Εξαιρετικά δυσχερής καθίσταται η προοπτική ένταξης της χώρας στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, με τα δεδομένα που διαμορφώθηκαν στο Eurogroup της περασμένης Δευτέρας, αφού ούτε η συμμετοχή του ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα με χρηματοδότηση είναι εξασφαλισμένη ούτε τα μέτρα για το χρέος συγκεκριμενοποιούνται σε επαρκή βαθμό.
Ετσι, το «αφήγημα» της κυβέρνησης για θετικές εξελίξεις μετά την ψήφιση των μέτρων, το οποίο στηριζόταν σε μεγάλο βαθμό στο QE, στην έξοδο στις αγορές, στο τέλος του μνημονίου και σε ένα επενδυτικό ενδιαφέρον, ικανό να συντηρήσει υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης στη χώρα, βρίσκεται στον αέρα.
Η «καυτή πατάτα» βρίσκεται τώρα στα χέρια του προέδρου της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι, αλλά τα περιθώρια που έχει για να εξασφαλίσει ένα αποτέλεσμα, ικανοποιητικό για την ελληνική πλευρά, είναι περιορισμένα.
Δεν έχει περάσει μία εβδομάδα αφότου το μέλος του Εκτελεστικού Συμβουλίου της ΕΚΤ Μπ. Κερέ είπε ότι η Φρανκφούρτη χρειάζεται έναν «επαρκή βαθμό συγκεκριμενοποίησης» των μεσοπρόθεσμων μέτρων για το χρέος, προκειμένου να εντάξει την Ελλάδα στο QE. O ίδιος σημείωσε, εξάλλου, ότι αν και η συμμετοχή του ΔΝΤ δεν είναι προϋπόθεση, μια θετική απόφαση του Δ.Σ. του θα διευκόλυνε την ΕΚΤ. Επίσης, διευκρίνισε ότι η όποια απόφαση της ΕΚΤ θα ληφθεί έπειτα από αυτήν του ΔΝΤ.
Η πρόταση που κατατέθηκε στο τραπέζι των υπουργών Οικονομικών τη Δευτέρα και την οποία απέρριψε ο Ευκλ. Τσακαλώτος κάθε άλλο παρά «επαρκή βαθμό συγκεκριμενοποίησης» των μέτρων για το χρέος περιελάμβανε. Αυτός, άλλωστε, ήταν και ο λόγος που συζητήθηκε η εκδοχή να συμμετάσχει μεν το ΔΝΤ στο πρόγραμμα, αλλά χωρίς εκταμίευση, έως ότου διαπιστώσει –ενδεχομένως κάποια στιγμή το 2018, μετά την ανακοίνωση των μεσοπρόθεσμων μέτρων για το χρέος– κατά πόσον το χρέος έχει καταστεί βιώσιμο.
Τις δυσκολίες για το QE αναγνωρίζουν κύκλοι που βρίσκονται κοντά στη Φρανκφούρτη. Μεταξύ άλλων, επισημαίνουν ότι η απόφαση της ΕΚΤ της 4ης Μαρτίου 2015 για την καθιέρωση του προγράμματος αγοράς ομολόγων (PSPP) ορίζει ότι σε περιπτώσεις χωρών που βρίσκονται σε πρόγραμμα, όπως η Ελλάδα, αγορές γίνονται μετά τη θετική ολοκλήρωση κάθε αξιολόγησης, η οποία προϋποθέτει –σε περίπτωση χρηματοδοτικής συμμετοχής του ΔΝΤ– να έχει εγκρίνει το ΔΝΤ την επόμενη δόση.
Επομένως, εφόσον περάσει η πρόταση του Γερμανού υπουργού Οικονομικών Β. Σόιμπλε για συμμετοχή του ΔΝΤ στο πρόγραμμα, αλλά με αναστολή της χρηματοδότησης εκ μέρους του, έως ότου διαπιστώσει ότι το χρέος είναι βιώσιμο, είναι ένα ερώτημα αν η ΕΚΤ μπορεί να αποφασίσει υπέρ του QE.
Η θέση του Μ. Ντράγκι καθίσταται ακόμη πιο δύσκολη δεδομένου ότι υπάρχουν μέλη στο Δ.Σ. της ΕΚΤ, που δεν είναι διατεθειμένα να δείξουν οποιοδήποτε βαθμό ευελιξίας στην τήρηση των προϋποθέσεων για την ένταξη της Ελλάδας στο QE. Ορισμένοι στο Δ.Σ. έχουν διατυπώσει την άποψη πως πρώτα πρέπει να επιστρέψει η Ελλάδα στις αγορές, για να διαπιστωθεί ότι την εμπιστεύονται, και μετά να την εντάξει η ΕΚΤ στο QE.
Η επιστροφή στις αγορές μπαίνει φυσικά κι αυτή στο ράφι, εφόσον το QE αναβληθεί. Ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας, μιλώντας χθες στο υπουργείο Περιβάλλοντος, τόνισε ότι η κυβέρνηση επιμένει στην εξασφάλιση της δυνατότητας της χώρας να δανείζεται από τις αγορές με βιώσιμα επιτόκια, αν και τοποθέτησε τον στόχο αυτό για μετά το τέλος του προγράμματος.
Σύμφωνα με τραπεζικές πηγές, ωστόσο, ακόμη κι αν εξασφαλισθεί η πρόσβαση στις αγορές, οι χρηματοδοτικές ανάγκες του 2019 είναι πολύ υψηλές και θα χρειαστεί νέα χρηματοδότηση ή ένταξη σε προληπτική πιστωτική γραμμή για να μην εκβιάζουν οι αγορές με υψηλά επιτόκια.
Σημειώνεται ότι το πρόγραμμα του QE αναμένεται να λήξει στο τέλος του χρόνου, αν και στη συνέχεια θα εξακολουθούν να υπάρχουν περιθώρια αγοράς τίτλων για ένα διάστημα.