Φαίνεται ότι ο Ντόναλντ Τραμπ επιχειρεί να αντιστρέψει την πορεία των ΗΠΑ προς την παγκοσμιοποίηση. Ας ελπίσουμε, πάντως, ότι δεν θα διαλύσει την παγκόσμια μεταπολεμική οικονομική τάξη. Ενώ οι Μεξικανοί διαπραγματευτές ανέμεναν από τις ΗΠΑ να κάνει το πρώτο βήμα για την πρόταση επαναδιαπραγμάτευσης της Συμφωνίας για το Ελεύθερο Εμπόριο στη Βόρεια Αμερική (NAFTA), την προηγούμενη εβδομάδα ο πρόεδρος των ΗΠΑ εξαπέλυσε μύδρους εναντίον μιας άλλης εμπορικής συμφωνίας, την οποία αποκάλεσε «άδικη» και την είχε διαπραγματευτεί ο τέως πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα. Πρόκειται για την εμπορική συμφωνία με τη Νότια Κορέα. Σε μεγάλο βαθμό, η ομάδα που συμβουλεύει τον κ. Τραμπ σε θέματα εμπορίου εμφανίζεται πρόθυμη να υψώσει τείχος προστατευτισμού γύρω από τις ΗΠΑ. Αυτό οφείλεται και στο γεγονός ότι εκπρόσωπος της ομάδας εμπορικών υποθέσεων της κυβέρνησης Τραμπ έχει αναλάβει από τον Μάιο ο Ρομπέρ Λιτισέρ. Αυτό θα περιλαμβάνει την επιβολή νέων δασμών στον χάλυβα –ίσως και στο αλουμίνιο–, θεωρώντας ότι οι εισαγωγές εγκυμονούν κινδύνους για την εθνική ασφάλεια. Η κυβέρνηση Τραμπ εξετάζει την πρόταση να λάβει μέτρα κατά των φθηνών καναδικών αεροσκαφών και να τα αντισταθμίσει με την επιβολή δασμών στις εισαγωγές φωτοβολταϊκών πάνελ. Ισως όλα αυτά να φαίνονται κάπως ήπια σε σχέση με το εκρηκτικό περιεχόμενο των προεκλογικών εξαγγελιών του κ. Τραμπ, κατά τη διάρκεια των οποίων παρουσίαζε το εμπόριο ως την αιτία όλων των κακών για τους Αμερικανούς εργαζομένους.
Για την ακρίβεια, δεν μιλάει πλέον για την επιβολή δασμών 45% από τις ΗΠΑ στις κινεζικές εισαγωγές, ούτε απειλεί να αποσύρει τις ΗΠΑ από τη NAFTA. Παρά τις προεκλογικές υποσχέσεις του προς τους ψηφοφόρους του που κατοικούν σε βιομηχανικές περιοχές και βλέπουν με καλό μάτι τον προστατευτισμό, πολλοί αναλυτές εκτιμούν πως, τελικά, ο κ. Τραμπ μπορεί να αποδεχθεί την κυρίαρχη άποψη του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος υπέρ των ανοιχτών εμπορικών συνόρων. Ωστόσο, οι σχετικά μετριοπαθείς πρωτοβουλίες που έχει αναλάβει η διοίκηση Τραμπ για το εμπόριο δεν πρέπει να καθησυχάζουν κανέναν. Δεν είναι μόνον ότι πολλές από τις προτάσεις του θα προκαλέσουν αντίποινα από τους εμπορικούς εταίρους της χώρας, δημιουργώντας προοπτικές για την πρόκληση ενός παρατεταμένου εμπορικού πολέμου. Η πιο ανησυχητική πτυχή της προσέγγισης του κ. Τραμπ είναι η φαινομενική περιφρόνηση για τους νόμους και τους θεσμούς που θεμελίωσαν το παγκόσμιο εμπόριο από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Θα υπακούσει, άραγε, ο κ. Τραμπ στους κανόνες που προβλέπει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου (ΠΟΕ), ακόμη και αν υποχωρεί από τις προηγούμενες δεσμεύσεις της χώρας για το παγκόσμιο εμπόριο; Ή θα αποφύγει να υιοθετήσει ένα πολυμερές πλαίσιο, επιδιώκοντας διμερείς εμπορικές συμφωνίες, γυρίζοντας τις πλάτες του στην επί πολλά χρόνια δοκιμασμένη εμπορική διπλωματία;
Πάντως, λίγοι οικονομολόγοι συμφωνούν με την ιδέα ότι ένας ήπιος εμπορικός προστατευτισμός μπορεί να είναι απαραίτητος για να βοηθήσει τους εργαζομένους στις αμερικανικές βιομηχανίες που απειλούνται από τις εισαγωγές. Ο προστατευτισμός στο σύνολό του δεν θα δημιουργήσει θέσεις εργασίας στη χώρα, ούτε θα αυξήσει τους μισθούς. Στην καλύτερη περίπτωση, θα ανακατέψει λίγο τις θέσεις εργασίας, προσθέτοντας κάποιες σε εταιρείες κατασκευής χάλυβα και μειώνοντας κάποιες άλλες σε βιομηχανίες που προμηθεύονται χάλυβα, όπως οι αυτοκινητοβιομηχανίες. Κάνοντας την αμερικανική οικονομία λιγότερο αποτελεσματική, ο προστατευτισμός θα καταστήσει το κράτος φτωχότερα, συνολικά. Ωστόσο, η ενίσχυση της οικονομίας δεν αποτελεί σκοπό μόνο του κράτους. Η λογική της απελευθέρωσης του εμπορίου βασίζεται στην πρόταση ότι οι νικητές αποζημιώνουν τους χαμένους, των οποίων οι θέσεις εργασίας μετατοπίζονται.