«Ξέρετε, σήμερα εγκαινιάζεται η documenta στο Κάσελ, που έχει και ένα δικό μου νέο γλυπτό. Με προσκάλεσαν, όμως προτίμησα να έρθω εδώ στη Σύρο», είπε ο Κώστας Βαρώτσος κερδίζοντας ένα θερμότατο χειροκρότημα από το κοινό, στα εγκαίνια της έκθεσής του, το περασμένο Σάββατο.
Ο διεθνούς φήμης καλλιτέχνης παρουσίασε την καινούργια του δουλειά σε ένα αφιέρωμα με τίτλο «Διαστρωματώσεις», την επιμέλεια του οποίου επωμίστηκε η Χάρις Κανελλοπούλου. Η ατομική του φιλοξενείται στην Πινακοθήκη Κυκλάδων, το παλαιό τελωνείο του νησιού, χτισμένο με εμφανή πέτρα, που ταιριάζει γάντι στα έργα από γυαλί και μέταλλο. Πρόκειται για έναν πολύ γοητευτικό χώρο, ανακαινισμένο πρόσφατα με χορηγία του ιδρύματος του εφοπλιστή Αντώνη Κομνηνού, ο οποίος κατάγεται από το νησί.
Μαζί με άλλο ένα γνωστό όνομα της ναυτιλίας, τον Στέλιο Νιώτη, ενισχύουν τα πολιτιστικά δρώμενα της Σύρου στα εικαστικά, τη μουσική αλλά και το θέατρο.
Δεκατέσσερα φρέσκα γλυπτά φανερώνουν ότι ο Βαρώτσος όχι μόνον δεν έχει χάσει το σφρίγος του από την εποχή που έκανε τον «Δρομέα», αλλά ωριμάζει με τρόπο στοχαστικό και μεστό. Από όλα τα νέα έργα, ξεχωρίζει αυτό που αναφέρεται στην κρίση της Ευρώπης: οι σημαίες των κρατών της Ε.Ε. φτιαγμένες από γυαλί, θρυμματίστηκαν από τον ίδιο τον καλλιτέχνη – ένας συμβολισμός κατακερματισμού της ενότητας.
Γεννημένος στην Ελλάδα και σπουδασμένος στην Ιταλία (όπου κάθε 200 χιλιόμετρα υπάρχει έργο του!), ο εικαστικός ξέρει πολύ καλά να αφουγκράζεται την πολιτική και τη μετουσιώνει σε τέχνη.
«Ηθελα να κάνω ένα έργο με πολύ ισχυρό συμβολισμό και σκέφτηκα να χρησιμοποιήσω τις σημαίες αυτές. Εχοντας βαθιά αίσθηση της ιστορίας της Γηραιάς Ηπείρου, θεωρώ ότι η πηγή της διάλυσης προήλθε από το πολιτισμικό πεδίο και όχι από το οικονομικό», δηλώνει ο καλλιτέχνης στην «Κ».
Συνεχίζει: «Φανταστείτε μια χώρα σαν την Ελλάδα που βασίζεται στις παραδοσιακές καλλιέργειες, όπως λ.χ. το αμπέλι, βρέθηκε να επιδοτείται για να παράγει ακτινίδια. Κατά έναν τρόπο, οι διαδικασίες της ευρωπαϊκής ενοποίησης στήριξαν με στρεβλό τρόπο την οικονομία, παραβλέποντας την Ιστορία, τα κοινά ιδεώδη του ανθρωπισμού, τις ρίζες και τα βιώματα, τους αιώνες της παράδοσης. Η στρέβλωση αυτή μας οδήγησε σε έναν λάθος δρόμο και έτσι ξαναβγαίνει στην επιφάνεια ο εθνικισμός σε μια προσπάθεια αναζήτησης ταυτότητας. Σκεφτείτε πόσες περιοχές της Ευρώπης, από την Καταλωνία μέχρι τη Σκωτία θέτουν πάλι ζήτημα αυτονομίας, θεωρώντας ότι δεν μπορούν να συνανήκουν σε ένα ευρύτερο σύνολο», λέει ο καλλιτέχνης. Το ίδιο έργο με τις σημαίες, παρουσιάζεται και στην documenta, έχοντας ήδη θετικές κριτικές, σε μια έκθεση που ξεχωρίζει για το πολιτικό της στίγμα. Η μόνη διαφορά ανάμεσα στις δύο εγκαταστάσεις είναι ότι αυτή της Ελλάδας διαθέτει δύο γυάλινες σπείρες, που εκπροσωπούν τον στρόβιλο της ελπίδας.
Αλλο ένα έργο που κλέβει την παράσταση έχει τίτλο «Ορίζοντες» και τοποθετήθηκε μόνιμα στην προκυμαία της Σύρου, με χορηγία του Ιδρύματος Αντώνης Ε. Κομνηνός. Είναι μια δημιουργία του 1991 με κύκλους συνδεδεμένους μεταξύ τους, διάφανους για να βλέπει κανείς το τοπίο. Η έκθεση θα διαρκέσει μέχρι και τα τέλη Ιουλίου.