Αλλάζει σταδιακά το κλίμα στις αποκρατικοποιήσεις. Οι κοινωνίες πλέον αναγνωρίζουν ότι το Δημόσιο δεν μπορεί να συντηρήσει τις «βαριές» και κοστοβόρες δημόσιες υποδομές και επιχειρήσεις και πλέον οι φωνές που διάκεινται υπέρ των ιδιωτικοποιήσεων γίνονται πιο πολλές και πιο δυνατές.
Τελευταίο παράδειγμα αποτελεί ο δήμαρχος Καλαμάτας, Παναγιώτης Νίκας. Ο δήμαρχος, σε πρόσφατη συνάντησή του με τον υφυπουργό Οικονομίας Στέργιο Πιτσιόρλα, τάχθηκε υπέρ της αποκρατικοποίησης του αεροδρομίου Καλαμάτας «Καπετάν Βασίλης Κωνσταντακόπουλος». Το συγκεκριμένο αεροδρόμιο εξαιρέθηκε της αποκρατικοποίησης των περιφερειακών αεροδρομίων, και καθώς η πόλη της Καλαμάτας καθίσταται πόλος έλξης τουριστών, οι υποδομές του αεροδρομίου δυσκολεύονται να ανταποκριθούν στη ζήτηση.
Οπως αναφέρθηκε στον τοπικό Tύπο, στη συνάντησή του με τον κ. Πιτσιόρλα, ο δήμαρχος Καλαμάτας είπε ότι αν η κυβέρνηση έχει να δώσει τα 50 εκατ. ευρώ για την αναβάθμιση του αεροδρομίου, να τα δώσει, αλλιώς το αεροδρόμιο να ιδιωτικοποιηθεί ταχύτατα.
Δεν είναι η πρώτη φορά που παράγοντες των τοπικών κοινωνιών τάσσονται υπέρ των ιδιωτικοποιήσεων. Συνήθως εκφράζονται μόνον οι επαγγελματικοί φορείς, ενώ οι τοπικές κοινωνίες, παρόλο που συναινούν στις αποκρατικοποιήσεις, σιωπούν. Στα Χανιά ωστόσο, για πρώτη φορά τον περασμένο Απρίλιο, 37 επιφανείς πολίτες της πόλης απέστειλαν ανοιχτή επιστολή, αντιδρώντας στους χειρισμούς της πολυβοούσας επί πολλά έτη «Ανοικτής Πρωτοβουλίας Πολιτών ενάντια στην εκχώρηση του αεροδρομίου “Δασκαλογιάννης”». Στην επιστολή τους, οι 37 πολίτες των Χανίων έκαναν λόγο για τον λαϊκισμό που «γνώρισε τη μία μετά την άλλη πολιτική ήττα», ειδικά στο θέμα των αποκρατικοποιήσεων και της παραχώρησης της λειτουργίας των 14 περιφερειακών αεροδρομίων. Συνέστηνε μάλιστα, με αφορμή την υπόθεση των αεροδρομίων, τον αναστοχασμό πάνω στο θέμα και σημείωνε ότι, ενώ τα τοπικά μέσα πρόβαλαν ιδιαίτερα τις δηλώσεις του αντιδρώντος προέδρου της ΟΣΥΠΑ Βασ. Αλεβιζόπουλου, αποσιωπούσαν συστηματικά τις ανακοινώσεις για το ίδιο θέμα του ΤΑΙΠΕΔ. «Yπήρξε μονόπλευρη ενημέρωση, με προβολή μόνο των στοιχείων που έδιναν οι συνδικαλιστές της ΟΣΥΠΑ», ανέφερε η ανοιχτή επιστολή των «37».
Τα πρώτα στοιχεία ωστόσο που έρχονται για τα αεροδρόμια είναι εντυπωσιακά. Στο αεροδρόμιο «Δασκαλογιάννης», καίτοι αποτελεί ένα καινούργιο αεροδρόμιο, δεν λειτουργούσε ο βιολογικός καθαρισμός. Στο αεροδρόμιο «Μακεδονία», σύμφωνα με πληροφορίες, η Fraport αναγκάσθηκε να φέρει ειδικό μηχάνημα για την απόφραξη του κεντρικού αγωγού λυμάτων. Σε άλλο αεροδρόμιο, απουσίαζε το 70% των στοιχείων φωτισμού. Επίσης, η εταιρεία αναγκάσθηκε να αγοράσει και να τοποθετήσει πάνω από 50 επιδαπέδιες μονάδες κλιματισμού, για να αντιμετωπισθούν οι επείγουσες ανάγκες ψύξης των αιθουσών των 14 αεροδρομίων. Και όπως αναφέρει παράγοντας κοντά στη Fraport, η συγκεκριμένη αγορά έγινε μόνον για το φετινό καλοκαίρι, αφού από το τέλος της τουριστικής σεζόν θα ξεκινήσουν οι βαριές παρεμβάσεις στους αεροσταθμούς, με πρώτη και καλύτερη την αντικατάσταση των συστημάτων αερισμού, ψύξης και θέρμανσης των αιθουσών.
