Σε πρόσφατο διεθνές συνέδριο μεγάλης αμερικανικής τεχνολογικής εταιρείας που προσφέρει ολοκληρωμένες λύσεις συστημάτων και εφαρμογών σε κολοσσούς έγινε μια ενδιαφέρουσα, αν και τραγελαφική συζήτηση. Στο περιθώριο των εργασιών, μια μικρή ομάδα Ευρωπαίων δημοσιογράφων ρώτησαν τη διευθύνουσα σύμβουλο για την Ευρώπη εάν ο όμιλός της αναζητεί δουλείες και στην Ελλάδα και ειδικότερα στο ελληνικό Δημόσιο, που έχει μεγάλες ανάγκες στις ψηφιακές της υποδομές.
«Οχι», ήρθε κάθετα η απάντηση προς έκπληξη όλων. Και συνέχισε: «Εχουμε δουλέψει στην Ελλάδα, όταν ασχοληθήκαμε με το κτηματολόγιο. Ανακαλύψαμε ότι η ιδιωτική περιουσία που δηλώθηκε για τα νησιά του Αιγαίου ξεπέρασε μακράν τη συνολική τους έκταση! Το πιο εντυπωσιακό; Οι Ελληνες συνεργάτες μας το θεώρησαν απόλυτα φυσιολογικό». Κανείς βέβαια δεν μπήκε στον κόπο να της εξηγήσει πως αυτό συνέβη διότι τις ίδιες εκτάσεις τις διεκδικούν πολλοί, μιας και βάσεις δεδομένων δεν υπήρχαν ποτέ. Υπάρχουν μόνον χειρόγραφα, σκονισμένα και συχνά κατεστραμμένα αρχεία…
Αυτή η «ελληνική Αγρια Δύση» αντικατοπτρίζει εν ολίγοις την πραγματικότητα και σε άλλες βάσεις δεδομένων του Δημοσίου και του ευρύτερου Δημοσίου. Η αδυναμία των συστημάτων να «μιλούν μεταξύ τους» έχει ως αποτέλεσμα την απουσία ελέγχων και κατ’ επέκτασην την ασυδοσία, εξηγούν οι ειδικοί. Ναι, βήματα έχουν γίνει πολλά. Αλλά αυτά αφορούν κυρίως τη διαλειτουργικότητα των συστημάτων που εξυπηρετούν το κράτος και την ανάγκη του να αυξήσει τα έσοδά του και όχι την καθημερινότητα του πολίτη. Πάρτε, για παράδειγμα, δύο πυλώνες: αυτόν των αστυνομικών ταυτοτήτων και εκείνον του υπουργείο Εσωτερικών (ληξιαρχείο – εκλογικοί αριθμοί κ.λπ.).
Οπως εξηγούν στην «Κ» δύο κορυφαία στελέχη που ασχολήθηκαν με τα πληροφοριακά συστήματα από ανώτατα κυβερνητικά πόστα για δύο διαφορετικές κυβερνήσεις της τελευταίας δεκαετίας, «όταν τους διαγωνισμούς για το κάθε σύστημα κάθε υπουργείου τούς κάνει κάποιος σύμβουλός του και δεν γίνεται με κεντρικό σχεδιασμό, τότε είναι φυσικό να μη μιλάει καν η μία βάση δεδομένων με την άλλη». Υστερα είναι και το θέμα της «κυβερνήσιμης ύλης», προσθέτει ο ομόλογός του. Και εξηγεί πως παγίως τα υπουργεία είναι επιφυλακτικά να δεχθούν κάποιο άλλο υπουργείο ως «ομπρέλα» των συστημάτων του, αφού αυτό το μεταφράζει ως απώλεια αρμοδιοτήτων. «Δεν θέλουν να δώσουν το πάνω χέρι σε άλλον υπουργό», λέει χαρακτηριστικά. Τεχνικά η πρόκληση είναι μεν δύσκολη αλλά όχι τιτάνια, εξηγούν και οι δύο. Σε επίπεδο βούλησης υπάρχει όμως πρόβλημα, συμφωνούν.
Υστερα βέβαια υπάρχει και το ζήτημα του αξιακού συστήματος κάθε κοινωνίας και κράτους. Το ζήτημα της προστασίας των προσωπικών δεδομένων είναι σοβαρό. Πολλοί από τους ευαγγελιστές της ψηφιακής εποχής παραγνωρίζουν το γεγονός πως ελλοχεύουν κίνδυνοι και σίγουρα υπάρχουν ανησυχίες των πολιτών που πρέπει να αντιμετωπιστούν. Οχι μόνον ασφάλειας αλλά και ιδιωτικότητας. Θεωρούν συχνά πυκνά την Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων τροχοπέδη και όχι ασφαλιστική δικλείδα.
Οι τέσσερις πυλώνες, ΑΔΜ, ΑΜΚΑ, ταυτότητες και ληξιαρχείο, δεν είναι παρά η κορυφή του παγόβουνου. Εκατοντάδες «βάσεις δεδομένων», όπως για τα διπλώματα οδήγησης, αυτές των ΔΕΚΟ, των τραπεζών (που όπως, ανησυχητικά ίσως, τονίζουν οι συνομιλητές της «Κ», «τα έχουν όλα») και των δημόσιων παρόχων υπηρεσιών, όπως σχολείων, πανεπιστημίων ή νοσοκομείων, δεν μπορούν «να συνομιλήσουν» με ό,τι αυτό συνεπάγεται για το κόστος της δημόσιας διοίκησης αλλά και την καθημερινότητα των φορολογουμένων, που επιπλέον το πληρώνουν κιόλας. Οταν τελικά τα καταφέρνουν, όπως πρόσφατα έγινε με τα ανασφάλιστα οχήματα, αυτό συμβαίνει με πολλά λάθη και με κίνητρο και πάλι την είσπραξη χρημάτων από τους πολίτες που αντιμετωπίζονται de facto ως ύποπτοι. Για αυτό και αυτοί με τη σειρά τους είναι επιφυλακτικοί.
Περιουσιολόγιο, «πόθεν έσχες» για τους υπόχρεους και Ε9 με φορολογική δήλωση θα έχουν σε ποσοστό άνω του 95% κοινά στοιχεία. Ομως είναι τρεις διαφορετικές διαδικασίες που δεν «συνομιλούν». Κι όλα αυτά όταν στη Σιγκαπούρη ή τη Σουηδία η ταυτοποίηση στοιχείων γίνεται πλέον ακόμα και με το κινητό τηλέφωνο. Οπως κάνουν ήδη στην Ελλάδα οι αεροπορικές εταιρείες που σε δέχονται με αυτό στο αεροπλάνο, αλλά και ακτοπλοϊκές. Και εντέλει οι τράπεζες, που με αυτόν τον τρόπο δέχονται να δώσουν χρήματα. Γιατί να μην μπορεί να το κάνει αυτό ο πολίτης και με την αστυνομία ή τις δημόσιες υπηρεσίες, που δέχονται όμως την περίφημη ελληνική πατέντα των «υπεύθυνων δηλώσεων του νόμου 105».