Υπάρχουν… Πύργοι Γκρένφελ στην Ελλάδα;

Υπάρχουν… Πύργοι Γκρένφελ στην Ελλάδα;

6' 26" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Σας λέει κάτι το «πάνελ από αλουμίνιο, που έχει έναν “πυρήνα” πολυαιθυλενίου ή πλαστικού με μια επικάλυψη αλουμινίου, τα οποία λέγεται ότι αποτελούν φθηνή λύση για την ενεργειακή θωράκιση κτιρίων»; Αν όχι, τότε δεν έχετε πληροφορηθεί τη δημοσιογραφική και –αλίμονο– ηλεκτρονική διαμάχη που έχει ξεσπάσει γύρω από την επένδυση του προ έτους ανακαινισθέντος Πύργου Γκρένφελ στο δυτικό Κένσινγκτον, στην ευρύτερη περιοχή του Λονδίνου. Είκοσι τέσσερις όροφοι άναψαν σαν κεράκι στην τούρτα της βρετανικής μητρόπολης. Κάηκαν και έκαψαν – μόλις προχθές το βράδυ οι βρετανικές αρχές ανακοίνωσαν ότι δεν θα έχουμε τον ακριβή αριθμό θυμάτων του Πύργου Γκρένφελ έως το τέλος του 2017. Και μετράμε ήδη 79…

Τα γεγονότα της 14ης Ιουνίου ανέσυραν, από τις θολωμένες από την τόση ενδιάμεση καταστροφή μνήμες, τους Δίδυμους Πύργους. Είναι η μνήμη της φλεγόμενης «φυγής προς τα πάνω» της αρχιτεκτονικής. Οι πρώτες, ενστικτώδεις αντιδράσεις του κοινού περιείχαν φόβους για τρομοκρατικό χτύπημα στο ήδη τραυματισμένο Λονδίνο. Γρήγορα, όμως, αντικαταστάθηκαν από κραυγές κατά ενός αδιόρατου συστήματος που αβαντάρει το χαμηλό κόστος έναντι της –θολά, απ’ ό,τι φαίνεται, νομοθετημένης– ασφάλειας. Ηταν η ίδια στιγμή οπότε και η συνδεδεμένη κοινή γνώμη χωρίστηκε, κατά το σύνηθες, στους συστημικούς και στους αντισυστημικούς.

Τι συμβαίνει, εντούτοις, στην πραγματικότητα; Η «Κ» τις τελευταίες ημέρες αναζήτησε τη γνώση αλλά και τη γνώμη των καθ’ ύλην αρμοδίων: των αρχιτεκτόνων και των ειδικών πυρασφάλειας. Κεντρικό ερώτημα, αν και όχι από όλους καταρχήν αποδεκτό, ήταν: Εφόσον το υλικό της επένδυσης του κτιρίου θεωρείται εύφλεκτο, γιατί πιστεύετε ότι χρησιμοποιήθηκε από τους κατασκευαστές του Πύργου Γκρένφελ;

«Το υλικό επένδυσης του Πύργου Γκρένφελ τοποθετήθηκε κατά την ανακαίνισή του, η οποία ολοκληρώθηκε το 2016, με στόχο τη βελτίωση της εμφάνισης και της ενεργειακής απόδοσης του κτιρίου. Ωστόσο, το συγκεκριμένο υλικό αποτέλεσε τη φθηνότερη επιλογή –από τα προϊόντα της προμηθεύτριας εταιρείας που είχαν προεπιλέξει– και τελικά το λιγότερο ποιοτικό. H επιλογή αυτή ήταν το αποτέλεσμα ενός συνδυασμού κυβερνητικών περικοπών, κακής διαχείρισης των τοπικών αρχών και αγνόησης των διαμαρτυριών των ενοικιαστών αναφορικά με την οφειλόμενη αρτιότητα της ανακατασκευής», αναφέρει στην «Κ» ο αρχιτέκτων Δημήτρης Ποτηρόπουλος (potiropoulos+partners).

«Κόστος vs ασφάλεια»

Στο ίδιο πνεύμα φαίνεται ότι κινείται η γλαφυρή ανταπόκριση από το Λονδίνο των Ντέιβιντ Κίρκπατρικ, Ντάνι Χακίμ και Τζέιμς Γκλαντζ, για τους New York Times, στις 24 Ιουνίου – το άρθρο τιτλοφορείται «Γιατί κάηκε ο Πύργος Γκρένφελ: Οι Αρχές προκρίνουν το κόστος έναντι της ασφάλειας», κάτι που αποδεικνύεται αληθές από το εις βάθος ρεπορτάζ των «τριών».

