Περίπου 1,5 τρις. ευρώ είχε διαθέσει η ΕΚΤ στο τέλος Απριλίου για την αγορά κρατικών ομολόγων στο πλαίσιο του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης (QE). Μεταξύ άλλων έχει αγοράσει ομόλογα αξίας 27 δις. ευρώ της Πορτογαλίας, 21 δις. της Ιρλανδίας, 41 δις. της Αυστρίας, 51 δις. του Βελγίου, 255 δις. της Ιταλίας, 182 δις. ευρώ της Ισπανιας. Στη σχετική λίστα αγορών ομολόγων της ΕΚΤ φιγουράρουν ακόμα χώρες όπως Κύπρος, Εσθονία, Μάλτα, Λεττονία, Λιθουανία, Σλοβενία, Σλοβακία.
Εν ολίγοις στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης συμμετέχουν ή συμμετείχαν όλες οι χώρες – μέλη της Ευρωζώνης εκτός από μια: την Ελλάδα. Η Ελλάδα είναι η μόνη εκτός QE, και τις ημέρες αυτές παλεύουμε για να πετύχουμε την ένταξή μας στο πρόγραμμα.
Και μπορεί πιά, μετά το τέλος της εποχής της επανάστασης και των κυβερνητικών αυταπατών, το QE να έχει αναδειχθεί ως μέγα βήμα για την αποκατάσταση της κανονικότητας και την επιστροφή της χώρας σε θετική τροχιά –η κυβέρνηση μάλιστα απειλούσε ότι αν δεν εξασφαλιστεί η συμμετοχή στο QE δεν θα είχαμε συμφωνία- ωστόσο το QE βρίσκεται εκεί και μας περιμένει από το 2015!
Το QE, αποτέλεσε μια ριζοσπαστική κίνηση της ΕΚΤ με στόχο την αντιμετώπιση της κρίσης, των αναιμικών ρυθμών ανάπτυξης της ευρωζώνης και του πολύ χαμηλού πληθωρισμού. Το αδιανόητο αυτό βήμα, η ΕΚΤ να αγοράζει κρατικά ομόλογα, προκάλεσε αιτιάσεις πολλών ισχυρών χωρών – μελών αλλά με σύμμαχο το φάσμα του αποπληθωρισμού, ο πρόεδρος της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι προχώρησε.
Το QE ξεκίνησε την άνοιξη του 2015, όταν ατυχώς η Ελλάδα προχωρούσε ακλόνητα το μονοπάτι της επανάστασης.
«Δεν έχουμε στόχο να συνεργαστούμε με μια σαθρά δομημένη τριμερή επιτροπή» (30/1/2015), «Δεν πρόκειται να ζητήσουμε παράταση του μνημονίου. Δεν δεχόμαστε τα προαπαιτούμενα, του περίφημου μέιλ της τρόικας, για την ολοκλήρωση της αξιολόγησης. Η τρόικα έχει, όχι μόνο για εμάς, ακόμα και για τους εταίρους και συνομιλητές μας, έχει τελειώσει από τις 25 του Γενάρη, μαζί με το μνημόνιο» (8/2/2015), «Επιτέλους, κάποιος πρέπει να πει “όχι”. Έπεσε πάλι στη μικρή Ελλάδα ο κλήρος να πει αυτό το “όχι”. Φαίνεται το έχει η μοίρα μας» (9/2/2015), «Δεν μπορούν πια να συμπεριφέρονται στην Ελλάδα σαν να είναι χώρα-αποικία» (17/2/2015), «Θα δώσουν τα λεφτά στις 24 Απριλίου, γιατί δεν τους συμφέρει να διαλύσουμε την ευρωζώνη…» (9/4/2015), «Να καταλάβουν επιτέλους ότι αυτό που διακυβεύεται εδώ δεν είναι ένα παιχνίδι ισχύος και επιβεβαίωσης, αλλά το ίδιο το μέλλον της Ευρώπης, το ίδιο το σχέδιο της ευρωπαϊκής ενοποίησης» (6/6/2015), «Όλοι το γνωρίζετε, τώρα, αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε στη μέση μιας μεγάλης φουρτούνας. Αλλά είμαστε ένας λαός της θάλασσας που ξέρει να βγαίνει από φουρτούνες και κυρίως δεν φοβάται να ανοιχτεί σε μεγάλα πελάγη, σε καινούργιες θάλασσες προκειμένου να φτάσει σε νέα και πιο ασφαλή λιμάνια» (19/6/15), ορισμένα μόνο που ειπώθηκαν από τον πρωθυπουργό και υπουργούς.
