Οι πολλές διαφορετικές όψεις της άγνωστης Αφρικής

Οι πολλές διαφορετικές όψεις της άγνωστης Αφρικής

3' 22" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

ΑΣΤΕΡΗΣ ΧΟΥΛΙΑΡΑΣ,

ΣΩΤΗΡΗΣ ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

Η Αφρική και οι άλλοι

Οι σχέσεις της Αφρικής με την Ευρώπη και τον κόσμο

εκδ. Ελληνικά Ακαδημαϊκά Ηλεκτρονικά Συγγράμματα και Βοηθήματα, Αθήνα, 2016

ΒΙΒΗ ΚΕΦΑΛΑ

Βόρεια Αφρική: Εσωτερική πολιτική

Περιφερειακές και διεθνείς σχέσεις

εκδ. Παπαζήση, Αθήνα 2015

Για πολλά χρόνια το κύριο ενδιαφέρον όσων ασχολούνται με την ελληνική εξωτερική πολιτική, και συνακόλουθα και της πλειονότητας των διδασκόντων στα πανεπιστημιακά τμήματα Διεθνών, Ευρωπαϊκών και Περιφερειακών Σπουδών, επικεντρωνόταν σε ζητήματα ευρωπαϊκής ενοποίησης, ελληνοτουρκικών σχέσεων και βαλκανικών εξελίξεων (χωρίς να υπάρχει υποχρεωτικά και υπερπροσφορά εξειδικευμένων αναλύσεων). Σε όλες τις άλλες γεωγραφικές περιοχές η πενία σχετικών αναλύσεων προκαλούσε προβληματισμό. Σε μια εποχή όπου οι διεθνείς ισορροπίες μεταβάλλονται συνεχώς, οι αποστάσεις συρρικνώνονται και η καλή γνώση συγκεκριμένων περιοχών διευκολύνει σημαντικά την εκμετάλλευση ευκαιριών (ή τη διαχείριση προβλημάτων), η εικόνα αρχίζει σταδιακά να μεταβάλλεται όσον αφορά τις περιφερειακές σπουδές στη χώρα μας.

