«Πάει και αυτό»… Πόσες φορές έχει ακουστεί αυτός ο εσωτερικός μονόλογος κάθε φορά που περνάμε έξω από ένα κατάστημα που αναγγέλλει το κλείσιμό του. Προχθές, το επανέλαβα μερικές φορές σε δρόμους της Νεάπολης και του Κολωνακίου, όπου τα θύματα ήταν καταστήματα που έδιναν φυσιογνωμία στην πόλη. Παλαιοπωλεία, βιβλιοπωλεία, είδη δώρων, μαγαζιά που άνοιξαν κάποτε με ένα όνειρο και με έναν στόχο. Η συρρίκνωση του εμπορίου έχει μεταβάλει την Αθήνα σε μια πρωτεύουσα χωρίς χαρακτήρα. Ακούγεται ίσως υπερβολικό αλλά σε όλο το εμπορικό κέντρο της πρωτεύουσας, ό,τι καινούργιο ανοίγει έχει να κάνει με τροφή, ποτό ή διασκέδαση. Φούρνοι, καφέ, χυμοί, γρήγορο φαγητό, σε όλες τις διαβαθμίσεις. Στοκατζίδικα, παρεμπόριο, ό,τι πάρετε για ένα ευρώ. Το λιανικό εμπόριο υποχωρεί, συρρικνώνεται, αναζητείται ως είδος προς εξαφάνιση.
Είναι σαφώς ο καθρέφτης μιας πραγματικότητας, αλλά η κατάσταση έχει αφεθεί στον αυτόματο πιλότο. Σας προτρέπω να περάσετε από την οδό Πανεπιστημίου. Από την Ιπποκράτους έως την Ομόνοια στο δεξί πεζοδρόμιο, όπως κατεβαίνουμε. Με την ανοχή του Δήμου Αθηναίων και τη στρεβλή πολιτική περί περιπτέρων έχει δοθεί άδεια σε «πάγκο λαϊκής» που πουλάει ρετάλια πάνω στο πεζοδρόμιο (αμέσως μετά τη Χαριλάου Τρικούπη). Τα μαγαζιά που άνοιξαν εκεί βγάζουν κρεμάστρες επί της Πανεπιστημίου και η ατμόσφαιρα θυμίζει σουκ Ανατολής. Παρακμή, κακομοιριά, μια πόλη που δεν ξέρει τι θέλει να είναι. Απέναντι, όμως, στη Στοά Νικολούδη, που ανακαίνισε η Alpha Bank, είδα με έκπληξη ωραιότατα καταστήματα διαφόρων ειδών, που ανταποκρίθηκαν σε μία πολιτική αξιοποίησης της Στοάς.
Πάντως, όσο και να θέλει να δει κανείς το ποτήρι μισογεμάτο, το λιανικό εμπόριο στην Αθήνα έχει καταρρεύσει και η απουσία του έχει μεταβάλει την πρωτεύουσα σε τριτοκοσμική θάλασσα του καφέ και του γύρου. Ας δεχθούμε ότι αυτό που έως πρόσφατα χαρακτήριζε τις ευρωπαϊκές πόλεις, τα μικρά μαγαζιά με φυσιογνωμία, έχει υποχωρήσει σημαντικά για πολλούς και σύνθετους λόγους, αλλά στην Αθήνα η κατάσταση είναι ακραία, καθώς μιλάμε για μεταμόρφωση της πόλης συνολικά και σε όλους τους τομείς επί τα χείρω.
Αλλες επιχειρήσεις συνεχίζουν και αγωνίζονται και τις βλέπω ως ηρωικές στους παλιούς, ιστορικούς δρόμους της Αθήνας. Συνεχίζουν για όσο αντέξουν, χωρίς βοήθεια, σε περιβάλλον εχθρικό. Αλλά αυτό δεν είναι πρωτεύουσα. ΄Η τουλάχιστον είναι μια πρωτεύουσα αφημένη τελείως στην τύχη της.