Η Αναπαραγωγή, αποτελεί αναφαίρετο ανθρώπινο δικαίωμα. Σύμφωνα με τον Καταστατικό χάρτη των Ηνωμένων Εθνών περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων: «Όλοι, άνδρες και γυναίκες, χωρίς εθνική ή φυλετική υπόσταση, διατηρούν το δικαίωμα στην αναπαραγωγή και στη δημιουργία οικογένειας».
Η ανεπιθύμητη ατεκνία εμφανίζει τις τελευταίες δεκαετίες αυξητική τάση, γεγονός που οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην επαγγελματική καταξίωση που διεκδικούν πλέον οι γυναίκες, με αποτέλεσμα να αναβάλουν τη δημιουργία οικογένειας.
Οι νέες μέθοδοι Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής, κατά παράδοξο τρόπο, συμβάλλουν επίσης προς την κατεύθυνση αυτή δημιουργώντας συχνά υπέρμετρες προσδοκίες, οι οποίες σε σημαντικό βαθμό είναι αποτέλεσμα υπερβολικής διαφήμισης. Ο εφησυχασμός συνεπάγεται περαιτέρω αναβολή της προσπάθειας για τεκνοποιΐα, παραβλέποντας το γεγονός ότι η αναπαραγωγική ικανότητα μειώνεται όσο προσεγγίζει κανείς τις ηλικίες της εμμηνόπαυσης.
Περισσότερα από 3.000 παιδιά γεννιούνται στην Ελλάδα, κάθε χρόνο, με τη μέθοδο της Εξωσωματικής Γονιμοποίησης.
Φάρμακα Υπογονιμότητας, Ενδομητρίωση, Πολυκυστικές ωοθήκες και κακοήθεις παθήσεις
Όπως συμβαίνει με κάθε νέα μέθοδο, η Εξωσωματική Γονιμοποίηση δεν υπήρξε άμοιρη προβληματισμών και αντιρρήσεων. Στις αρχές της δεκαετίας του 2000 υπήρξε ένας «συναγερμός«» μετά την ανακοίνωση της Η. Wittmore, το 1999 ότι: «άτεκνες γυναίκες που κάνουν χρήση φαρμάκων υπογονιμότητας έχουν πολλαπλάσιο κίνδυνο εκδήλωσης καρκίνου των ωοθηκών». Οι μακροχρόνιες όμως μελέτες, που όπως ήταν φυσικό επακολούθησαν, δεν επιβεβαίωσαν αυτήν την ανησυχία. Η μελέτη OMEGA λ.χ., η οποία περιελάμβανε 9.600 γυναίκες, που υποβλήθηκαν σε Εξωσωματική Γονιμοποίηση και παρακολουθήθηκαν για 12 περίπου χρόνια σε ότι αφορά τα ποσοστά καρκίνου ωοθηκών, μαστού, ενδομητρίου και άλλων ορμονοεξαρτώμενων μορφών καρκίνου, κατέδειξε ότι οι θεραπείες υπογονιμότητας δεν αυξάνουν τον κίνδυνο καρκίνου του μαστού σε σύγκριση με το γενικό πληθυσμό. Ο κίνδυνος καρκίνου του ενδομητρίου σε γυναίκες με υπογονιμότητα αυξάνει με την πάροδο του χρόνου τόσο στην ομάδα που υποβάλλεται σε Εξωσωματική γονιμοποίηση, όσο και στο γενικό πληθυσμό. Η παρουσία ενδομητρίωσης σχετίστηκε με αυξημένο κίνδυνο καρκίνου των ωοθηκών, όχι όμως η Εξωσωματική Γονιμοποίηση, στην οποία συχνα υποβάλονται τα άτομα αυτά. Κάτι ανάλογο ισχύει και για τις γυναίκες με Πολυκυστικές ωοθήκες, οι οποίες εμφανίζουν αυξημένο κίνδυνο για καρκίνο του μαστού και του ενδομητρίου.
Είναι μειωμένος ο κίνδυνος κακοήθων παθήσεων σε γυναίκες που υποβάλλονται σε Εξωσωματική Γονιμοποίηση;
Σύμφωνα με το Εθνικό Αντικαρκινικό Ινστιτούτο του Maryland των Ηνωμένων Πολιτειών, το 2012, επί 67.000 γυναικών που υποβλήθηκαν σε θεραπεία με Εξωσωματική Γονιμοποίηση, η θεραπεία αυτή δεν αύξησε τα ποσοστά καρκίνου μαστού, τραχήλου και ενδομητρίου της μήτρας. Ο καρκίνος των ωοθηκών τελεί ακόμα υπό διερεύνηση λόγω μικρού αριθμού ασθενών. Ενδιαφέρουσα είναι η ανακοίνωση των Εθνικών Ιδρυμάτων Υγείας των Ηνωμένων Πολιτειών, τον Ιούλιο του 2012, σύμφωνα με την οποία η «θεραπεία γονιμότητας μειώνει τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του μαστού μέχρι τα 50 όταν δε συνοδευτεί από εγκυμοσύνη», Θεραπεία γονιμότητας που συνοδεύεται από εγκυμοσύνη δεν εμφανίζει αυτό το πλεονέκτημα, δηλαδή οι γυναίκες αυτές εμφανίζουν τα ίδια ποσοστά με το γενικό πληθυσμό.
Υπάρχει αυξημένος κίνδυνος κακοήθειας σε παιδιά μετά από Εξωσωματική Γονιμοποίηση;
Σε ό,τι αφορά το εύλογο αυτό ερώτημα στα παιδιά, δεν επιβεβαιώθηκε αυξημένος κίνδυνος κακοήθων παθήσεων όπως λευχαιμία, λέμφωμα, όγκοι του κεντρικού νευρικού συστήματος, νευροβλάστωμα κλπ.
Εξωσωματική Γονιμοποίηση και Επιγενετικά νοσήματα
Περισσότερα από 50 επιγενετικά κληρονομικά νοσήματα είναι γνωστά σήμερα, όπως το εύθραυστο Χ χρωμόσωμα, τα σύνδρομα Prader-Willi, Angelman’s, Beckwith-Wiedemann, κ.ά., η αιτιολογική σχέση των οποίων με την Εξωσωματική Γονιμοποίηση έχει διερευνηθεί.
Αυξημένος κίνδυνος επιγενετικών παθήσεων, κακοήθων ή μη, στην παιδική ηλικία, μετά από Εξωσωματική Γονιμοποίηση και άλλες μεθόδους Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής, δεν έχει επιβεβαιωθεί. Με το διαρκώς αυξανόμενο αριθμό γυναικών, ωστόσο, που καταφεύγουν στις μεθόδους αυτές, θα πρέπει να προσφέρονται, ιδιαίτερα σε ζευγάρια που έχουν πρόβλημα με το σπέρμα, ειδικές συμβουλευτικές υπηρεσίες. Η ανάγκη για περαιτέρω κλινική έρευνα και μακροχρόνιες μελέτες στον εν λόγω τομέα είναι προφανής.
Προεμφυτευτική Γενετική ∆ιάγνωση
Ο «Iπποκράτης της Κινέζικης Ιατρικής» Huang T, το 2600 π.Χ. ανέφερε ότι «καλός είναι ο γιατρός που προλαμβάνει την πάθηση πριν αυτή ενοφθαλμισθεί». Την άποψη αυτή έρχεται ύστερα από 4500 χρόνια περίπου να επιβεβαιώσει και να υλοποιήσει η γνωστή ως Προεμφυτευτική Γενετική ∆ιάγνωση, που αποτελεί προέκταση της Εξωσωματικής Γονιμοποίησης.
Με την καταλυτικής σημασίας νέα αυτή μέθοδο καθίσταται δυνατό να εντοπισθούν διάφορα κληρονομικά και άλλα νοσήματα, δυνητικά κακοήθη, επιλέγοντας ύστερα από βιοψία τα υγιή έμβρυα πριν αυτά μεταφερθούν στη μήτρα.
Διατήρηση της γονιμότητας σε ασθενείς με κακοήθη νοσήματα.
Παρά τους υφιστάμενους προβληματισμούς, η Εξωσωματική Γονιμοποίηση και οι άλλες μέθοδοι Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής μπορούν να προσφέρουν λύσεις σε άτομα που προσβάλονται από κακοήθεις παθήσεις, εξασφαλίζοντας τη μελλοντική τους γονιμότητα. ∆υστυχώς, ριζικές χειρουργικές επεμβάσεις και επιθετική ακτινο- και χημειοθεραπεία συχνά οδηγούν σε απώλεια της γονιμότητας, η οποία μπορεί να διατηρηθεί προτού οι ασθενείς αυτοί υποβληθούν στις παραπάνω θεραπείες.
Αυτό επιτυγχάνεται σήμερα με τη μέθοδο της κρυοσυντήρησης εμβρύων, ή ωαρίων, και σπερματοζωαρίων με σκοπό την επίτευξη εγκυμοσύνης μετά την αποθεραπεία. Εναλλακτική μέθοδο αποτελεί η κρυοσυντήρηση ωοθηκικού ιστού και η εκ των υστέρων επανατοποθέτησή του (ομόλογη μεταμόσχευση).
Βέβαια, όλα αυτά δεν πρέπει να αποβούν σε βάρος της ασθενούς, λόγω καθυστέρησης εφαρμογής της αντικαρκινικής θεραπείας, λ.χ., ή με την επανεισαγωγή υπολειματικών καρκινικών κυττάρων αργότερα. Πιθανώς, η μεταμόσχευση μεμονωμένων ωοθυλακίων να αποτελεί τη μελλοντική εξέλιξη σε πλαίσια μεγαλύτερης ασφάλειας. Η προσήλωση και εδώ στην εντολή του Ιπποκράτη «οφελέειν ή μη βλάπτειν» είναι επιτακτική.