Ο συλλογικός τόμος των Αστέρη Χουλιάρα και Σωτήρη Πετρόπουλου παρουσιάζει μια ήπειρο που μας είναι εν πολλοίς άγνωστη, ταυτίζεται στο μυαλό των περισσοτέρων με την ενδημική φτώχεια και τις μακροχρόνιες συγκρούσεις, αλλά είναι πολύ πιθανό να αποτελέσει έναν από τους σημαντικότερους πόλους οικονομικής ανάπτυξης και επιχειρηματικών ευκαιριών. Στο εξαιρετικά ενδιαφέρον βιβλίο τους, οι συγγραφείς εξηγούν γιατί η Αφρική είναι πολυποίκιλη, αναφέρονται στο πρόβλημα της χάραξης αυθαίρετων συνόρων, περιγράφουν τη μετάβαση από την ευρωπαϊκή αποικιοκρατία στην ανεξαρτησία, καθώς και την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου και του ανταγωνισμού των υπερδυνάμεων, ιδιαίτερα στο Κέρας της Αφρικής, περιοχή υψηλής γεωστρατηγικής σημασίας, τις συγκρούσεις μετά το τέλος του διπολισμού και τον ιδιαίτερο ρόλο της Γαλλίας, καθώς και τον ρόλο νέων μη κρατικών δρώντων, όπως διεθνείς χρηματοοικονομικοί οργανισμοί και ΜΚΟ, τη θέση της Αφρικής στην παγκόσμια οικονομία και τη λεγόμενη «κατάρα των πόρων», τις σχέσεις Ελλάδας και Αφρικής (τις οποίες ο Ασ. Χουλάρας αναπτύσσει και στη Λευκή Βίβλο για την «Ελληνική Εξωτερική Πολιτική, Αμυνα και Ασφάλεια» (ΕΛΙΑΜΕΠ/Σιδέρης, 2016) και την προσπάθεια της E.E. να οικοδομήσει μια νέα εταιρική σχέση με την Αφρική. Οι υψηλότεροι ρυθμοί οικονομικής ανάπτυξης, η αυξημένη παρουσία της Κίνας και άλλων αναδυόμενων δυνάμεων όπως η Ινδία και η Βραζιλία, το αμερικανικό ενδιαφέρον για κάλυψη ενεργειακών αναγκών και μείωση εξάρτησης από τον Περσικό Κόλπο, η τρομοκρατία και η μετανάστευση αναβάθμισαν τη στρατηγική σημασία της Αφρικής και προσέλκυσαν το διεθνές ενδιαφέρον για την ήπειρο. Οι μεγάλες προκλήσεις για το μέλλον αφορούν την ποιότητα διακυβέρνησης, τη φτώχεια, τη σημαντική αύξηση πληθυσμού, τους «ακυβέρνητους χώρους» και την κλιματική αλλαγή. Το βιβλίο της Βιβής Κεφαλά παρουσιάζει μια κοντινή, αλλά εν πολλοίς άγνωστη περιοχή: τη Βόρεια Αφρική, γνωστή και ως Μαγκρέμπ, που βρίσκεται σε σχέση συγκοινωνούντων δοχείων με την Εγγύς και τη Μέση Ανατολή. Παρέχει μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ανάλυση της γεωστρατηγικής και γεωοικονομικής σημασίας της Β. Αφρικής στη σύγχρονη εποχή, του ρόλου της ως αναγκαίου περάσματος από την Ευρώπη προς τη Μαύρη Αφρική και ως ενδιάμεσου χώρου ανάμεσα στις δύο ηπείρους, καθώς και της αλληλεπίδρασης ανάμεσα στις δύο ακτές της Μεσογείου. Γίνεται εκτενής παρουσίαση της διαδικασίας αποαποικιοποίησης, της παραμόρφωσης πολιτικών συστημάτων, της κατάχρησης εξουσίας, της ευνοιοκρατίας, της διαφθοράς και του παράνομου πλουτισμού ενός πολύ μικρού τμήματος του πληθυσμού, ενώ η συντριπτική πλειονότητα των πολιτών οδηγείται στην πλήρη περιθωριοποίηση και την πενία, καθώς και του τρόπου με τον οποίο το Ισλάμ σταδιακά μετατρέπεται από θρησκεία σε βαρύνοντα πολιτικό παράγοντα (αλλά και οι τεράστιες διαφορές ανάμεσα στα μετριοπαθή ισλαμικά κόμματα όπως το Ενάχντα της Τυνησίας και τα σκληροπυρηνικά ισλαμικά κόμματα). Περιγράφονται, ακόμη, τα κοινά στοιχεία που συνδέουν τις αραβικές κοινωνίες, τα κοινά προβλήματα και αδιέξοδα που τις έκαναν να ασφυκτιούν και απετέλεσαν την κοινή βάση των εξεγέρσεων, ο επισιτιστικός κίνδυνος, τα αποτυχημένα κράτη, η σημασία της περιοχής για την ενεργειακή ασφάλεια και η περιορισμένη επιρροή της Ε.Ε.

Τέλος, αξίζει να γίνει ονομαστική αναφορά (λόγω περιορισμών χώρου) και σε τρία άλλα σημαντικά βιβλία: Χαράλαμπος Τσαρδανίδης-Βιβή Κεφαλά (επιμ.), «Ιράν: Πολιτικό Σύστημα, Οικονομία, Διεθνείς & Περιφερειακές Σχέσεις» (Εκδ. Παπαζήση, 2014), Σ. Πετρόπουλος-Α. Χουλιάρας (επιμ.), «Η Κίνα και οι Αλλοι: οι Σχέσεις της Κίνας με την Ευρώπη και τον Κόσμο» (Εκδ. Παπαζήση, 2013) και Μάνος Καραγιάννης (επιμ.), «Η Ρωσία Σήμερα. Πολιτική, Οικονομία και Εξωτερικές Σχέσεις» (Εκδ. Παπαζήση, 2010).

* Ο κ. Θάνος Π. Ντόκος είναι γενικός διευθυντής του ΕΛΙΑΜΕΠ.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή