Η τέταρτη Διάσκεψη Διαμεσολάβησης της Κωνσταντινούπολης θα λάβει χώρα σήμερα (30 Ιουνίου) με θέμα «Ωθηση στη διπλωματία, δράση στη διαμεσολάβηση». Ειδικοί, διπλωμάτες, επαγγελματίες και ακαδημαϊκοί από όλο τον κόσμο θα αναζητήσουν τρόπους και μέσα για να προωθήσουν τη διαμεσολάβηση ως εξέχουσα μέθοδο αποτροπής και επίλυσης συγκρούσεων. Η διαμεσολάβηση αναγνωρίζεται πλέον ολοένα και περισσότερο σε παγκόσμιο επίπεδο, ιδιαίτερα αφότου η Τουρκία και η Φινλανδία άνοιξαν τον δρόμο στον ΟΗΕ, μέσα από την πρωτοβουλία «Διαμεσολάβηση για την Ειρήνη».
Η πρωτοβουλία κορυφώθηκε με την ίδρυση της ομάδας φίλων της διαμεσολάβησης, που έχει πλέον 53 μέλη, εκ των οποίων 48 κράτη και πέντε διεθνείς οργανισμούς. Εχει, επίσης, σημειωθεί σημαντική βελτίωση στη διεθνή δυνατότητα για παρεμβατική διπλωματία και διαμεσολάβηση μέσα στον ΟΗΕ, σε περιφερειακούς και υπο-περιφερειακούς οργανισμούς και την Κοινωνία των Πολιτών. Η ομάδα έχει γίνει η βασική πλατφόρμα του ΟΗΕ για προώθηση της διαμεσολάβησης. Μέσω αυτής άρχισε η διαδικασία για την υιοθέτηση τεσσάρων ψηφισμάτων της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, που οδήγησαν στην ανάπτυξη ενός κανονιστικού και εννοιολογικού πλαισίου για τη διαμεσολάβηση.
Η ομάδα συνέβαλε, επίσης, το 2012 στη διατύπωση των «Κατευθυντηρίων Γραμμών του ΟΗΕ για Αποτελεσματική Διαμεσολάβηση», ένα θεμελιώδες έγγραφο για όσους εξασκούν και μελετούν τη διαμεσολάβηση σε διεθνές επίπεδο. Ο γ.γ. του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτιέρες έχει εκφράσει την προθυμία του να αναπτύξει περαιτέρω την ικανότητα διαμεσολάβησης του ΟΗΕ. Οι προσπάθειές του είναι αξιέπαινες. Καλούμε όλα τα κράτη-μέλη του ΟΗΕ να στηρίξουν το ευρύ όραμα του γ.γ. του ΟΗΕ και τις προσπάθειές του για να αποφευχθούν και να επιλυθούν οι συγκρούσεις της εποχής μας.
Η Τουρκία διαδραματίζει τον ρόλο της. Η Τουρκία βρίσκεται δίπλα σε μια τεράστια περιφέρεια, όπου οξύτατες ενεργές και «παγωμένες» συγκρούσεις επιμένουν. Η αποτροπή και η ειρηνική επίλυση των συγκρούσεων είναι κεντρικό χαρακτηριστικό της πρωτοποριακής και ανθρωπιστικής εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας. Η Τουρκία αναλαμβάνει διάφορες προσπάθειες σε μια ευρεία γεωγραφική περιοχή από την Αφρική έως τη Μέση Ανατολή, τα Βαλκάνια και τον Καύκασο. Βλέπει την ειρήνευση ως ένα ανθρωπιστικό – αναπτυξιακό πλέγμα. Αυτήν τη χρονιά η Τουρκία έχει γίνει ξανά το πιο γενναιόδωρο έθνος στον κόσμο σε όρους κατά κεφαλήν ανθρωπιστικής βοήθειας.
