Εχουν περάσει 30 χρόνια από τον Απρίλιο του 1988 που ο Ανδρέας Παπανδρέου έστειλε στην Αγκυρα τον διπλωμάτη Χρήστο Μαχαιρίτσα να συναντηθεί μυστικά με τον πρωθυπουργό Τουργκούτ Οζάλ.
Ο Ελληνας διπλωμάτης μετέφερε μήνυμα του Παπανδρέου για τις συνεχιζόμενες παραβιάσεις ελληνικού εναερίου χώρου από τουρκικά αεροπλάνα. Σε χάρτες που δόθηκαν στον Οζάλ είχαν καταγραφεί οι πορείες των τουρκικών μαχητικών κατά τις παραβιάσεις.
Ο Οζάλ έδειξε να μη γνωρίζει το θέμα. Παράλληλα, εξέφρασε τον προβληματισμό του για τη στάση του φιλόδοξου υπουργού Εξωτερικών Μεσούτ Γιλμάζ, που εμφανιζόταν να ακολουθεί σκληρή γραμμή.
Κατά την πρόσφατη επίσκεψη Γιλντιρίμ, ο Ελληνας ομόλογός του διαμαρτυρήθηκε για το ίδιο θέμα, παρουσιάζοντας συγκεκριμένα στοιχεία για τις παραβιάσεις. Η τουρκική απάντηση αυτή τη φορά ήταν ότι και οι δύο πλευρές κάνουν παραβιάσεις.
Οποιαδήποτε και εάν είναι η τυπική δικαιολογία για τις παραβιάσεις, η πραγματικότητα είναι ότι η Τουρκία έχει επιλέξει εδώ και πολλές δεκαετίες τη στρατιωτική απειλή ως θεμιτό μέσον ασκήσεως πιέσεων στην ελληνική πλευρά. Τις ημέρες (ή ώρες) που γίνεται η επίσκεψη, διακόπτονται οι παραβιάσεις για να ξαναρχίσουν αμέσως μετά.
Κατά τα λοιπά, η συνάντηση των δύο πρωθυπουργών δεν αναμενόταν να οδηγήσει σε μείζονες αλλαγές στα ελληνοτουρκικά.
Η Τουρκία έχει διαχρονικά τις ίδιες θέσεις και επιδιώξεις έναντι της Ελλάδος. Παρ’ όλα αυτά ήταν μία χρήσιμη επίσκεψη. Δεν ξέρουμε εάν ήταν προαπαιτούμενο για να μπορέσει να επισκεφθεί ο Τούρκος πρωθυπουργός τη μουσουλμανική μειονότητα στη Θράκη. Συνέβη, όμως, κατά τη διάρκεια μιας παρατεταμένης περιόδου εντάσεως στις διμερείς σχέσεις. Από τις αρχές του χρόνου η Τουρκία έχει ξεδιπλώσει το σύνολο των κατά καιρούς διεκδικήσεών της στο Αιγαίο. Η επίσκεψη μπορεί να βοηθήσει να κατέβουν λίγο οι τόνοι.
Το πλέον σημαντικό είναι ότι τις επόμενες ημέρες ξεκινά στη Γενεύη μια ακόμη φάση συζητήσεων για το Κυπριακό. Ηταν χρήσιμο να διερευνηθούν απευθείας οι προθέσεις της Τουρκίας.
Χωρίς κανέναν να την πιέζει, η Αγκυρα προσέρχεται στις διαπραγματεύσεις με έναν μόνον σκοπό: να ματαιώσει τη διενέργεια γεωτρήσεων στην κυπριακή ΑΟΖ που πρόκειται να αρχίσουν από τα μέσα Ιουλίου. Φαίνεται ότι πρόθεσή της είναι να ξεκινήσει μια μακρά διαδικασία επαφών και διαλόγου μεταξύ των δύο πλευρών. Στο πλαίσιο αυτό οποιαδήποτε έρευνα για υδρογονάνθρακες θα θεωρηθεί αντίθετη προς την καλή πίστη.
Τέλος, στα θετικά της επισκέψεως πρέπει να επισημανθεί η ομιλία του Τούρκου πρωθυπουργού προς μειονοτικούς στη Θράκη. Οπως και ο Ερντογάν το 2004, απέφυγε να χρησιμοποιήσει εθνικιστικές κορώνες. Δυστυχώς, αντίθετη στάση κράτησε ο καταγόμενος εκ Ροδόπης υπουργός Εργασίας της Τουρκίας, Μεχμέτ Μουεζίνογλου.
Σε γενικές γραμμές, πάντως, η Τουρκία προσπαθεί να ξαναστήσει τα δίκτυα επιρροής της μέσα στη μειονότητα. Εχουν ουσιαστικά διαλυθεί μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα στην Τουρκία με τα μέλη τους να ανταλλάσσουν κατηγορίες ότι είναι πράκτορες του Γκιουλέν.
* Ο κ. Αγγελος Μ. Συρίγος είναι αναπληρωτής καθηγητής του Διεθνούς Δικαίου και της Εξωτερικής Πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.