Μπορεί να υπήρχε πάντα· εγώ όμως τώρα το πρόσεξα για πρώτη φορά. Επιστρέφοντας αεροπορικώς στην ωραιότερη χώρα του κόσμου, εξεπλάγην με τη διαπίστωση ότι ο ευγενέστατος (ηχογραφημένος) χαιρετισμός προς τους επιβάτες της πτήσης περιλαμβάνει και την προσφώνηση «και αγαπημένα μας παιδιά». Δεν λέω· ζούμε, ευτυχώς, σε εποχή όπου τα παιδιά δεν θεωρούνται πια παρακολούθημα ή αξεσουάρ των γονέων τους και, συνεπώς, χρήζουν ιδιαίτερου χαιρετισμού. Αλλά, ίσως φταίνε εκείνα τα 45άρια με τις παραστάσεις του μεγάλου Σπαθάρη, με τα οποία μεγάλωσα και τα οποία λάτρευα, ώστε τον χαιρετισμό «και αγαπημένα μας παιδιά» να τον ακούω μέσα στον νου μου όχι από τη γλυκεία και βελούδινη φωνή της εκφωνήτριας, αλλά πάντα από τη βραχνή και περιπαικτική φωνή του Σπαθάρη. Είναι μια φράση, δηλαδή, η οποία για μένα έρχεται κατευθείαν από παράσταση του Καραγκιόζη και σε μεταφέρει σε παράσταση Καραγκιόζη.
Στην αρχή, μου φάνηκε παράταιρο, κάπως σαν ανάρμοστη και ακούσια ειρωνεία. Αλλά, για σταθείτε! Ακούσια μπορεί· γιατί όμως ανάρμοστη, σκέφθηκα προς στιγμήν που επέστρεφα. Σε μια χώρα που την πνίγει ο καύσωνας και στην οποία τα νοσοκομεία μπορεί να μην έχουν κλιματιστικά, έχουν όμως δεκάδες καθαρίστριες στο προσωπικό τους, με τόσο περιορισμένα καθήκοντα και υποχρεώσεις ώστε τα κτίρια να πνίγονται στη βρώμα. Σε μια χώρα που έχει μεν τον τουρισμό ως βασικό πυλώνα της οικονομίας της, όμως ανέχεται να ξεχειλίζει από τα σκουπίδια καλοκαιριάτικα, επειδή ο σκοπός των δημοτικών υπηρεσιών καθαριότητας δεν είναι η καθαριότητα, αλλά η ευημερία των εργαζομένων σε αυτές και η ψηφοθηρία των δημοτικών αρχόντων. Σε μια χώρα, δηλαδή, όπου θεωρείται «δίκαιο», «προοδευτικό», «σωστό» και τα συναφή το κράτος να το έχουν ιδιοποιηθεί τελείως αναίσχυντα οι υπάλληλοί του σαν να ήταν το πιο φυσιολογικό πράγμα στον κόσμο. Με φρίκη συνειδητοποίησα ότι επέστρεφα στη χώρα του Πατούλη και της ΠΟΕ-ΟΤΑ…
Επομένως, πολύ σωστός και απολύτως αρμόζων ο χαιρετισμός με απηχήσεις Καραγκιόζη. Επέστρεφα σε μια μεγάλη, μια αχανή παράσταση Καραγκιόζη, σε μια υπερπαραγωγή Καραγκιόζη.