Ελληνικό
Περιμένοντας τον δασάρχη για μια μεγάλη επένδυση
«Περιμένουμε τον δασάρχη». Αυτή είναι η φράση που βρίσκεται στα στόματα των στελεχών των ενδιαφερομένων επενδυτών για την αξιοποίηση της έκτασης του πρώην αεροδρομίου στο Ελληνικό. Το ΤΑΙΠΕΔ έχει καταθέσει ένσταση κατά της εισήγησης του δασάρχη Πειραιά να κηρυχθούν 37 στρέμματα της έκτασης δασική περιοχή, και η τελική απόφαση επί της ενστάσεως αναμένεται στο τέλος Αυγούστου. Η διοίκηση του Ταμείου Αποκρατικοποιήσεων, αν και εξετάζει όλα τα ενδεχόμενα, εντούτοις θεωρεί απίθανο το ενδεχόμενο οι δασικές υπηρεσίες να επιμείνουν στη σχετική εισήγηση του δασάρχη Πειραιά. Γι’ αυτό άλλωστε αισιοδοξεί ότι το οικονομικό κλείσιμο της αποκρατικοποίησης θα γίνει πριν από το τέλος του έτους.
Την ίδια αισιοδοξία τρέφουν και οι θεσμοί, οι οποίοι στο συμπλήρωμα μνημονίου που τώρα ετοιμάζεται, θεωρείται πιο πιθανός χρόνος ολοκλήρωσης της συμφωνίας το α΄ τρίμηνο του επόμενου έτους. Προς την κατεύθυνση αυτή, υπάρχουν πολλά επιχειρήματα, καθώς εκτός από τον «δασάρχη Πειραιά» υπάρχουν τουλάχιστον άλλα δύο προαπαιτούμενα για το κλείσιμο της συμφωνίας. Είναι η εκχώρηση άδειας καζίνο στην περιοχή και επιπλέον η απομάκρυνση όλων των δημόσιων και ιδιωτικών φορέων που φιλοξενούνται στο εσωτερικό της προς αξιοποίηση έκτασης. Σημειώνεται ότι η διαδικασία εκκένωσης της έκτασης έχει ξεκινήσει από τις αρχές του 2012, οπότε ξεκίνησε η διαδικασία αποκρατικοποίησης του Ελληνικού, και συστηματικά από τον Μάρτιο του 2014, οπότε και υπήρξε η κατακύρωση του διαγωνισμού.
Το πιο σημαντικό ωστόσο είναι ότι η κυβέρνηση αμφιταλαντεύεται, κυρίως για πολιτικούς λόγους, στην παραχώρηση άδειας καζίνο. Οι φωνές της λογικής προτείνουν, με αφορμή το Ελληνικό, μια εκλογίκευση όλων των αδειών καζίνο σε όλη την επικράτεια. Για παράδειγμα, θεωρείται αδιανόητο –αν όχι ανόητο– να λειτουργεί καζίνο στη Σύρο και στην Αλεξανδρούπολη και όχι π.χ. στη Μύκονο ή την Κρήτη, περιοχές που δέχονται πολύ μεγαλύτερο αριθμό τουριστών και μάλιστα πολύ υψηλού εισοδηματικού επιπέδου. Η υπόθεση αυτή έχει βραχυκυκλώσει την κυβέρνηση, η οποία, από την άλλη, δεν θέλει να εμφανιστεί ότι εκχωρεί άδειες καζίνο για όλη τη χώρα.
«Ελ. Βενιζέλος»
Στην τελική ευθεία πλέον η επέκταση παραχώρησης
Μέχρι το τέλος του μήνα αναμένεται η υπογραφή της σύμβασης για την επέκταση του δικαιώματος παραχώρησης του Διεθνούς Αερολιμένα Αθηνών (ΔΑΑ). Ολα δείχνουν ότι η σύμβαση θα εγκριθεί από το Ελεγκτικό Συνέδριο και ότι μέχρι το τέλος του έτους θα έχουν ολοκληρωθεί όλες οι προαιρέσεις για το κλείσιμο της συναλλαγής. Σύμφωνα με την πρόεδρο του Ταμείου Αποκρατικοποιήσεων Λίλα Τσιτσογιανοπούλου, φέτος αναμένεται να εκταμιευθεί η πρώτη δόση του τιμήματος των 600 εκατ. ευρώ (συμπ. ΦΠΑ) και το 2018 η δεύτερη δόση. Η πρώτη δόση, περίπου 300 εκατ. ευρώ, αναμένεται καταβληθεί στο τέλος του έτους και το υπόλοιπο 12 μήνες αργότερα.
Το ενδιαφέρον τώρα εστιάζεται κυρίως στην πώληση του 30% των μετοχών του ΔΑΑ, κυριότητας ΤΑΙΠΕΔ. Η διαδικασία πώλησης της συμμετοχής δεν αποκλείεται να ξεκινήσει ακόμη και φέτος, πιθανόν προς το τέλος της χρονιάς. Αναμένεται μάλιστα να αποτελέσει μία από τις αποκρατικοποιήσεις που θα στηρίξουν τον στόχο των εσόδων για το 2018, ύψους 3,5 δισ. ευρώ.
Παράγοντες της αγοράς σημειώνουν ότι ένας εύλογος στόχος εσόδων από την πώληση του 30% του ΔΑΑ είναι τα 600 εκατ. ευρώ. Με δεδομένο ότι η εταιρεία πέτυχε πέρυσι λειτουργικά κέρδη (EBITDA) ύψους 270 εκατ. ευρώ και καθαρά κέρδη 132 εκατ. ευρώ, η συγκεκριμένη επίδοση θεωρητικά προσδίδει αξία στην επιχείρηση τουλάχιστον 2 δισ. ευρώ.
Αντιστοιχεί δηλαδή η αξία της επιχείρησης σε επτά φορές τα κέρδη EBITDA ή 15 φορές τα καθαρά κέρδη – πολλαπλασιαστές που θεωρούνται εύλογοι σε ένα σταθερό μακροοικονομικό μοντέλο.
Στους ενδιαφερόμενους επενδυτές θεωρείται σίγουρη η καναδική PSP Ιnvestments, η οποία μόλις πρόσφατα αποφάσισε να βάλει το χέρι βαθιά για να εξαγοράσει το δικαίωμα της παράτασης του δικαιώματος εκμετάλλευσης του αερολιμένα.
Σαν συνέπεια η εταιρεία θεωρείται σίγουρος ενδιαφερόμενος. Στο ΤΑΙΠΕΔ εκτιμούν, όμως, ότι θα υπάρχουν και άλλοι ενδιαφερόμενοι, με πιο πιθανούς συνταξιοδοτικά επενδυτικά κεφάλαια. Αντιθέτως, δεν αναμένουν στρατηγικού ενδιαφέροντος επενδυτές.
Λιμάνια
Το ΤΑΙΠΕΔ αναζητά το μοντέλο αξιοποίησης
Mέχρι το τέλος του έτους θα φανούν οι διαθέσεις των ενδιαφερομένων επενδυτών για την αξιοποίηση των δέκα περιφερειακών λιμένων της χώρας. Πρόκειται για τα λιμάνια Αλεξανδρούπολης, Ελευσίνας, Λαυρίου, Ραφήνας, Ηγουμενίτσας, Κέρκυρας, Καβάλας, Βόλου, Πάτρας και Ηρακλείου, τα οποία έχουν παραχωρηθεί για αξιοποίηση στους ομώνυμους οργανισμούς λιμένων μέχρι το 2042.
Σύμφωνα με το ΤΑΙΠΕΔ, όλα τα ενδεχόμενα αξιοποίησης είναι ανοικτά, με πιο πιθανό σενάριο να εφαρμοστεί το μοντέλο της παραχώρησης, είτε όλου του λιμένα είτε μέρος δραστηριοτήτων αυτού. Τις αποφάσεις αναμένεται να λάβει η διοίκηση του ΤΑΙΠΕΔ, μετά την υποβολή μελέτης που θα συντάξει εξωτερικός σύμβουλος του Ταμείου. Στη μελέτη αυτή θα αξιολογηθούν, πρώτον, ποιοι λιμένες παρουσιάζουν τις μεγαλύτερες αναπτυξιακές δυνατότητες, και δεύτερον, ποιοι συγκεκριμένοι τομείς δραστηριότητας στους προκριθέντες οργανισμούς λιμένος παρουσιάζουν ενδιαφέρον για ιδιώτες επενδυτές. Στη συνέχεια, το ΤΑΙΠΕΔ, κάποια στιγμή μέσα στο γ΄ τρίμηνο 2017 θα ιεραρχήσει τις προτάσεις που θα δεχθεί από τον σύμβουλο και θα ξεκινήσει διαγωνιστικές διαδικασίες. Για κάθε επιμέρους λιμένα ή/και δραστηριότητα που θα παραχωρηθεί θα προσληφθεί σύμβουλος, κάτι που αναμένεται να πραγματοποιηθεί μέσα στο τελευταίο τρίμηνο του έτους. Σαν συνέπεια οποιοδήποτε επενδυτικό ενδιαφέρον δεν αναμένεται να εκδηλωθεί πριν από το 2018.
