ΑΡΘΟΥΡ ΚΟΝΑΝ ΝΤΟΪΛ
«Ο βραζιλιάνικος αγριόγατος και άλλες ιστορίες μυστηρίου»
εκδ. Gutenberg
μτφρ.: Ερρίκος Μπαρτζινόπουλος
σελ. 458
Θα μπορούσε άραγε ο Σέρλοκ Χολμς να λύσει το μυστήριο του «Αντρα με τα ρολόγια»; Είναι μια σκέψη που μάλλον αρκετοί –συμπεριλαμβανομένου του γράφοντος– θα έκαναν διαβάζοντας το πρώτο από τα 17 διηγήματα του Αρθουρ Κόναν Ντόιλ, στην πρόσφατη έκδοση του βιβλίου «Ο βραζιλιάνικος αγριόγατος και άλλες ιστορίες μυστηρίου» των εκδόσεων Gutenberg σε μετάφραση Ερρίκου Μπαρτζινόπουλου. Στον «Αντρα με τα ρολόγια» ένας νεαρός βρίσκεται δολοφονημένος στο βαγόνι ενός τρένου, χωρίς ταυτότητα και με μόνο χαρακτηριστικό τα χρυσά ρολόγια που είχε στις τσέπες του σακακιού του. Τρεις επιβάτες του τρένου αγνοούνται και δεν υπάρχει βασικός ύποπτος, ούτε το όπλο του εγκλήματος. Οι εφημερίδες της εποχής αφιερώνουν σελίδες με υποθέσεις και εικασίες, ενώ το μυστήριο παραμένει άλυτο μέχρι ο Αρθουρ Κόναν Ντόιλ να μας αποκαλύψει αριστοτεχνικά τη λύση του η οποία, ως είθισται στα αστυνομικά μυθιστορήματα, βρίσκεται στις λεπτομέρειες.
Πρόκειται για τον έναν από τους δύο τόμους με ιστορίες του διάσημου Βρετανού συγγραφέα (ο δεύτερος είναι ο «Ασημένιος καθρέφτης»), που εντάσσονται στην καλαίσθητη σειρά «Aldina – Μυστήριο» και παρουσιάζουν λιγότερο γνωστές ιστορίες πάνω στις οποίες έπεσε η βαριά σκιά του Σέρλοκ Χολμς. Ο Ντόιλ έγραψε τα περισσότερα διηγήματα του τόμου στις αρχές του 20ού αιώνα –παράλληλα με τα μυστήρια του φλεγματικού ντετέκτιβ– και τα ενέταξε σε μια συλλογή υπό τον τίτλο «Round the fire stories» (Ιστορίες γύρω από τη φωτιά), καθώς αυτή φανταζόταν ότι ήταν η κατάλληλη ατμόσφαιρα για να διαβαστούν ιστορίες τρόμου και μεταφυσικού, που είναι γραμμένες άλλοτε σε πρώτο πρόσωπο εν είδει εξομολόγησης ή σε τρίτο από τη σκοπιά ενός αφηγητή.
Στον πρόλογο του βιβλίου διαβάζουμε για τη ζωή του συγγραφέα, τις επιρροές του, την επαφή του με το κίνημα του πνευματισμού –που ήταν κάτι παραπάνω από μόδα της εποχής–, τις μεταρρυθμίσεις που πρότεινε στο πολιτικό και στρατιωτικό περιβάλλον της Βρετανίας, ενόψει του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά και για τις προσωπικές του περιπέτειες ως ντετέκτιβ, όταν προσπάθησε –και εν μέρει πέτυχε– να αποδείξει την αθωότητα δύο κατηγορουμένων για διαφορετικές υποθέσεις.
Δεν είναι, όμως, όλες οι ιστορίες του τόμου αστυνομικού ενδιαφέροντος και αυτό κάνει το βιβλίο πιο ενδιαφέρον, ακόμα κι αν ορισμένα διηγήματα φανούν απλοϊκά στον σύγχρονο αναγνώστη. Στη «Νέα κατακόμβη» παρακολουθούμε την παγίδα θανάτου στην οποία πέφτει ένας νεαρός αρχαιολόγος, στον «Βραζιλιάνικο αγριόγατο» ο συγγραφέας εμπλέκει στοιχεία θρίλερ και ανατροπών, μοτίβα που ενέπνευσαν αργότερα άλλους δημιουργούς, ενώ στο «Δοχείο με το χαβιάρι» ο Ντόιλ περιγράφει μια περίπτωση μαζικής αυτοκτονίας με δηλητήριο, ενδεδυμένη με την ιστορική Εξέγερση των Μπόξερ (Κίνα 1898), που όμως έχει ακόμη πιο οδυνηρή κατάληξη.