Η Τουρκία φιλοξενεί στην Κωνσταντινούπολη τις διασκέψεις για τη διαμεσολάβηση από το 2012. Αυτά τα συνέδρια-ορόσημο έχουν σχεδιαστεί ώστε να φέρουν κοντά πολυάριθμους επαγγελματίες και ακαδημαϊκούς στο πεδίο της αποφυγής συγκρούσεων και δραστηριοτήτων διαμεσολάβησης. Ο στόχος αυτών των συνεδρίων είναι να προωθηθούν συνέργειες μεταξύ θεωρίας και πράξης και να υποστηριχθεί η αύξηση της εμβέλειας, της έκτασης και της αποτελεσματικότητας των προσπαθειών διαμεσολάβησης της παγκόσμιας κοινότητας. Οφείλω φόρο τιμής στις προσπάθειες των διαμεσολαβητών, οι οποίοι βοηθούν καθημερινά στην επίλυση συγκρούσεων ανά τον κόσμο.
Αυτόν τον χρόνο η διάσκεψη θα εξερευνήσει πώς η μεθοδολογία και η πράξη της διαμεσολάβησης μπορεί να ενσωματώσουν αποτελεσματικά τις ανάγκες της εποχής. Υπό αυτήν την έννοια δύο συγκεκριμένα ζητήματα πρέπει να μελετηθούν. Το πρώτο είναι η πιθανότητα της διαμεσολάβησης σε όλα τα στάδια μιας συνεχιζόμενης σύγκρουσης, συγκεκριμένα από την πρόληψη στην επίλυση και σε όλη τη διαδρομή έως την εφαρμογή μιας ειρηνευτικής συμφωνίας. Το δεύτερο ζήτημα-κλειδί είναι τα μοντέλα για τη μεγαλύτερη χρήση της διαμεσολάβησης ως εργαλείου αποτροπής σε πλαίσιο όπου οι πολιτικές, εθνικές και θρησκευτικές προκαταλήψεις δημιουργούν ένα εχθρικό περιβάλλον. Το τελευταίο σκέλος είναι ιδιαίτερα συναφές, καθώς δυστυχώς γινόμαστε μάρτυρες ακραίων τάσεων σε διάφορες μορφές πολιτικών, κοινωνικών και θρησκευτικών εχθροτήτων.
Η αύξηση των επιθέσεων εναντίον μουσουλμάνων και μεταναστών στην Ευρώπη είναι ένα ενδεικτικό παράδειγμα. Η πρόληψη είναι το κλειδί. Ωστόσο, η πρόληψη θα μπορούσε να είναι πιθανή μόνον όταν οι κοινωνίες αναγνωρίζουν και μαθαίνουν να σέβονται τις διαφορές και εμπλέκονται σε αυθεντικό διάλογο και επικοινωνία. Πιστεύω ότι οι διαμεσολαβητές που είναι καλά εξοπλισμένοι με τους πολιτισμικούς κώδικες συμπεριφοράς σε μια δεδομένη κατάσταση σύγκρουσης, μπορεί να έχουν σημαντική επιτυχία. Γι’ αυτό χρειάζεται να εκπαιδεύουμε περισσότερους διαμεσολαβητές, συμπεριλαμβανομένων των νέων, καθώς επίσης να ενθαρρύνουμε περισσότερες γυναίκες διαμεσολαβήτριες και να τις εξοπλίζουμε με τα κατάλληλα εργαλεία. Οι προκλήσεις μας ώστε να φέρουμε ειρήνη, αντιμέτωποι με μια συντριπτική πραγματικότητα, είναι σε παγκόσμιο επίπεδο τεράστιες.
Ωστόσο, πρέπει να μπορούμε να εντοπίσουμε τις ευκαιρίες μέσα από αυτές τις προκλήσεις. Η ετοιμότητα και η προθυμία της Διεθνούς Κοινότητας να αναπτύξει ικανότητες για την ειρηνική επίλυση συγκρούσεων, περιλαμβανόμενης της διαμεσολάβησης, πρέπει να είναι προτεραιότητα. Οσο ετοιμαζόμαστε για να υποδεχθούμε τους συμμετέχοντες στην τέταρτη Διάσκεψη Διαμεσολάβησης της Κωνσταντινούπολης, καλώ τη διεθνή κοινότητα να δράσει για τη διαμεσολάβηση.
* Ο κ. Μεβλούτ Τσαβούσογλου είναι υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας.