ΓΚΑΡΘ ΓΚΡΙΝΓΟΥΕΛ
Αυτό που σου ανήκει
μτφρ.: Τόνια Κοβαλένκο
εκδ. Καστανιώτης, σελ. 240
Ο ανώνυμος πρωταγωνιστής του πρώτου μυθιστορήματος του Γκαρθ Γκρίνγουελ έχει πολλές ομοιότητες με τον δημιουργό του. Και οι δύο είναι ομοφυλόφιλοι Αμερικανοί που ασχολούνται επαγγελματικά με τη συγγραφή και έχουν περάσει ένα διάστημα της ζωής τους διδάσκοντας σε ένα καλό αμερικανικό σχολείο της Σόφιας στη Βουλγαρία. Εκεί συναντούμε τον πρωταγωνιστή, τη στιγμή που γνωρίζει τον νεαρό Μίτκο στις τουαλέτες του Εθνικού Μεγάρου Πολιτισμού όπου έχουν την πρώτη τους ερωτική συνεύρεση.
Με αυτόν τον τρόπο ξεκινά η σχέση που διατρέχει ολόκληρο το μυθιστόρημα του Γκρίνγουελ, μια σχέση που εμφορείται από μια διπλή ανισότητα. Από τη μία έχουμε τον φτωχό ντόπιο που εκδίδεται για να επιβιώσει και από την άλλη τον Αμερικανό επισκέπτη, που, χωρίς να είναι ιδιαιτέρως ευκατάστατος, βρίσκεται αυτόματα σε ανώτερη θέση έχοντας τα βασικά αγαθά ενός μέσου δυτικού πολίτη: σπίτι, εργασία, ηλεκτρονικό υπολογιστή, iPad.
Η δεύτερη εκδοχή της ανισότητας λειτουργεί αντίστροφα. Ο Μίτκο αναγνωρίζει την επιρροή που ασκεί στον αφηγητή, αντιλαμβάνεται τον ερωτικό πόθο που του προκαλεί και τον χρησιμοποιεί σαν όχημα που θα του αποφέρει κάποια χρήματα και λ ίγο φαγητό. Οι κανόνες της σχέσης τους είναι εξαρχής καθορισμένοι, αλλά ο πόθος του αφηγητή για τον νεαρό Βούλγαρο δεν κοπάζει. Κατευθυνόμενος από τα συναισθήματά του, παρασύρεται σε μια εν πολλοίς καταδικασμένη ερωτική ιστορία, εκμεταλλευόμενος τη σχέση εξάρτησης που έχει ο Μίτκο από αυτόν.
Το πρώτο μέρος του βιβλίου, που είχε κυκλοφορήσει στο παρελθόν αυτόνομα ως νουβέλα, περιγράφει όλα τα παραπάνω με τρόπο υπαινικτικό για το παρελθόν του πρωταγωνιστή. Από την αρχή της σχέσης τους διαφαίνεται ένα υποδόριο αίσθημα αυτολύπησης, το οποίο αρχικά είναι αδιαμόρφωτο, στην πορεία όμως σχηματοποιείται και οριακά θα το χαρακτηρίζαμε έως και μαζοχιστικό. Εικονοποιείται πλήρως όταν ο αφηγητής παρακολουθεί τον Μίτκο να συνομιλεί με άλλους άντρες στο Διαδίκτυο κλείνοντας τα επόμενα ραντεβού του από τον υπολογιστή του – ο Μίτκο άλλωστε δεν έχει δικό του υπολογιστή, ούτε καν δικό του σπίτι.
Στο συγκλονιστικό δεύτερο μέρος, όλα ξεκαθαρίζουν. Εκεί, σε μια χειμαρρώδη αφήγηση σαράντα σελίδων, ο Γκρίνγουελ αποκαλύπτει το παρελθόν του ήρωα ταυτόχρονα με το ταλέντο του στον χειρισμό των λέξεων.
Ενα γράμμα που ειδοποιεί τον αφηγητή πως ο πατέρας του είναι βαριά άρρωστος πυροδοτεί μια σειρά σκέψεων και αναμνήσεων από την τραυματική παιδική του ηλικία – τότε που ο πατέρας του ανακάλυψε ότι ο γιος του είναι ομοφυλόφιλος και εκείνος είδε την απόρριψη και την απέχθεια στα μάτια του· τότε που σε μια σπαρακτική ανάμνηση είδε τον πρώτο άνθρωπο που ερωτεύτηκε να τον απορρίπτει με μια τελετουργικά σαδιστική απόδειξη της ετεροφυλίας του. Οι εικόνες του παρελθόντος μπλέκονται στην αφήγηση με τις εικόνες που συναντά κάνοντας περίπατο σε μια υπανάπτυκτη περιοχή γεμάτη χαλάσματα και λάσπες. Και ο ψυχικός κόσμος του συγχρονίζεται με τον περίγυρο σε μιαν αρμονική ταύτιση.
Ο Γκρίνγουελ καταφέρνει σε ένα μικρής έκτασης κομψό μυθιστόρημα να μεταδώσει την ευρεία γκάμα των συναισθημάτων που νιώθει ο πρωταγωνιστής. Ο μακροπερίοδος λόγος συμβάλλει στο να αποτυπωθεί η πολύπλοκη φύση του πόθου και της λαγνείας ταυτόχρονα με το συναίσθημα της ντροπής και της παραίτησης που τον καταβάλλει σταδιακά στο τρίτο και τελευταίο μέρος του βιβλίου. Εκεί έρχεται σε σύγκρουση η απόφασή του να ξεκόψει από τον Μίτκο, με την προσμονή που αισθάνεται κάθε φορά που χτυπάει απροειδοποίητα η πόρτα. Το μελαγχολικό τέλος της σχέσης τους πλησιάζει και μαζί με αυτό μεγαλώνει η προσμονή μας για το επόμενο βιβλίο μιας τόσο ξεχωριστής φωνής όπως αυτή του Γκαρθ Γκρίνγουελ.