Ο κ. Αλέξης Παπαχελάς στην εξαίρετη, χρήσιμη για τους νεοτέρους αναδρομή του στην «ΚτΚ» 7/5/2017 της σειράς των γεγονότων μέχρι την επιβολή της απριλιανής δικτατορίας, γνωστός εξάλλου από την επιμελή έρευνα και ιστόρησή των, σημειώνει στο τέλος της: «Τρεις μικρές ιστορίες που θα μπορούσαν να έχουν εξελιχθεί διαφορετικά. Και μαζί τους και η χώρα». Η σημείωση με έκανε να ανατρέξω στα όσα έχω ζήσει στα 50 χρόνια από τότε, ζώντας τη σημερινή κυρίως κοινωνική κατάσταση της χώρας. Είμαι της άποψης ότι η 7ετής παραμονή της δικτατορίας στη εξουσία, επέφερε κατά τη μεταπολίτευση μετά το 1974, το βαρύτερο πλήγμα στον γενικό κοινωνικό μας ιστό από την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους.
Πριν από το 1967 και παρά την έμφυτη παραβατικότητά μας, ήταν γενικά σεβαστές στην κοινωνία μας αστική και μη, οι λεγόμενες «αστικές αρετές» του «Κοινωνικού Συμβολαίου» του J.-J. Rousseau. Στην πράξη απαιτούσε τήρηση των νόμων και ορισμένων βασικών κοινωνικών αρχών και ηθικών εντολών, αποδοχή της ιεραρχίας, σεβασμό του δημοσίου χρήματος και της περιουσίας των άλλων, ευπρέπεια στη συναναστροφή και εγκράτεια στον βίο.
Οι δικτάτορες κατέλυσαν από την πρώτη μέρα την ιεραρχία στο πιο ιεραρχημένο τμήμα του κράτους, το στράτευμα, όταν στο «Πεντάγωνο» λοχαγοί ξήλωναν τις επωμίδες των στρατηγών τους. Προκάλεσαν ανεπανόρθωτη ζημία όχι μόνο στο κύρος του αλλά και σ’ αυτό κάθε ένστολου Ελληνα. Από το 1974 πάψαμε να αστυνομευόμαστε (με την καλή έννοια του όρου) όπως σε ανάλογες πολιτιστικού και οικονομικού επιπέδου ευρωπαϊκές χώρες. Ολοι οι επιφορτισμένοι με την τήρηση της απαραίτητης τάξης, έγιναν «μπάτσοι». Συγχρόνως, εκτός του παγκόσμιου εξευτελισμού της χώρας, του λεγόμενου «λίκνου της Δημοκρατίας» σε εποχή όπου δεν υπήρχαν πια δικτατορίες στην Ευρώπη, γελοιοποίησαν σε τέτοιο βαθμό τις «αστικές αρετές» με τα «Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών» και τα «Πατρίς – Θρησκεία- Οικογένειά» τους, που έγιναν όλες «δεξιά πράματα».
Πολλοί νέοι τότε προερχόμενοι και από αστικές οικογένειες, λόγω και του γενικότερου κλίματος αμφισβήτησης μετά τον Μάη του ’68, στελέχωσαν κυρίως αριστερές αντιστασιακές μαθητικές και φοιτητικές οργανώσεις και μυήθηκαν σε κομμουνιστικές θεωρίες. Εντάχθηκαν μετά το 1974 στο «ΠΑΣΟΚ και τις άλλες δημοκρατικές δυνάμεις» που κυβέρνησαν τον τόπο από το 1981 έως το 1989, περίοδο σημαντικών ανακατατάξεων στην κοινωνία.
Πρώτη ήταν η από πολιτικής απόψεως ωφέλιμη, μετά και τη νομιμοποίηση από τον Κ. Καραμανλή του ΚΚΕ το 1974, η από τον Ανδρέα Παπανδρέου αναγνώριση το 1982 όλων όσοι επί Κατοχής συμμετείχαν στην «Εθνική Αντίσταση», αδιακρίτως φρονημάτων. Ενσωματώθηκε έτσι η «Αριστερά» μετά και τον ανθρωπιστικά ανεπίτρεπτο 20ετή διωγμό της με τη χουντική του κορύφωση, στην πολιτική, κοινωνική και οικονομική ζωή του τόπου. Απαλύνθηκαν τα μετεμφυλιακά μίση και ζήσαμε από τότε, εκόντες άκοντες, χάρη και στον «Συνασπισμό», τη δημοκρατική τότε Αριστερά, μια ομαλή για ελληνικά δεδομένα κοινοβουλευτική περίοδο. Η κοινωνική μας όμως ποιότητα επιβαρύνθηκε ανεπανόρθωτα. Ελλειψη σεβασμού του δημοσίου χρήματος, δωροληψίες, νεοπλουτισμός, ανοχή σε κοινωνικές και ηθικές παρεκβάσεις, γενική επικράτηση του λαϊκισμού στην πολιτική. Η δε ριζοσπαστικότερη μερίδα της Αριστεράς ταύτισε ενσυνείδητα τις αστικές αρετές, που δεν είναι ταξικό γνώρισμα, με την «αστική ιδεολογία» που εξυπηρετεί την αστική τάξη και τον καπιταλισμό. Στον ΣΥΡΙΖΑ του κ. Τσίπρα και την για «Πρώτη φορά Αριστερά» κυβέρνησή του το 2015, αναδείχθηκε αυτή η Αριστερά με τις «συνιστώσες» της. Αλληλοσυγκρουόμενες ομάδες με διαφορετικές πολιτικές «ατζέντες», η μία αναβίωσης του διχασμού του εμφύλιου πολέμου, η άλλη υπέρ εγκατάστασης απολυταρχικού λατινοαμερικανικού καθεστώτος, νεομαρξιστές «διανοούμενοι» πειραματιζόμενοι με την παιδεία μας και «κολλημένοι» κομμουνιστές κηρύσσοντας την «πάλη των τάξεων» με παράλληλη ανάδειξη ακροδεξιών πολιτικών μορφωμάτων στον αντίποδα του πολιτικού φάσματος.
Διερωτώμαι πόσο θα αντέξει η χώρα και κυρίως για πόσον καιρό θα ανεχθούν οι νεότερες γενιές τη νέα αυτή δοκιμασία.
* Επ. δικηγόρος Δ.Ν., πρ. βουλευτής Επικρατείας