Παλαιό Φάληρο
Είχα επισκεφθεί προ καιρού το δημαρχείο του Παλαιού Φαλήρου για να μιλήσω με τον δήμαρχο Διονύση Χατζηδάκη. Δυσκολεύτηκα να βρω την είσοδο και, αφού τη βρήκα, δυσκολεύτηκα να πεισθώ ότι αυτή ήταν η είσοδος δημαρχείου. Κάποιοι συμπαθείς τύποι, τελείως χαλαροί, απορροφημένοι στη συζήτησή τους, κανείς να μη ρωτά ποιος είσαι και πού πας. Θα μπορούσα άνετα να τους προσπεράσω ανενόχλητος, αν ήξερα πώς θα μπορούσα να φθάσω στο γραφείο του δημάρχου. Οταν τους ρώτησα, εκείνοι ενοχλήθηκαν σαν να βρίσκονταν εκείνη την ώρα στο σαλόνι του σπιτιού τους κι εγώ να είχα μπει απρόσκλητος. Μου απάντησε ένας βιαστικά και με τις λιγότερες κατά το δυνατόν λέξεις. Για την ακρίβεια, με μία λέξη μόνο: «τρίτος». (Μπορεί να ήταν και δεύτερος ή τέταρτος, δεν θυμάμαι· ήταν πάντως ο όροφος…).
Στην πορεία της συζήτησης με τον Δ. Χατζηδάκη, ο οποίος ως παλιός αξιωματικός του Πολεμικού Ναυτικού πιστεύει στον συνδυασμό άρτιας οργάνωσης και στιβαρής διοίκησης, του έθεσα το θέμα. Του περιέγραψα, δηλαδή, τη χύμα κατάσταση που βρήκα στην είσοδο του δημαρχείου του. Δεν το έκανα από προσωπικό κίνητρο (δεν αισθανόμουν, άλλωστε, να έχω θιγεί – τουναντίον…), αλλ’ επειδή εκείνος υπερηφανευόταν ότι το δημαρχείο του είναι οργανωμένο σαν πολεμικό πλοίο. Θυμάμαι ακριβώς την απάντηση που έλαβα, διότι ήταν ένα χρήσιμο μάθημα ρεαλισμού: «Ακου, φίλε. Για να διοικήσεις στο Δημόσιο πρέπει να ξεχωρίσεις τα σημαντικά από τα ασήμαντα και, προκειμένου να εξασφαλίσεις τα σημαντικά πρέπει να είσαι έτοιμος να κάνεις παραχωρήσεις στα ασήμαντα».
Είχε δίκιο. Ηταν πιο σημαντικό ότι, σε μια ώρα που οι οικονομικές υπηρεσίες του δήμου ήταν κλειστές, εκείνος μπορούσε, μέσω τηλεφώνου, να βρίσκει αμέσως τα οικονομικά στοιχεία που του ζητούσα, παρά το ότι ο θυρωρός δεν φορούσε μπλέιζερ με γραβάτα και δεν στεκόταν προσοχή. Αυτός είναι, κατά τη γνώμη μου, ο σημαντικότερος λόγος για τον οποίο το Παλαιό Φάληρο δεν έχει πνιγεί από τα σκουπίδια.
Τον εξέθεσαν
Μπράβο στην ΠΟΑΣΥ. Εξαρχής το παιχνίδι ήταν αυτό που ονομάζουν στη θεωρία των παιγνίων «chicken»: ποιος θα κάνει πίσω πρώτος. Το ρίσκο ήταν τεράστιο. Οι αστυνομικοί διακινδύνευσαν είτε να φάνε το ξύλο της ζωής τους –χωρίς να αποκλείω και τίποτε χειρότερο– είτε να ξεφτιλιστούν πλήρως, κάνοντας πίσω την τελευταία στιγμή. Τελικά, επιμένοντας μέχρι τέλους στην απόφασή τους να πραγματοποιήσουν δημόσια συγκέντρωση στην πλατεία Εξαρχείων, αυτός που ξεφτιλίστηκε (το κοτόπουλο της ιστορίας) ήταν ο υπουργός Ν. Τόσκας, ο οποίος υποχώρησε πρώτος, απαγορεύοντας την πραγματοποίηση της συγκέντρωσης. Τώρα πια ξέρουμε πέραν πάσης αμφιβολίας ότι η απαγόρευση της παρουσίας αστυνομικών στην περιοχή ισχύει με τη βούλα του υπουργού.