ΓΙΟΧΑΝΕΣΜΠΟΥΡΓΚ. Οταν κυνηγοί απολιθωμάτων εντόπισαν πριν από δύο χρόνια στον πυθμένα σπηλαίου της Νότιας Αφρικής, τα ίχνη μυστηριώδους και πανάρχαιου ανθρώπινου είδους, η επιστημονική κοινότητα έμεινε άναυδη. Εκτοτε, σημαντικός αριθμός από απολιθωμένα οστά του μακρινού αυτού συγγενούς του ανθρώπου έχει συλλεγεί. Σε δημοσίευσή της στην επιστημονική επιθεώρηση eLife την Τρίτη, η ομάδα παλαιοανθρωπολόγων αποκαλύπτει ότι εντόπισε τα οστά 18 Homo naledi, όπως ονόμασε το είδος αυτό. Το πιο πρόσφατο «κοίτασμα» εντοπίστηκε σε δευτερεύοντα θάλαμο του σπηλαίου, σε απόσταση εκατό μέτρων από τον κεντρικό, όπου η ομάδα συνέλεξε σχεδόν άθικτο κρανίο ενήλικα. Η ραδιοχρονολόγηση των ευρημάτων έδειξε ότι τα ανθρωποειδή αυτά έζησαν 335.000 με 236.000 χρόνια πριν από τη σύγχρονη εποχή. «Αυτό σημαίνει ότι το συγκεκριμένο είδος συνυπήρξε με τον Homo sapiens», λέει ο Λι Μπέργκερ, επικεφαλής της μελέτης στο Πανεπιστήμιο του Βιτβάτερσραντ στο Γιοχάνεσμπουργκ.
Την έκπληξή της εξέφρασε η επιστημονική ομάδα για το γεγονός ότι τα οστά δεν εμφανίζουν σημάδια ασθενειών ή ελλιπούς ανάπτυξης, δημιουργώντας την εντύπωση ότι ο Homo naledi ήταν το κυρίαρχο είδος στην περιοχή. «Είναι τα υγιέστερα απολιθώματα που έχετε ξαναδεί», λέει ο δρ Μπέργκερ. Ο Homo naledi είχε ύψος περίπου 150 εκατοστών και ζύγιζε γύρω στα 45 κιλά, ενώ το ανθρωποειδές αυτό ξεχωρίζει χάρη στον συνδυασμό προϊστορικών και σύγχρονων χαρακτηριστικών του. Διαθέτει μικρό εγκέφαλο και γαμψά δάκτυλα, κατάλληλα για σκαρφάλωμα στα δέντρα, οι καρποί, όμως, καθώς και τα χέρια και τα πόδια του, θυμίζουν περισσότερα εκείνα των Νεάντερταλ ή των σύγχρονων ανθρώπων. Αν η χρονολόγηση των απολιθωμάτων αποδειχθεί ακριβής, αυτό θα σημάνει ότι ο Homo naledi ίσως να εμφανίστηκε στην Αφρική πριν από περίπου δύο εκατομμύρια χρόνια, διατηρώντας ορισμένα από τα αρχαιότερα χαρακτηριστικά του, την ώρα που ο σύγχρονος άνθρωπος συνέχιζε να αναπτύσσεται.
«Η ηλικία του Homo naledi είναι πολύ νεαρή για να επιδεικνύει χαρακτηριστικά, τα οποία συναντάμε σε απολιθώματα ηλικίας δύο εκατομμυρίων ετών», λέει στην εφημερίδα Guardian, ο δρ Κρις Στρίνγκερ του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Λονδίνου, που δεν συμμετείχε στη μελέτη.
Εργαλεία και ίχνη φωτιάς
Η ομάδα του δρος Μπέργκερ εκτιμά τώρα ότι ορισμένα από τα πέτρινα εργαλεία και τα ίχνη φωτιάς που εντοπίστηκαν στην περιοχή και αποδόθηκαν εσφαλμένα στον Homo sapiens, κατασκευάστηκαν και χρησιμοποιήθηκαν από τον naledi. Ιδιαίτερη εντύπωση προκάλεσε επίσης στην επιστημονική ομάδα η μέθοδος ταφής των naledi, οι σοροί των οποίων μοιάζουν να εναποτέθηκαν στον δευτερεύοντα θάλαμο του σπηλαίου, στο πλαίσιο τελετουργίας.