Στη σκιά των νεκρολογιών για τον Χέλμουτ Κολ, έναν από τους σημαντικότερους αρχιτέκτονες της ενωμένης Ευρώπης, διεθνείς αναλυτές άρχισαν να προβλέπουν με έκδηλο ενθουσιασμό ότι ο θρίαμβος του Εμανουέλ Μακρόν στη Γαλλία και η διαφαινόμενη νίκη της Αγκελα Μέρκελ στη Γερμανία τον Σεπτέμβριο θα ανασυστήσουν τον γαλλογερμανικό άξονα, προσφέροντας νέα δυναμική στην Ε.Ε. Οι πανηγυρισμοί είναι δικαιολογημένοι, αν αναλογιστεί κανείς ότι λίγους μήνες νωρίτερα βρισκόμασταν μπροστά σε μια πιθανή επικράτηση της Μαρίν Λεπέν στη Γαλλία, την αμφισβήτηση της Μέρκελ από τα δεξιά της, και ειδικότερα την Εναλλακτική για τη Γερμανία, και την προοπτική συμμετοχής του ακροδεξιού ηγέτη Χερτ Βίλντερς στην κυβέρνηση της Ολλανδίας. Και όλα αυτά μετά την απόφαση εξόδου της Βρετανίας από την Ε.Ε. στο δημοψήφισμα του περυσινού καλοκαιριού και τη σοκαριστική ανάδειξη του Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ.
Δεν είναι τυχαίο ότι κατά την προγραμματισμένη για χθες τελετή στη μνήμη του Κολ στο Στρασβούργο επρόκειτο να μιλήσουν τόσο η Μέρκελ όσο και ο Μακρόν. Ο συμβολισμός είναι σαφής: ένας αποχαιρετισμός, αλλά και μια υπόσχεση στον πρωτεργάτη της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Η καγκελάριος αναφέρεται πλέον στις ομιλίες της «στη Γαλλία και τους υπόλοιπους συμμάχους μας στην Ε.Ε.» και την περασμένη Πέμπτη, όταν εξέθεσε το όραμά της για το μέλλον της Ευρώπης, «ανεξάρτητα από τη Βρετανία», είπε ότι συζήτησε με τον Γάλλο ηγέτη «ένα μεσοπρόθεσμο σχέδιο για την εμβάθυνση της Ε.Ε. και τη Ευρωζώνης». Υπενθύμισε ότι η Ε.Ε. ανακάμπτει από την οικονομική κρίση και όλα τα κράτη-μέλη παρουσιάζουν ανάπτυξη και χαμηλότερη ανεργία. Προανήγγειλε κοινό ευρωπαϊκό μέτωπο κατά του Τραμπ, ειδικά στο ζήτημα της κλιματικής αλλαγής, και τόνισε ότι το Ηνωμένο Βασίλειο δεν είναι πια στο επίκεντρο της ευρωπαϊκής στρατηγικής. Την ίδια μέρα, η βρετανική εφημερίδα «Εξπρές» έκανε λόγο για γαλλογερμανική συνωμοσία, «πάνω στην ώρα», μετά το Brexit.
Δεν είναι όλοι όμως, ούτε στη Γερμανία ούτε στην υπόλοιπη Ευρώπη, εξίσου ενθουσιώδεις με την επικείμενη ενίσχυση της γαλλογερμανικής συνεργασίας.
Οι χώρες της Κεντρικής Ευρώπης θεωρούν ότι εκείνες θα κληθούν να καταβάλουν το τίμημα της εκλογής Μακρόν, μέσα από μια πιο προστατευτική οικονομική πολιτική αλλά και εξαιτίας των πιέσεων για τη συμμόρφωση με τις κοινές αποφάσεις, με σημαντικότερο το προσφυγικό ζήτημα. Αλλωστε, ο ίδιος ο Μακρόν διακήρυξε πως δεν θα διστάσει να έρθει σε αντιπαράθεση με την Ουγγαρία και την Πολωνία, ενώ ανησυχία δημιουργεί στις Βρυξέλλες η προγραμματισμένη επίσκεψη του Τραμπ στη Βαρσοβία. Την ίδια στιγμή, η προοπτική σύγκλισης Μέρκελ – Μακρόν προκαλεί προβληματισμό και στη Γερμανία. Μερίδα του γερμανικού συντηρητικού Τύπου θεωρεί ότι υπό μια ευρωπαϊκή οικονομική διακυβέρνηση αποδυναμώνονται οι ανταγωνιστικές πιέσεις στην Ευρωζώνη και ταυτόχρονα η υποχρέωση των αδύναμων κρατών να προχωρήσουν σε μεταρρυθμίσεις.
