Τα ελληνικά ΑΕΙ είναι πλούσια, όσο παράδοξο κι αν ακούγεται αυτό. Ο πλούτος του ελληνικού δημόσιου πανεπιστημίου δεν είναι η, πενιχρή άλλωστε, χρηματοδότηση από την πολιτεία ούτε τα κτίρια/κτήματα, τα οποία τα ίδια τα ΑΕΙ πολλές φορές δεν γνωρίζουν καν ποια είναι. Είναι κυρίως η νέα γνώση που καθημερινά παράγει η ακαδημαϊκή κοινότητα μέσω της έρευνας. Η μεταφορά αυτής της γνώσης και της τεχνογνωσίας, η σύνδεση των ΑΕΙ με την αγορά, και άρα την κοινωνία, και η επιχειρηματικότητα των ΑΕΙ είναι εδώ και δεκάδες χρόνια αναπόσπαστα εργαλεία οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης σε όλες τις αναπτυγμένες χώρες του κόσμου. Θυμηθείτε το γήινο παράδειγμα της ντομάτας cherry που ανέπτυξε το Hebrew University of Jerusalem στο Ισραήλ και που ακόμη και σήμερα αποτελεί πηγή πόρων για το πανεπιστήμιο.
Με το ν/σ διατηρείται ένα τριπλό σύστημα διαχείρισης των οικονομικών τους. Η Σύγκλητος (κατ’ εξοχήν ακαδημαϊκό όργανο) για τον τακτικό προϋπολογισμό, ο ΕΛΚΕ για κονδύλια από οποιαδήποτε εξωτερική πηγή (κυρίως ερευνητικά προγράμματα) και η Εταιρεία Αξιοποίησης και Διαχείρισης της Περιουσίας του Πανεπιστήμιου. Το τριπλό αυτό σύστημα δεν επιτρέπει την ορθολογική και συντονισμένη (διαχειριστικά) και αναπτυξιακή (στρατηγικά) αξιοποίηση της περιουσίας του ΑΕΙ. Επιπλέον, δεν μπορεί η κυβέρνηση –όπως προβλέπει το ν/σ– να αποφασίζει ακόμη και για το ύψος του παρακρατήματος του ΕΛΚΕ ούτε βέβαια για το ποσοστό από τα έσοδα του ΕΛΚΕ που θα μεταφέρεται στον τακτικό προϋπολογισμό (τουλάχιστον 30%!). Οταν, μάλιστα, παράλληλα, η χάραξη στρατηγικής ανάπτυξης βρίσκεται στα χέρια ενός περιφερειακού ακαδημαϊκού συμβουλίου με κάποια μέλη διορισμένα από την κυβέρνηση.
Με εκ διαμέτρου αντίθετη φιλοσοφία, o νόμος 4009/2011 δημιουργούσε εργαλεία ανάπτυξης με στέρεα βάση την αυτονομία του πανεπιστημίου, η οποία αποκρυσταλλωνόταν στον θεσμό του Συμβούλιου Ιδρύματος, με μέλη εκλεγμένα από την ακαδημαϊκή κοινότητα. Το Σ.Ι. όφειλε να χαράξει τη στρατηγική ανάπτυξης του ΑΕΙ και είχε υπό την επίβλεψή του τη λειτουργία ενός ΝΠΙΔ για την αξιοποίηση της περιουσίας του. Η ίδρυση του ΝΠΙΔ προβλέπει τη συμμετοχή στο Δ.Σ. του και ανθρώπων της κοινωνίας/αγοράς, που σε επαγγελματικό επίπεδο γνωρίζουν τι είναι και πώς επιτυγχάνονται η μεταφορά τεχνογνωσίας, η επιχειρηματικότητα, οι διαπραγματεύσεις με τρίτους, η προστασία της περιουσίας και των πνευματικών δικαιωμάτων του πανεπιστημίου.
* Η κ. Εφη Τσακαλίδου είναι καθηγήτρια στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.