Ξαφνικά, το μπαλάκι βρέθηκε και πάλι στο ελληνικό γήπεδο. Για να ξεπεραστεί το αδιέξοδο, στο οποίο οδηγήθηκαν οι διαπραγματεύσεις για το χρέος την περασμένη Δευτέρα στο Eurogroup, οι δύο βασικοί παίκτες, Γερμανία και ΔΝΤ, συμφώνησαν σε μια πρόταση-τραβεστί, που προβλέπει μεν τη συμμετοχή του ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα, αλλά χωρίς χρηματοδότηση, λόγω αμφιβολιών για τη βιωσιμότητα του χρέους.
Ο υπουργός Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος απέρριψε την πρόταση και τη χαρακτήρισε «τη χειρότερη δυνατή» για την Ελλάδα. Λογικό, αφού η Ελλάδα έκανε όλα όσα ήθελε το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), ψηφίζοντας μέτρα 2% του ΑΕΠ για το 2019-20, και δεν πήρε το μόνο που μπορούσε να της δώσει το Ταμείο, δηλαδή ένα «πιστοποιητικό» βιωσιμότητας του χρέους, που θα άνοιγε τον δρόμο για την ένταξη στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης (QE) της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ). Μόνο που ο Ελληνας υπουργός ίσως χρειαστεί να το ξανασκεφτεί, καθώς δεν είναι καθόλου βέβαιο πως θα έχει καλύτερη εναλλακτική ώς το Eurogroup της 15ης Ιουνίου, όπως διαμηνύουν, εν είδει τελεσιγράφου, κάποιες πηγές των θεσμών.
Σκοπιμότητες
H πρόταση εξυπηρετεί τόσο τις σκοπιμότητες του Γερμανού υπουργού Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε όσο και του επικεφαλής της διεύθυνσης ευρωπαϊκών υποθέσεων του ΔΝΤ Πόουλ Τόμσεν. Ο πρώτος μπορεί να πάει στο κοινοβούλιο της χώρας του και να ζητήσει έγκριση της εκταμίευσης της δόσης στην Ελλάδα, έχοντας εξασφαλίσει τη συμμετοχή του ΔΝΤ στο πρόγραμμα, όπως είχε δεσμευθεί. Επίσης, ενόψει εκλογών, δεν θα κατηγορηθεί ότι έχει κάνει σοβαρές παραχωρήσεις στο θέμα του χρέους. Ο δεύτερος μπορεί να ζητήσει από το διοικητικό συμβούλιο του Ταμείου την επιστροφή του στο ελληνικό πρόγραμμα, με νέο μνημόνιο, αλλά χωρίς χρηματοδότηση, έως ότου ικανοποιηθεί στο θέμα του χρέους.
Η κοινή κατανόηση πίσω από αυτή την πρόταση, όπως μεταφέρουν πηγές της ελληνικής αποστολής, είναι ότι η λύση για το χρέος θα αναζητηθεί ξανά μετά τις γερμανικές εκλογές. Δηλαδή από Σεπτέμβριο. Δεν αναφέρθηκε, φυσικά, ρητά στο Eurogroup, αλλά όλοι αντιλαμβάνονται ότι αυτός είναι ο ορίζοντας.
Ωστόσο, με την πρόταση ως έχει, ο κ. Τσακαλώτος μπορεί να προσβλέπει απλώς στην εκταμίευση της δόσης, που δεν θα είναι μικρή (πάνω από 7 δισ. ευρώ), αλλά σίγουρα δεν περιέχει τον συμβολισμό της ένταξης στο QE.
Το οικονομικό επιτελείο ευελπιστεί ότι οι διαπραγματεύσεις τις επόμενες ημέρες ίσως επιτρέψουν μια βελτίωση που θα ανοίγει προοπτικές, όχι τόσο για τη συμμετοχή του ΔΝΤ με χρηματοδότηση όσο για την εξασφάλιση του QE. Πρόκειται, όμως, για έναν στόχο εξαιρετικά δύσκολο και επισφαλή, καθώς η ΕΚΤ έχει κατ’ επανάληψιν καταστήσει σαφές στο παρελθόν ότι στην απόφασή της για ένταξη των ελληνικών ομολόγων στο QE «θα βοηθούσε» μια θετική απόφαση του ΔΝΤ. Σε αντίθετη περίπτωση, θα χρειαστεί να αψηφήσει τις επιφυλάξεις του Ταμείου, κάτι που δεν θα γίνει εύκολα αποδεκτό από το διοικητικό της συμβούλιο.
«Εγγυήσεις»
Στο οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης μιλούν για την εξεύρεση «εγγυήσεων» προς την ΕΚΤ.
Ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας αναμένεται να αναλάβει πρωτοβουλίες σ’ αυτή την κατεύθυνση. Η ανάλυση που έχει κάνει η Τράπεζα της Ελλάδος δείχνει ότι η βιωσιμότητα εξασφαλίζεται με μια παράταση της μέσης σταθμικής διάρκειας αποπληρωμής των τόκων του EFSF κατά 8,5 χρόνια και με παραδοχές για μακροπρόθεσμη ανάπτυξη 1,25% (αντί του απαισιόδοξου 1% του ΔΝΤ και του 1,8% της Ευρώπης) και για πρωτογενή πλεονάσματα 2% του ΑΕΠ μετά το 2020 (αντί του 1,5% του ΑΕΠ που θέλει το ΔΝΤ και του 2,2% της Ευρώπης για μετά το 2022).
Οι επόμενες ημέρες, έως το Eurogroup της 15ης Ιουνίου, αναμένονται πυκνές σε διαπραγματεύσεις παρασκηνίων, ενώ πηγές από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς και από το ΔΝΤ εκτιμούν ότι στο τέλος θα δοθεί μια λύση, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο. Πρακτικά, οι πηγές επισημαίνουν ότι οι λύσεις είναι δύο:
1. Είτε να υποχωρήσουν περαιτέρω το ΔΝΤ και η Γερμανία στο θέμα του χρέους, ώστε να συμμετάσχει το ΔΝΤ με χρηματοδότηση και θετική ανάλυση βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους.
2. Είτε να γίνει αποδεκτή τελικά η πρόταση για συμμετοχή του Ταμείου χωρίς χρηματοδότηση, εν αναμονή περαιτέρω διευκρινίσεων για το χρέος.
Με τα μέχρι στιγμής δεδομένα, η δεύτερη εκδοχή είναι η πιο πιθανή.
Μετακινήσεις
Οπως αναφέρει χαρακτηριστικά πηγή των ευρωπαϊκών θεσμών, τόσο η Γερμανία όσο και το ΔΝΤ μετακινήθηκαν από τις αρχικές τους θέσεις. Η μεν Γερμανία αποδέχθηκε μια παράταση των ωριμάνσεων των ομολόγων και των πληρωμών τόκων έως και κατά 15 χρόνια, το δε ΔΝΤ να συμμετάσχει στο πρόγραμμα, έστω και χωρίς χρηματοδότηση. Τώρα, υποστηρίζει η ίδια πηγή, πρέπει να μετακινηθούν και τα άλλα μέρη. «Η Ελλάδα», συμπληρώνει, «πρέπει να προσαρμόσει τις προσδοκίες της σε πιο ρεαλιστικά επίπεδα».
Γεγονός είναι ότι το σχέδιο συμπερασμάτων που απορρίφθηκε από τον Ευκλείδη Τσακαλώτο, λόγω μη χρηματοδοτικής συμμετοχής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, κρίθηκε ικανοποιητικό από την ελληνική πλευρά ως προς τις ρυθμίσεις του για το χρέος. Εκτός από τη 15ετή παράταση ωριμάνσεων ομολόγων και πληρωμής τόκων του EFSF, προβλέπει επιστροφή κερδών της ΕΚΤ και των εθνικών κεντρικών τραπεζών από αγορές ελληνικών ομολόγων, καθώς και του επιτοκιακού κέρδους από το δάνειο που είχε δοθεί στην Ελλάδα στο δεύτερο μνημόνιο για επαναγορά χρέους. Σύμφωνα με αρμόδια πηγή της ελληνικής διαπραγματευτικής ομάδας, ήταν η δεύτερη καλύτερη εκδοχή, με την πρώτη να προβλέπει παράταση 17,5 χρόνια.
Αλλες χώρες, όπως για παράδειγμα η Γαλλία, αναμένεται να συνδράμουν στην ελληνική προσπάθεια. Πάντως, η πηγή των ευρωπαϊκών θεσμών σημείωνε πως η εμπειρία έχει δείξει ότι όσο καθυστερούν οι αποφάσεις για την Ελλάδα τόσο χειροτερεύουν τα πράγματα.