Στην οδό Κωλέττη, ένας μικρός εκδοτικός οίκος, η «Οπερα», λειτουργεί από το 1996. Τα τελευταία επτά χρόνια, ο ιδιοκτήτης του, Γιώργος Μυρεσιώτης, είδε σε αυτό το στενάκι των Εξαρχείων 13 εκδοτικές επιχειρήσεις και βιβλιοπωλεία να μετακομίζουν ή να κλείνουν οριστικά. Η δική του επιχείρηση κατάφερε να σταθεί όρθια παρά τις αντιξοότητες που προκάλεσε η κρίση με την κατάρρευση μεγάλων αλυσίδων στον χώρο του βιβλίου.
«Χτυπηθήκαμε άγρια απ’ όλους. Δεν υπήρξε μεγάλο ή μικρό βιβλιοπωλείο ή κέντρο διανομής που να έκλεισε και να μη μας άφησε ανεξόφλητα υπόλοιπα», λέει στην «Κ», επισημαίνοντας ότι το «τραύμα» εκτός από οικονομικό είναι και ψυχολογικό. «Είναι πολύ λυπηρό να βλέπεις κάποιους το πάλαι ποτέ κραταιούς και δυσθεώρητους μεγαλοεπιχειρηματίες του βιβλίου να ευτελίζονται και να έρπουν. Αν κάτι κάποτε μας οδηγήσει στη διακοπή της λειτουργίας των εκδόσεων, αυτό θα είναι η απογοήτευση, δεν θα είναι τα οικονομικά».
Η «Οπερα» επιβιώνει χάρη στην εγκράτειά της, εκτιμά ο ιδιοκτήτης της, αφού όπως εξηγεί στην «Κ» δεν έκανε ανοίγματα, ακόμη και την περίοδο που μπορούσε. «Δεν πιστέψαμε ότι αν μπαίναμε σε κάποιο “τραστ” θα κερδίζαμε. Ωστόσο, η κρίση χτύπησε κι εμάς. Γίναμε συλλέκτες ακάλυπτων επιταγών, “κουρεμένων” ή εντελώς ανεξόφλητων υπολοίπων, ανεπίστρεπτων αντιτύπων, καθυστερήσεων και αθετήσεων. Εχουμε κάνει αγωγές κατά έντεκα επιχειρήσεων που μας χρωστούν μεγάλα ποσά με την ελπίδα ότι αν κάποτε τελεσιδικήσουν, η εφορία ίσως μας επιστρέψει τους φόρους που έχουν αδίκως καταβληθεί», λέει ο Γ. Μυρεσιώτης.
Λίγα μέτρα πιο πέρα από την οδό Κωλέττη, στην Ανδρέου Μεταξά, βρίσκονται οι εκδόσεις «Ιωλκός». Ο ιδιοκτήτης τους, Κωνσταντίνος Κορίδης, διαδέχθηκε πριν από 21 χρόνια την επιχείρηση από τον πατέρα του που έκανε την αρχή το 1961. Παρά τις πιέσεις της εποχής, ο νεαρός ιδιοκτήτης της καταφέρνει να αντιμετωπίζει την κρίση αναδιοργανώνοντας, όπως λέει, τον τρόπο πώλησης των βιβλίων. «Η κρίση μάς έχει επηρεάσει στον τομέα διανομής βιβλίων, καθώς είμαστε ιδιαίτερα επιλεκτικοί ως προς τα βιβλιοπωλεία – πελάτες μας. Δεν μετέχουμε στις κλαδικές εκθέσεις αφού δεν υπάρχει αγοραστική δύναμη, αλλά δίνουμε βάρος σε διαδικτυακούς τρόπους προβολής των τίτλων μας», εξηγεί ο Κ. Κορίδης.
Η σημερινή δύσκολη κατάσταση, πάντως, στον χώρο του βιβλίου αποτυπώνεται με διάφορους τρόπους και όχι μόνο μέσα από το κλείσιμο των επιχειρήσεων. «Πολλοί μικροί εκδοτικοί οίκοι βρίσκονται σε αδράνεια, ενώ αρκετοί μεσαίοι έχουν μειώσει την παραγωγή τους, αφού έχουν περιοριστεί τα εισοδήματα κι έχουν αυξηθεί οι υποχρεώσεις τους», λέει ο εκδότης του «Ιωλκού» προσθέτοντας πως «όλα αυτά είναι εμφανή στην αγορά, αφού τίτλοι που έχουν εξαντληθεί δεν ανατυπώνονται πλέον».
«Ταξίδεψα πριν από λίγες μέρες στη Σύρο, και στο πλοίο οι άνθρωποι με βιβλίο μετριούνταν στα δάχτυλα. Τα χέρια όλων γεμίζουν πια μ’ ένα κινητό, κι αυτό πρέπει να το λάβουμε πολύ σοβαρά υπόψη μας οι σημερινοί εκδότες, διαφορετικά, είναι βέβαιο πως θα βρεθούμε στη θέση των αντιγραφέων χειρογράφων μερικά χρόνια μετά την έλευση του Γουτεμβέργιου», λέει εμφατικά στην «Κ» ο Γιώργος Μυρεσιώτης, προσπαθώντας, όπως εξηγεί, να ταρακουνήσει τους συναδέλφους του που πιστεύουν πως «το χαρτί αντέχει ακόμη».
Από την πλευρά του, ο Κωνσταντίνος Κορίδης τονίζει ότι «ο αναγνώστης στην Ελλάδα ξοδεύει πλέον έως και 60% λιγότερα χρήματα για βιβλία συγκριτικά με την περίοδο προ κρίσης», καταλήγοντας πάντως στο συμπέρασμα πως η αντίξοη αυτή περίοδος έχει και… τα καλά της: «Οι πτώσεις των τιμών –αλλά όχι τα παζάρια– δίνουν τη δυνατότητα στον αναγνώστη να προμηθευτεί –στον βαθμό που μπορεί– περισσότερους τίτλους βιβλίων. Επίσης, οι επιλογές των εκδοτικών οίκων έχουν γίνει αυστηρότερες λόγω των απαιτητικών κριτηρίων των παραδοσιακών αναγνωστών. Το καλό μένει, διατηρεί τη ζωντάνια του κι αυτό αναζητούν κι επιλέγουν εκδοτικοί οίκοι που σέβονται την ιστορία και τους αναγνώστες τους».