Σήμερα κάθε χώρα έχει μόνη της την ευθύνη να ενισχύσει τη θέση της και να εξυγιάνει τα δημοσιονομικά της, σημειώνουν εκείνοι που παρακολουθούν με καχυποψία τις προσπάθειες αμοιβαιοποίησης και χαλάρωσης της λιτότητας. «Ο ανταγωνισμός φροντίζει να αποδεικνύει ενώπιον των πολιτών ποια από αυτές τις χώρες βρίσκεται στον σωστό δρόμο. Είναι θεμιτό ότι ο Μακρόν και άλλοι ηγέτες της Ευρωζώνης θέλουν να απαλύνουν αυτήν την πίεση, αλλά εντέλει δεν είναι καν προς το συμφέρον των πιο αδύναμων κρατών. Γιατί για τη μελλοντική ευημερία στην Ευρώπη δεν είναι καθοριστικό αν εξομαλυνθούν οι διαφορές στο εσωτερικό της νομισματικής ένωσης, αλλά αν καταφέρει η Ευρωζώνη να σταθεί στον διεθνή ανταγωνισμό», έγραψε χαρακτηριστικά η «Βελτ», το σοβαρό, αδελφό-έντυπο της «Μπιλντ».
Yπάρχει μια ποιοτική διαφορά μεταξύ των Μέρκελ και Μακρόν. Η πρώτη είναι υπέρ των μικρών σταδιακών βημάτων μπροστά, ο δεύτερος είναι σαρωτικός και οραματιστής. Μέσα από μια κοινή συνισταμένη, θα μπορούσαν να ευεργετηθούν αμφότεροι. Η Μέρκελ να οικοδομήσει, στην τελευταία της θητεία, μια φιλοευρωπαϊκή υστεροφημία και ο Μακρόν να αποδείξει ότι μπορεί να βγάλει τη χώρα του από τις παραδοσιακές οικονομικές αγκυλώσεις, να προωθήσει τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις και να εμφυσήσει νέα πνοή στη γαλλική οικονομία. Ισως αυτή να είναι όντως «η αρχή μιας ωραίας φιλίας».
Σε άνοδο οι Χριστιανοδημοκράτες
Οι Χριστιανοδημοκράτες αυξάνουν την επιρροή τους στις τελευταίες δημοσκοπήσεις και συγκεντρώνουν πλέον 40% στις προτιμήσεις των ψηφοφόρων, το υψηλότερο ποσοστό τους εδώ και δύο χρόνια. Την ίδια στιγμή οι Σοσιαλδημοκράτες παραμένουν καθηλωμένοι στο 23%, καθώς η ορμητική είσοδος του υποψηφίου καγκελαρίου τους, Μάρτιν Σουλτς, χάνει την απήχησή της στο εκλογικό σώμα. Παράλληλα οι αριστεροί ψηφοφόροι δεν πείθονται από τις κοινωνικά ευαίσθητες εξαγγελίες του και στρέφονται προς το Κόμμα της Αριστεράς, που φτάνει το 9% στις δημοσκοπήσεις. Οι Ελεύθεροι Δημοκράτες, δυνάμει εταίροι των Χριστιανοδημοκρατών, συγκεντρώνουν 7% και οι Πράσινοι 9%. Από τα διψήφια ποσοστά του περυσινού έτους, η Εναλλακτική για τη Γερμανία βλέπει την επιρροή της να έχει πέσει στο 7% και πρέπει να αισθάνεται ικανοποιημένη, αφού κάποιες άλλες έρευνες τη φέρουν να χαροπαλεύει γύρω από το εκλογικό όριο του 5% για την είσοδο στην Μπούντεσταγκ. Επιπλέον, η Μέρκελ επικρατεί συντριπτικά του αντιπάλου της στο ερώτημα της καταλληλότητας για την καγκελαρία, με 52% έναντι μόλις 22%.
Μέσα σε αυτό το δυσμενές για τον ίδιο τοπίο, ο Σουλτς επιδόθηκε σε μια επιθετική εκστρατεία εναντίον της Μέρκελ κατηγορώντας την ότι με τη συμπεριφορά της «υπονομεύει τη δημοκρατία». Η επίμαχη αποστροφή προκάλεσε οργή στις τάξεις των Χριστιανοδημοκρατών και Ελεύθερων Δημοκρατών, που κατηγόρησαν τον Σοσιαλδημοκράτη ηγέτη για λαϊκισμό και σχετικοποίηση των αληθινών εχθρών της δημοκρατίας. Αυτή είναι ακριβώς η καμπάνια που ευνοεί τη Μέρκελ και της δίνει την ευκαιρία να προβάλλει εκ νέου ως ήρεμη δύναμη, γεμάτη σταθερότητα και αυτοπεποίθηση, που θα διασφαλίσει την ευημερία και την ανάπτυξη. Μετά τη φραστική του επίθεση, η δημοτικότητα της ίδιας και του κόμματός της ανέβηκαν περαιτέρω. «Μοιάζει να έχει χάσει την ψυχραιμία του και μάλιστα αρκετά νωρίς στην προεκλογική εκστρατεία», σχολίασε πικρόχολα ο επικεφαλής των Βαυαρών Χριστιανοκοινωνιστών, Χορστ Ζεεχόφερ. Η μεγάλη διοργάνωση της συνόδου του G20 αυτήν την εβδομάδα στο Αμβούργο θα δώσει μια νέα ευκαιρία στη Μέρκελ να επιβεβαιώσει το κύρος της στη διεθνή σκηνή.