Την ώρα που οι πόλεις προσπαθούν να επουλώσουν τις πληγές τους από την 11ήμερη απεργία των εργαζομένων στην καθαριότητα των δήμων, γίνεται σαφές ότι χάθηκε μία ακόμη ευκαιρία να συζητήσουμε σοβαρά για τη στρατηγική διαχείρισης των απορριμμάτων.
Οταν οι συνήθεις ειδήμονες θα ασχοληθούν ως «ειδικοί» με το επόμενο θέμα της επικαιρότητας που θα προκύψει, οι δήμοι μόνοι και μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας πρέπει να καλύψουν τα κενά στην έλλειψη εθνικής πολιτικής για τη διαχείριση των απορριμμάτων, λογοδοτώντας στους πολίτες.
Σε όλο τον κόσμο τα απορρίμματα αντιμετωπίζονται ως πλούτος. Εκτός από την Ελλάδα. Σε όλο τον κόσμο υλοποιείται στρατηγική βιώσιμης διαχείρισης απορριμμάτων –υπάρχουν χώρες που δηλώνουν έτοιμες να εισάγουν σκουπίδια– και η χώρα μας πληρώνει ακόμη πρόστιμα για τις παράνομες χωματερές. Ενα χαρακτηριστικό παράδειγμα, που καταδεικνύει το μέγεθος του προβλήματος: υπολογίζεται ότι μόνο τα τελευταία δέκα χρόνια ο Δήμος Αθηναίων (ως βασικός παραγωγός απορριμμάτων στο Λεκανοπέδιο Αττικής) έχει πληρώσει για τη λειτουργία του ΧΥΤΑ Φυλής περίπου 150 εκατ. ευρώ. Μπορεί κανείς να φανταστεί τι θα μπορούσε να κάνει ο Δήμος Αθηναίων με αυτά τα χρήματα, αν το θεσμικό πλαίσιο του επέτρεπε να χαράξει ο ίδιος τη στρατηγική του στη διαχείριση των απορριμμάτων; Και βεβαίως όταν αναφέρομαι στο σύστημα διαχείρισης, περιλαμβάνω την αποθήκευση, τη συλλογή, την προεπεξεργασία και την τελική διάθεση των υλικών.
Αντί λοιπόν να μιλήσουμε για την ουσία, που δεν είναι μία αποτυχία μόνο σε επίπεδο περιβαλλοντικής πολιτικής αλλά μια μεγάλη αποτυχία σε επίπεδο παραγωγικής και αναπτυξιακής πολιτικής, οι πρωταγωνιστές στον δημόσιο διάλογο υπέκυψαν στον πειρασμό να δημιουργήσουν συγκρουσιακό κλίμα με μία άγονη και χωρίς βάση συζήτηση για την ιδιωτικοποίηση της αποκομιδής. Λες και αυτό είναι το ζητούμενο. Υπάρχουν πεντακάθαρες ευρωπαϊκές πόλεις που έχουν σύστημα αποκομιδής παραχωρημένο σε ιδιώτες, υπάρχουν όμως και άλλες πόλεις, εξίσου καθαρές, που η διαχείριση γίνεται με αυτεπιστασία των δήμων.
Σε αυτή τη μεγάλη απεργιακή κρίση, επέλεξα, αντί να μετάσχω σε έναν διαγκωνισμό εντυπώσεων, να κρατήσω την Αθήνα, τουλάχιστον στα σημεία μεγάλου ενδιαφέροντος, όσο πιο καθαρή γινόταν. Μια πόλη με 11.000 σημεία αποκομιδής. Στον Δήμο Αθηναίων έχουμε συγκροτημένο σχέδιο στη διαχείριση των απορριμμάτων. Αν, επί παραδείγματι, η κυβέρνηση είχε δώσει σε εμάς το «πράσινο φως» για διαγωνισμό μέσω ΑΣΕΠ κάλυψης των 400 θέσεων των παγίων αναγκών μας, σήμερα δεν θα είχαμε αυτά τα προβλήματα.
Στο επιχειρησιακό πεδίο, προχωράμε σε κάποιες παρεμβάσεις που αναμένεται να αλλάξουν τη λογική της διαχείρισης που μέχρι τώρα ακολουθούμε αλλά τελικά και την εικόνα της πόλης. Εντός του 2018 αναμένεται να έχει ανανεωθεί κατά 70% ο εξοπλισμός του Δήμου Αθηναίων στην καθαριότητα, με αναπλήρωση κατεστραμμένων κάδων και σημαντική ανανέωση του στόλου των οχημάτων.
Ξεκίνησε ήδη πιλοτικά και θα αναπτυχθεί πλήρως μέσα στο φθινόπωρο η πολιτική του Σταθμού Μεταφόρτωσης. Κοντολογίς, τα απορριμματοφόρα του Δήμου Αθηναίων δεν θα χρειάζεται να φτάνουν στον χώρο απόθεσης, εν προκειμένω στη χωματερή της Φυλής αλλά σε ενδιάμεσο σταθμό, όπου θα γίνεται η συγκέντρωση. Αυτό σημαίνει ότι θα πυκνώσουν έως και κατά 50% τα δρομολόγια στις γειτονιές και το κέντρο της Αθήνας, ενώ θα μειωθεί κατά 40% το λειτουργικό κόστος στη διαδικασία αποκομιδής.
Ηδη λειτουργούν 17 βυθιζόμενοι συμπιεστές απορριμμάτων, εκ των οποίων οι δύο για ανακυκλώσιμα υλικά. Υπολογίζεται ότι κάθε βυθιζόμενος συμπιεστής απορριμμάτων αντικαθιστά περίπου 35 συμβατικούς υπέργειους κάδους. Εχει, δηλαδή, τη δυνατότητα να αποθηκεύει προσωρινά 3,5 τόνους απορριμμάτων. Κάθε συμπιεστής χαρτιού συγκεντρώνει 1,5 τόνο απορριμμάτων.
Χρειάζεται επίσης και μία συζήτηση για την υπευθυνότητα του πολίτη. Ο δήμαρχος Βερολίνου μου είχε προ ετών αναλύσει με ποιον τρόπο κατέστη εφικτό στην πόλη του να γίνεται αποκομιδή των σκουπιδιών μόνο δύο φορές την εβδομάδα, ενώ εδώ στην Αθήνα συνεργεία καθαριότητας περνούν τρεις φορές την ημέρα από σημεία όπως η Διονυσίου Αρεοπαγίτου, το Σύνταγμα ή η Πανεπιστημίου. Και παρ’ όλα αυτά, να μην είναι όσο καθαρά τα θέλουμε.
Η διαχείριση των απορριμμάτων είναι μία πολύ σοβαρή υπόθεση για να συζητείται μόνο όταν ξεσπούν κρίσεις, όπως η πολύ πρόσφατη, με όρους εντυπωσιασμού και ανέξοδης υπεράσπισης ιδεολογημάτων, στερεοτύπων και εμμονών. Η διαχείριση των απορριμμάτων μπορεί να αποτελέσει πηγή πλούτου για τις πόλεις και σωσίβιο για το περιβάλλον.
* Ο κ. Γιώργος Καμίνης είναι δήμαρχος Αθηναίων.