Κάπως έτσι, και ενώ στην Ευρώπη έβρεχε δισεκατομμύρια εμείς όχι απλά κρατούσαμε ομπρέλα αλλά κυνηγώντας τις μεγάλες αυταπάτες (τέλος μνημονίων, διαγραφή χρέους, γερμανικές αποζημιώσεις κ.α.) καταλήξαμε σε πλήρες αδιέξοδο: με την χώρα ένα βήμα πριν τον εξοστρακισμό της από την ΕΕ. Οι τράπεζες έκλεισαν, επιβλήθηκαν κεφαλαιακοί περιορισμοί, η χώρα υποχρεώθηκε σε νέο μνημόνιο με νέα περιοριστικά μέτρα, η οικονομία καθηλώθηκε.
Θα περίμενε κανείς ότι κάπου εκεί, τον Αύγουστο του 2015, με τη συντριβή των διαφόρων κυβερνητικών φαντασιώσεων και την υπογραφή του 3ο Μνημονίου από την κυβέρνηση Σύριζα – ΑΝΕΛ, θα τελείωναν και οι περιπέτειες της χώρας.
Αλλά δυστυχώς δεν ήταν έτσι. Φαίνεται ότι το χαμένο 2015, συνέχεια των πολλών χαμένων ετών της κρίσης, δεν έφτανε. Άλλες αυταπάτες πήραν τη θέση των παλαιών: το μεταναστευτικό (που υποτίθεται θα ενίσχυε τη διαπραγματευτική δύναμη της Ελλάδας), οι εκλογές στην Ευρώπη που θα ανέτρεπαν τις «νεοφιλελεύθερες» πολιτικές κ.α.
Έτσι το 2016, με το 3ο Μνημόνιο στα χέρια, η κυβέρνηση επέλεξε να ακολουθήσει βήμα σημειωτόν.
Το μνημόνιο του 2015 προέβλεπε η πρώτη αξιολόγηση να ολοκληρωθεί το Νοέμβριο 2015 και η δεύτερη αξιολόγηση το Φεβρουάριο του 2016. Αν η δεύτερη αξιολόγηση είχε ολοκληρωθεί στην ώρα της, στις αρχές του 2016, τότε η χώρα μας πιθανότατα θα είχε ενταχθεί στο QE από την άνοιξη του 2016 με εξαιρετικά θετική επίδραση στην οικονομία. Επιπλέον η έγκαιρη ολοκλήρωση των αξιολογήσεων θα οδηγούσε στην εκταμίευση των δόσεων από τις αρχές του 2016 μεγάλο μέρος των οποίων αφορούν αποπληρωμή οφειλών προς τον ιδιωτικό τομέα, που θα είχε επίσης εξαιρετικά θετική επίδραση στην οικονομία. Το 2016 θα ήταν έτος ισχυρής ανάπτυξης, το 2017 ακόμα ισχυρότερης.
Ωστόσο γνήσια ελληνικά, δίχως στόχο και σχέδιο, αφήσαμε το χρόνο να κυλά, ποντάροντας στο πολιτικό θαύμα! Η πρώτη αξιολόγηση ολοκληρώθηκε το καλοκαίρι του 2016 και η δεύτερη πριν λίγες ημέρες. Για την ακρίβεια υπάρχει γενική συμφωνία, αλλά εκκρεμούν αρκετά προαπαιτούμενα προκειμένου να ολοκληρωθεί η αξιολόγηση! Και όλα αυτά αφού η κυβέρνηση υποχρεώθηκε σε μια νέα συμφωνία, με νέα περιοριστικά μέτρα, ουσιαστικά δηλαδή ένα συμπληρωματικό μνημόνιο.
Και πλέον περιμένουμε με αγωνία την ένταξη στο QE. Κάτι καθόλου βέβαιο. Καθώς για να συμβεί αυτό το αμέσως επόμενο διάστημα, θα πρέπει να έχουμε μια ικανοποιητική συμφωνία στο Eurogroup της 15ης Ιουνίου, να ανακοινωθούν συγκεκριμένα μέτρα για το χρέος, το ΔΝΤ να εμφανιστεί έστω και μερικώς ικανοποιημένο και η ΕΚΤ να πιστοποιήσει τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους. Γεγονότα που δεν είναι απίθανο να συμβούν (υπάρχουν έντονες διεργασίες προς την κατεύθυνση αυτή), αλλά αυτή τη στιγμή δεν φαίνονται ως το πιθανότερο ενδεχόμενο. Πιο πιθανό είναι το QE να ακολουθήσει σε δεύτερο χρόνο.
Και όλα αυτά ενώ έχουν αρχίσει οι συζητήσεις για τον περιορισμό και την πλήρη απόσυρση του προγράμματος.