Για δύο πράγματα είχαν κατηγορήσει τον Νίκο Εγγονόπουλο (1907-1985). Οταν πρωτοπαρουσίασε την ποιητική του δουλειά στα τέλη του ’30, τον απεκάλεσαν παράφρονα. Εις ό,τι αφορά την πορεία του στη ζωγραφική, και εκεί τα πρώτα σχόλια μόνο κολακευτικά δεν ήταν. Δεν λύγισε. Εμαθε να ζει μακριά από την ανάγκη του επαίνου, ακολουθώντας τη δική του δημιουργική ροπή. Και η έκθεση, που μόλις εγκαινιάστηκε στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης του Ιδρύματος Γουλανδρή της Ανδρου, μας αποκαλύπτει το μέγεθος της αξίας του. Μέσα από 110 έργα –πολλά από τα οποία είναι άγνωστα στο ευρύ κοινό και προήλθαν από ιδιωτικές συλλογές– αλλά και ορισμένα επιλεγμένα ποιήματά του, στο αφιέρωμα με τίτλο «Με τα Χρώματα του Λόγου και τον Λόγο των Χρωμάτων», ιχνηλατείται ένας βίος γεμάτος ενδιαφέρον.
Σπονδυλωτά διαρθρωμένη, η έκθεση ξεκινά, όπως πάντα, με τις συστάσεις: μια αυτοπροσωπογραφία όταν ήταν ακόμα νεαρός και ένα κατατοπιστικό χρονολόγιο μας εισάγουν στη ζωή αυτού του ζωγράφου, ποιητή και καθηγητή στο Πολυτεχνείο, που είχε κωνσταντινουπολίτικη ρίζα αλλά πήγε σχολείο σε ένα από τα καλύτερα εκπαιδευτικά ιδρύματα των Παρισίων. Η μαθητεία του κοντά στον Παρθένη και τον Κόντογλου στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών αντικατοπτρίζεται σε μια από τις ενότητες της έκθεσης, που δείχνει πώς μυήθηκε στην τεχνική της αυγοτέμπερας και στα μυστικά της αγιογραφίας, κάτι που υιοθέτησε αργότερα και για τις υπερρεαλιστικές του συνθέσεις. Ο Εγγονόπουλος, όπως άλλωστε και ο συμφοιτητής του Τσαρούχης, θήτευσε δίπλα σε αυτούς τους μεγάλους δασκάλους, αλλά δεν έχασε την ευκαιρία να αναπτύξει αργότερα τον δικό του βηματισμό.
Τα κεφάλαια της έκθεσης όπου φαίνεται αυτός ο προσωπικός δρόμος είναι εκείνα που αφορούν τη γυναίκα ως μούσα, αλλά και τα ζευγάρια. Οι μορφές του Εγγονόπουλου δεν έχουν χαρακτηριστικά προσώπου και έτσι τα ίδια τους τα μέλη αλλά και η στάση του σώματός τους παίζουν πολύ μεγάλο ρόλο. Το ίδιο συμβαίνει και με τα διάφορα αντικείμενα που τις περιτριγυρίζουν, τα οποία έχουν συμβολισμούς όπως άλλωστε και το φόντο στα έργα του. Αποκλείεται να βρείτε σύνθεση που να μην έχει σύννεφα, ένα κομμάτι θάλασσας στον ορίζοντα, έναν αρχαίο ναό.
Η ιστορία της Ελλάδας, μαζί με τη μυθολογία και βέβαια τη στέρεη παιδεία του, ήταν μια απύθμενη δεξαμενή έμπνευσης όπως θα διαπιστώσει ο θεατής. Θεοί και ημίθεοι, ήρωες στον αγώνα εναντίον των Τούρκων, άγιοι, όλοι αυτοί ήταν τα πρότυπα και οι ήρωες του Εγγονόπουλου και δίνουν πνοή σε μια επίσης σημαντική ενότητα, στην οποία φαίνεται η δίψα του για τα ιδεώδη, αλλά και η σύνδεση με την πατρίδα. Ηταν πάντοτε εξαιρετικά υπερήφανος που ήταν Ελληνας και αυτό αντικατοπτρίζεται στη ζωγραφική και την ποίησή του.
Η έκθεση φωτίζει καλύτερα και πτυχές που αφορούν τη σχέση του με την αρχιτεκτονική, καθώς αποτύπωσε εξαιρετικά στον καμβά τα κτίρια, έχοντας συνεργαστεί με τον Δημήτρη Πικιώνη. Και στο θέατρο είχε συμβολή, φτιάχνοντας σκηνικά και κοστούμια για ιστορικές παραστάσεις που είχε ανεβάσει ο Λίνος Καρζής στο Ηρώδειο και όχι μόνον. Την επιμέλεια του αφιερώματος στην Ανδρο επωμίζεται η Μαρία Κουτσομάλλη και το στήσιμο καθώς και τον κατάλογο ο Ανδρέας Γεωργιάδης και η Βιβή Γερολυμάτου από τη Μικρή Αρκτο. Την επιστημονική τεκμηρίωση είχε η Κατερίνα Περπινιώτη.
Η έκθεση θα διαρκέσει μέχρι την 1η Οκτωβρίου.