Ο αρχιτέκτων και αρχισυντάκτης του ηλεκτρονικού περιοδικού archisearch.gr, Σταύρος Μαρτίνος, σχολιάζοντας στην «Κ», θέτει μία επιπλέον παράμετρο στη συζήτηση γύρω από το δίπολο κόστος-ασφάλεια. «Οποιοδήποτε κτίριο μπορεί να καταστραφεί, από σεισμό ή φωτιά, ανεξάρτητα από τα υλικά του (εκτός κι αν είναι η Πυραμίδα του Χέοπος). Τα ψηλά κτίρια (ας θυμηθούμε τους Δίδυμους Πύργους στη Νέα Υόρκη) έχουν τεράστια πλεονεκτήματα (κυρίως: εξοικονόμηση χώρου στο έδαφος), είναι όμως πάρα πολύ προβληματικά όταν πρέπει να εκκενωθούν. Ζυγίζοντας κανείς τα υπέρ και τα κατά, επιλέγει (ή όχι) να χτίσει σε μεγάλο ύψος. Υπεύθυνος μηχανικός είναι εκείνος ο οποίος έχει δώσει προδιαγραφές, ώστε, σε περίπτωση καταστροφής, να υπάρχουν τα λιγότερα δυνατά θύματα. Το ότι ο Πύργος ήταν επενδεδυμένος με πανέλα δεν σημαίνει απαραίτητα πως, εάν δεν ήταν και έπιανε φωτιά, θα πέθαιναν λιγότεροι άνθρωποι που θα έμεναν πάνω από τον δεύτερο όροφο. Προσωπικά δεν θεωρώ ασφαλείς τους πύργους για κτίρια κατοικιών, ακριβώς λόγω της πυρασφάλειας».

«Το υλικό της επένδυσης», όπως λέει στην «Κ» ο Δημήτρης Ποτηρόπουλος, «αποτελεί σύστημα από δύο φύλλα αλουμινίου εξωτερικά και υψηλής πυκνότητας πυρήνα εσωτερικά που θεωρήθηκε καινοτόμο γιατί συνδύαζε το αισθητικά ενδιαφέρον μεταλλικό φινίρισμα του αλουμινίου με την ακαμψία και την επιπεδότητα του σύνθετου πανέλου. Ωστόσο, υπάρχουν διάφοροι τύποι πανέλων στα οποία ενώ η εμφάνισή τους παραμένει ίδια, ο πυρήνας τους διαφοροποιείται και κατ’ επέκταση το κατά πόσον είναι άκαυστα. Η χρήση του συγκεκριμένου υλικού, χωρίς την απαιτούμενη προσοχή που έπρεπε να δοθεί από τους κατασκευαστές στις προδιαγραφές του, ήταν μοιραία».

Με τα μέχρι στιγμής δεδομένα, οι βρετανικές αρχές έχουν εντοπίσει 96 τέτοια κτίρια στην ευρύτερη περιοχή του Λονδίνου αλλά και στην ενδοχώρα, τα οποία είναι επενδεδυμένα με το ίδιο υλικό που είχε ο Πύργος Γκρένφελ και απέτυχαν να περάσουν το τεστ πυρασφάλειας. Αυτό έχει σημάνει συναγερμό στις Αρχές, ενώ ταυτόχρονα ενθαρρύνει τις φωνές για την υπερευφλεκτότητα του υλικού επένδυσης του Πύργου, το οποίο επελέγη, διότι νίκησε το χαμηλό κόστος στη μάχη με την πυρασφάλεια.

«Δεν είναι μονοδιάστατο»

Ωστόσο, ο θεωρούμενος «γκουρού» των προδιαγραφών πυρασφάλειας κτιρίων, ο οποίος θέλησε να διατηρήσει την ανωνυμία του, πιστεύει ότι δεν μπορούμε ποτέ με βεβαιότητα να πούμε ότι ο λόγος καταστροφής ενός κτιρίου είναι μονοδιάστατος. «Είναι ένα σύνολο παραγόντων. Ας πούμε, πρέπει να δούμε εάν τα παράθυρα είχαν τις σωστές αποστάσεις των διεθνών προδιαγραφών πυρασφάλειας και εάν είναι φτιαγμένα στον σωστό δείκτη πυραντίστασης. Ή εάν οι πόρτες των κοινόχρηστων χώρων ήταν πυράντοχες κ.ο.κ. Το υλικό βοήθησε, ασφαλώς, στη φονική εξάπλωση της φωτιάς. Είναι, όμως, δύσκολο να πούμε αν είναι υπεύθυνο μόνον αυτό», όπως ανέφερε στην «Κ».

