Η πρώτη φορά που άκουσα για τον Τανέρ Κιλίκ ήταν πριν από ενάμιση μήνα. Βρισκόμουν στα Χανιά με τον Ιταλό δημοσιογράφο Γκαμπριέλε ντελ Γκράντε που μόλις είχε αποφυλακιστεί από τις τουρκικές φυλακές και μου περιέγραφε την ανακούφιση που είχε νιώσει όταν, στην απομόνωση, τον είχαν ενημερώσει πως ο Τανέρ είχε αναλάβει την υπεράσπισή του. Τον γνώριζε καλά από τα ρεπορτάζ του, ως έναν έμπειρο δικηγόρο και για χρόνια επικεφαλής του τουρκικού παραρτήματος της Διεθνούς Αμνηστίας. Ο Γκαμπριέλε ένιωθε πως ήταν σε καλά χεριά και, πράγματι, συνεργαζόμενος με τις ιταλικές αρχές και πιέζοντας τις τουρκικές, ο 48χρονος Τανέρ είχε παίξει καθοριστικό ρόλο στην αποφυλάκισή του.
Οση ώρα άκουγα την αφήγηση του Γκαμπριέλε, μου είχε κάνει εντύπωση το πώς ένας Τούρκος υπήκοος είχε το θάρρος να αναλάβει «ευαίσθητες» υποθέσεις σαν αυτή στην Τουρκία τού σήμερα. «Πώς και δεν έχει συλληφθεί;» ήταν η πραγματική μου απορία. «Ε, δεν μπορούν να τους συλλάβουν και όλους! Στα χαρτιά τουλάχιστον έχουν ακόμα δημοκρατία», μου είχε απαντήσει τότε. Και όμως, στις 6 Ιουνίου, στις 6.30 το πρωί, Τούρκοι αστυνομικοί χτύπησαν την πόρτα του σπιτιού του Τανέρ στη Σμύρνη.
Η σύλληψη
Ο ίδιος προσπάθησε να παραμείνει ψύχραιμος, καθησύχασε τη γυναίκα του και τα τρία τους παιδιά που έβλεπαν τους αστυνομικούς να ψάχνουν το σπίτι τους. Αφού τον συνέλαβαν, του ζήτησαν να τους οδηγήσει στο γραφείο του. Εψαξαν και εκεί για ώρες – προφανώς για οτιδήποτε θα μπορούσε να στηρίξει τις κατηγορίες πως ανήκει στην οργάνωση του Φετουλάχ Γκιουλέν. Τα μοναδικά ενοχοποιητικά στοιχεία, που τελικά παρουσιάστηκαν δέκα ημέρες αργότερα, είναι πως κάποιος συγγενής του εργαζόταν στη «Ζαμάν» (αντιπολιτευόμενη εφημερίδα που εδώ και ένα χρόνο έχει κλείσει), πως ένα από τα τρία του παιδιά πήγαινε σε «γκιουλενικό» σχολείο, πως διατηρούσε έναν λογαριασμό σε «γκιουλενική τράπεζα» και, τέλος, βασική κατηγορία πως χρησιμοποιούσε την εφαρμογή bylock στο κινητό του.
«Το να έχεις μια εφαρμογή κινητού δεν στέκει ως κατηγορία, αλλά και πάλι ο Τανέρ αποκλείεται να την είχε κατεβάσει», εξηγεί ο Αλμπέρτο Τέτα, ο Ιταλός δημοσιογράφος που τον είχε βοηθήσει στην υπόθεση του Γκαμπριέλε ως μεταφραστής. «Δεν φοβόταν για τις επικοινωνίες του και δεν έπαιρνε κανένα ιδιαίτερο μέτρο προφύλαξης», θυμάται. Οι δύο άνδρες είχαν περάσει πολλές ώρες έξω από το κρατητήριο της Μούλα περιμένοντας να δουν τον Γκαμπριέλε. Εκεί, ο Τανέρ του είχε μιλήσει για τις αμέτρητες υποθέσεις καταπάτησης ανθρωπίνων δικαιωμάτων, που έρχονταν καθημερινά στο γραφείο του μετά το πραξικόπημα του καλοκαιριού. «Ο ίδιος όμως δεν φοβόταν, πίστευε πραγματικά πως στο τέλος το κράτος δικαίου θα επικρατήσει», λέει ο Αλμπέρτο. Το ίδιο επιβεβαιώνει στην «Κ» και ο στενός του συνεργάτης στη Διεθνή Αμνηστία, Αντριου Γκάρντνερ: «Τους τελευταίους μήνες ήταν εμφανής η δυσαρέσκεια της κυβέρνησης για τη δουλειά που κάνουμε, για τις αναφορές που έχουμε δημοσιεύσει, αλλά δεν περνούσε από κανενός το μυαλό πως θα μπορούσαν να φτάσουν μέχρι αυτό το σημείο, να συλλάβουν τον Τανέρ», εξηγεί στην «Κ».
Ο Τανέρ κρατείται σήμερα στις φυλακές της Σμύρνης. Μοιράζεται μαζί με άλλους 23 ένα κελί που κανονικά χωράει 14 άτομα. Μία φορά την εβδομάδα βλέπει τη γυναίκα του και τους δικηγόρους του, παρουσία αστυνομικών που καταγράφουν τα πάντα. Ο ίδιος κάνει υπομονή, ξέρει άλλωστε από πρώτο χέρι τη διαδικασία και τις δυσκολίες. Ξέρει πως η έφεση που έχει κάνει θα απορριφθεί, ότι μπορεί να περιμένει για μήνες για να δικαστεί. Ξέρει επίσης πως πολλοί από τους συγκατηγορουμένους του (έχει σχηματιστεί φάκελος για 108.258 άτομα) μπορεί να μη βρουν δικηγόρο ή στην καλύτερη περίπτωση θα πληρώσουν μια περιουσία για να έχουν υπεράσπιση. «Είναι ελάχιστοι οι δικηγόροι που τολμούν πλέον να αναλάβουν τέτοιες υποθέσεις», εξηγεί ο Γκάρντνερ.
Δημοσιότητα
Ο Γκαμπριέλε θυμάται πως πριν από δύο μήνες, όταν ο Τανέρ είχε καταφέρει να μπει στο κρατητήριο και να τον συναντήσει, το πρώτο πράγμα που έκανε ήταν να βγάλει από την τσάντα του ένα μικρό μαύρο τετράδιο. «Θέλω να ξέρεις τι συμβαίνει εκεί έξω», του είπε και του διάβασε για τα χιλιάδες μηνύματα συμπαράστασης, για τις κινητοποιήσεις σε όλη την Ευρώπη για την απελευθέρωσή του. Τώρα παίρνει ο Τανέρ κουράγιο από τα νέα για τις αντίστοιχες διαδηλώσεις που γίνονται για τον ίδιο…