσια εκδρομή μια ηλιόλουστη μέρα στάθηκε πηγή έμπνευσης για το σχέδιο «parasols», ενώ έπειτα από μια σειρά εκδρομών στη Στοκχόλμη προέκυψε το πατρόν για έναν εναλλακτικό χάρτη της πόλης. Η άοκνη ομάδα επέκτεινε τη δραστηριότητά της στην Τουρκία και την Ουγκάντα. Το ευφάνταστο design «Turn right at the big mango tree» δημιουργήθηκε μετά την εμπειρία της Ουγκάντας το 2009. «Απουσία σήμανσης, ρωτούσαμε παντού για οδηγίες προκειμένου να βρούμε την έδρα του τοπικού γυναικείου συλλόγου», περιγράφει η ίδια, «όλοι, όμως, μας συνέστηναν να στρίβουμε συνεχώς δεξιά έπειτα από… ένα μεγάλο δέντρο μάνγκο». Ετσι, το αστείο αποτυπώθηκε στο χαρτί και από εκεί στο ύφασμα.
Η φιλοσοφία της δουλειάς που γίνεται στη Livstycket συνοψίζεται στο μοτίβο «We drink tee and we learn the letter e», με τα δεκάδες θαυματουργά τσαγερά, που συνδέεται άρρηκτα με το project διδασκαλίας σουηδικών. «Προσπαθούμε να δημιουργούμε αφορμές, ώστε οι γυναίκες να εξασκούν τη γλώσσα, όπως στη διάρκεια του κεντήματος αλλά και όσο πίνουμε τσάι». Περίπου 25% των μαθητριών στη Livstycket είναι αναλφάβητες, οπότε οι διδάσκουσες χρειάστηκε να δημιουργήσουν μια δική τους μέθοδο, που χρησιμοποιεί μεταξύ άλλων διδακτικών εργαλείων και ένα καθρεφτάκι για την ορθή άρθρωση της προφοράς των σουηδικών. Στα 20ά της γενέθλια, η Livstycket βραβεύθηκε από την Ε.Ε. με το τρίτο βραβείο στην κατηγορία «Innovate for a sustainable Europe!», ενώ την πρωτοβουλία έχουν επαινέσει ο Πάπας και η Μισέλ Ομπάμα.