«Στη χώρα μας εν γένει τηρούνται οι προδιαγραφές πυρασφάλειας»

Είναι η στιγμή που θελήσαμε να μεταφέρουμε τη συζήτηση στα καθ’ ημάς και να θέσουμε το δεύτερο ερώτημα, αντικείμενο όλο και περισσότερων συζητήσεων: Εχει χρησιμοποιηθεί ανάλογο υλικό στην Ελλάδα; Πόσο πυρασφαλή –ή πυράντοχα, κατά την ορολογία των ειδικών– είναι τα κτίριά μας;

«Εχουν κατασκευαστεί πολλά κτίρια στην Ελλάδα από υλικά με παρόμοιες προδιαγραφές. Τα σύνθετα πανέλα ήταν δημοφιλή τη δεκαετία του ’90 και χρησιμοποιούνται μέχρι και σήμερα. Αξιόπιστες εταιρείες που λαμβάνουν σοβαρά υπ’ όψιν ζητήματα παθητικής πυροπροστασίας και άλλες λιγότερο αξιόπιστες που παρέχουν φθηνότερες απομιμήσεις του υλικού υπάρχουν και στην ελληνική αγορά», μας λέει ο Δημήτρης Ποτηρόπουλος.

Μικρά και μεγάλα

Πάντως, εξ όσων συνάγεται από τις πληροφορίες που συγκέντρωσε η «Κ», στην Ελλάδα τηρούνται σε γενικές γραμμές οι προδιαγραφές της πυρασφάλειας και στα μικρά και –πόσο μάλλον– στα μεγάλα αρχιτεκτονήματα. Οπως βέβαια… τηρείται και ανέπαφη η νομοθεσία για τη δόμηση στη χώρα μας. «Δεν έχουμε πειράξει ούτε τρίχα από τον νομοθέτη-πολεοδόμο της δεκαετίας του ’80. Η ελληνική νομοθεσία προβλέπει προδιαγραφές μόνο για κτίρια έως οκτώ ορόφους. Για όλα τα υπόλοιπα, υπάρχουν εξαιρέσεις και διασταλτικές ερμηνείες του γράμματος του νόμου. Πάντως, για όσους αναρωτιούνται, τα τελευταία μεγάλα έργα, ο Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών, το Μουσείο της Ακρόπολης και το Κέντρο Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος τήρησαν τις πιο αυστηρές, τις πιο ακριβείς και τις πιο λεπτομερείς διεθνείς προδιαγραφές πυρασφάλειας», αφηγείται ο ειδικός.

Κάτι παρόμοιο μεταφέρει και ο Δημήτρης Ποτηρόπουλος. «Ο κανονισμός πυρασφάλειας στην Ελλάδα παρουσιάζει κενά και θα ήταν σκόπιμο να αναθεωρηθεί και να γίνει λιγότερο ελαστικός όσον αφορά την εφαρμογή υλικών χωρίς πιστοποίηση. Η έλλειψη ελέγχων και οι μη πιστοποιημένες επιλογές υλικών οδηγούν σε μη ασφαλείς κατασκευές».

«Δεν είναι μετρήσιμο»

Οπως λένε, όμως, οι αρχιτεκτονικοί κύκλοι, «πάρα πολλά κτίρια στην Ελλάδα και στον κόσμο έχουν επένδυση από μεταλλικά πανέλα με θερμομονωτικό υλικό, κανένα όμως δεν έχει πάθει κάτι – μέχρι να το πάθει. Επίσης, δεν έχουν όλα τα πανέλα επένδυσης τις ίδιες προδιαγραφές και δεν μπορούμε να μαντέψουμε τι υλικό ακριβώς έχει χρησιμοποιήσει κάποιος άλλος επειδή “μοιάζει” με του Γκρένφελ – δεν είναι μετρήσιμο μέγεθος και προάγει την… τρομοκρατία».

Το ελλαδικό… αντιπαράδειγμα

Ο «γκουρού», τη συμβολή του οποίου ζητήσαμε, αφηγήθηκε ένα «παράδοξο» περιστατικό με την πυροσβεστική υπηρεσία ενός κρατιδίου της Γερμανίας. «Οταν ρώτησα τον αρχηγό της πυροσβεστικής τον λόγο για τον οποίο δίνουν άδειες δόμησης ύψους έως 21 μέτρα, η απάντησή του ήταν αποστομωτική: “Διότι, κύριε, μέχρι εκεί μπορεί να φτάσει η σκάλα του πυροσβέστη”. Οι πυροσβεστικές υπηρεσίες, εν γένει, δεν αστειεύονται με αυτά. Και δεν εξαιρώ την πυροσβεστική υπηρεσία στην Ελλάδα, που δεν είναι σαν την… πολεοδομία».

Υπάρχει, όμως, και το ελλαδικό «παράδειγμα». «Τις προάλλες, επισκέφθηκα τις εγκαταστάσεις του ΤΣΜΕΔΕ (σ.σ. το Ταμείο των μηχανικών και των εργοληπτών δημοσίων έργων), στην πλατεία Κλαυθμώνος. Μια αυτοκλειόμενη, πυράντοχη πόρτα, επειδή εμπόδιζε τον καφετζή, ήταν μονίμως ανοιχτή με… πατέντα. Κι όλα αυτά στο Ταμείο των μηχανικών. Οταν πήγα στον διευθυντή και του έθεσα το θέμα, εκείνος δεν είχε τίποτα να πει».

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή