Ο τελευταίος των «μεγάλων»… Η απώλεια του «επιτίμου» κλείνει τον κύκλο των ηγεμονικών προσωπικοτήτων που σφράγισαν τη σύγχρονη ιστορία της χώρας. Ηταν οι ίδιοι ζώσα ιστορία: Εθνική Αντίσταση, Δικτατορία, Μεταπολίτευση, εθνική συμφιλίωση. Ενεργός στον κοινοβουλευτικό βίο για 52 έτη και στην πολιτική ζωή για ακόμη περισσότερα, ο Κ. Μητσοτάκης από το 1946, οπότε εξελέγη για πρώτη φορά βουλευτής, συνέδεσε το όνομά του με γεγονότα που άφησαν βαθύ αποτύπωμα στην πορεία του τόπου: Εθνική Πολιτική Ενωση (του Σ. Βενιζέλου), Κόμμα Φιλελευθέρων, Ενωση Κέντρου, ανένδοτος, Ιουλιανά, δικτατορία, Μεταπολίτευση. Ο Μητσοτάκης επιστρέφει από την εξορία στο Παρίσι και το 1978 προσχωρεί στη Ν.Δ. για να αναδειχθεί πρόεδρός της από την Κ.Ο. το 1984. Οι συγκρούσεις με τον Ανδρ. Παπανδρέου λαμβάνουν επικές πολιτικές διαστάσεις. Είναι η εποχή του σκληρού διπολισμού ΠΑΣΟΚ – Ν.Δ.
Ακολουθούν τα χρόνια της πρωθυπουργίας του (1990-93) και η πτώση της κυβέρνησής του. «Μπήκα στην πολιτική φιλελεύθερος και φιλελεύθερος θα φύγω», έλεγε σε συνέντευξή του στην «Κ» το 2004. «Οι φιλελεύθερες δυνάμεις είναι και σήμερα η κοινωνική πρωτοπορία, αλλά είναι καθηλωμένες από χίλιες δεσμεύσεις», υπογράμμιζε. Ο Μητσοτάκης δεν φοβήθηκε τις ρήξεις. Ακολούθησε φιλελεύθερη πολιτική με σαφή κατεύθυνση στον περιορισμό του κράτους, γεγονός που οδήγησε σε κοινωνικές αντιδράσεις. Αργότερα παραδέχθηκε ότι ίσως ήταν λάθος του που ζητούσε από τον λαό «περισσότερα απ’ όσα μπορεί να αντέξει», «…η Ν.Δ. δεν μπορεί να τα αλλάξει όλα μαζί. Θα αλλάξουν όλα, όταν οι μισθωτοί αρχίσουν να διαπιστώνουν με την πείρα τους ότι η φιλελεύθερη πολιτική τούς συμφέρει». Οι εξελίξεις μάλλον τον δικαίωσαν εν ζωή, ενώ συχνά ο πολιτικός λόγος του έμοιαζε με προφητεία. Ελεγε τα πράγματα με το όνομά τους και έγινε η ενσάρκωση του πολιτικού ρεαλισμού.
Μία από τις πιο δύσκολες στιγμές της οικογένειας του «γενάρχη» ήταν η δολοφονία Μπακογιάννη από τη «17Ν» το 1989. «Πρέπει, όμως, αυτή την ώρα της μεγάλης δοκιμασίας να σταθούμε όλοι όρθιοι. Να προστατεύσουμε τη δημοκρατία και τους θεσμούς της», είχε πει στην ιστορική ομιλία του στη Βουλή, όπου είχε ευχηθεί «το αίμα του Π. Μπακογιάννη να είναι το τελευταίο αίμα που χύνεται άδικα σε αυτό τον τόπο». Στην Ολομέλεια τον είχαν χειροκροτήσει όλοι οι βουλευτές. Ανάμεσά τους ο Χαρ. Φλωράκης και ο Λ. Κύρκος. Είχε προηγηθεί η συμβολή του στην εθνική συμφιλίωση. Τον Ιούνιο του 1989 η Ν.Δ. εκλέγεται πρώτο κόμμα, αλλά αδυνατεί να σχηματίσει κυβέρνηση λόγω εκλογικού νόμου. Ο Μητσοτάκης βρίσκει σημείο επαφής με τον Συνασπισμό της Αριστεράς και της Προόδου και σχηματίζει κυβέρνηση συνεργασίας υπό τον Τζ. Τζαννετάκη. Στις εκλογές του Νοεμβρίου, η Ν.Δ. αυξάνει τα ποσοστά της, αλλά αδυνατεί να σχηματίσει κυβέρνηση. Τον Απρίλιο του 1990 η Ν.Δ. ξανακερδίζει τις εκλογές και ο Μητσοτάκης σχηματίζει αυτοδύναμη κυβέρνηση.
Τον Σεπτέμβριο του 1993, η κυβέρνησή του ανατρέπεται. Μετά την ήττα στις εκλογές του Οκτωβρίου παραιτείται από την προεδρία και παίρνει τον τίτλο του επίτιμου. «Δεν είναι μακριά η στιγμή που η Ελλάδα δεν θα μπορεί πια να δανειστεί και θα καταφύγει ικέτις στο ΔΝΤ… Δεν μπορούμε να ζούμε πάνω από τις δυνάμεις μας», έλεγε το 1994. Στις 23 Ιανουαρίου του 2004 ανακοίνωσε ότι δεν θα ήταν υποψήφιος στις εκλογές. Αποσύρθηκε από την ενεργό πολιτική, αλλά οι παρεμβάσεις του είχαν πάντα βαρύτητα.