Για τα περιφερειακά λιμάνια ή/και τις επιμέρους δραστηριότητές τους που δεν υπάρχει επενδυτικό ενδιαφέρον το ΤΑΙΠΕΔ προτίθεται να «επιστρέψει» στο υπερταμείο αποκρατικοποιήσεων. Συγκεκριμένα, τα επιμέρους περιουσιακά στοιχεία για τα οποία δεν υπάρχει όψιμο επενδυτικό ενδιαφέρον το ΤΑΙΠΕΔ θα τα μεταβιβάσει στην Εταιρεία Δημοσίων Συμμετοχών (ΕΔΗΣ), θυγατρική εταιρεία του υπερταμείου, στην οποία θα εκχωρηθούν όλες οι σημαντικές ΔΕΚΟ της χώρας.
Τα περιφερειακά λιμάνια μπορεί να μην προσελκύσουν το επιχειρηματικό ενδιαφέρον των δύο μεγάλων λιμένων της χώρας, ωστόσο μπορούν λειτουργήσουν συμπληρωματικά ή και να στεγάσουν νέες δραστηριότητες που σήμερα δεν είναι ορατές.
Εγνατία Οδός
Χρόνιο «αγκάθι» το θέμα των διοδίων
Η αποκρατικοποίηση της Εγνατίας Οδού είναι η τελευταία μεγάλη αποκρατικοποίηση που καθυστερεί συστηματικά. Στη συγκεκριμένη αποκρατικοποίηση, εκτός από τους εργαζομένους της κρατικής επιχείρησης και τη μόνιμα αντιδρώσα πολιτική ηγεσία, αντιδρούν και οι τοπικές κοινωνίες. Οι τελευταίες, σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει με τις άλλες αποκρατικοποιήσεις, θεωρούν βλαπτική την παραχώρηση της Εγνατίας Οδού, αφού νομοτελειακά οδηγεί στη δημιουργία σταθμών διοδίων.
Οι αντιστάσεις ήταν τέτοιες, που οι θεσμοί έθεσαν ως προαπαιτούμενο για την εκταμίευση της δόσης των 8,5 δισ. ευρώ την επιτάχυνση της αποκρατικοποίησης της Εγνατίας Οδού. Συγκεκριμένα ζήτησαν την υπογραφή της Κοινής Υπουργικής Απόφασης (ΚΥΑ) για τη χωροθέτηση των νέων διοδίων και την τιμολογιακή τους πολιτική. Ετσι προέκυψαν τα 10 νέα μετωπικά και τα 18 νέα πλευρικά διόδια που θα γίνουν κάποια στιγμή στο άμεσο μέλλον. Επίσης ως προαπαιτούμενο τέθηκε η δημοπράτηση κάποιων έργων κατασκευής διοδίων, κάτι που ωστόσο δεν επιτεύχθηκε. Η Εγνατία Οδός Α.Ε. πρόσφατα ακύρωσε διαγωνισμούς κατασκευής διοδίων. Το θετικό των προαπαιτουμένων είναι ότι η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Μεταφορών και Επικοινωνιών μεταπείσθηκε σχετικά με την επιβολή αναλογικών διοδίων. Το μόνο που πέτυχε το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών ήταν να υποχρεώσει μέσω της νέας ΚΥΑ τον μελλοντικό παραχωρησιούχο της Εγνατίας Οδού να εφαρμόσει την αναλογική χρέωση (π.χ. μέσω ενός ηλεκτρονικού διοδίου) όταν αυτό ισχύσει σε όλους τους αυτοκινητοδρόμους της χώρας. Οι πολυετείς καθυστερήσεις, ωστόσο, στη χωροθέτηση και λειτουργία των σταθμών διοδίων στην Εγνατία Οδό στερούν το επενδυτικό ενδιαφέρον. Ετσι, παρά το γεγονός ότι το ΤΑΙΠΕΔ αναζητεί επενδυτές εδώ και μια πενταετία, δυσκολέυεται να τους εντοπίσει. Τώρα η διοίκηση του ΤΑΙΠΕΔ υπόσχεται την προκήρυξη του διαγωνισμού για την εύρεση του παραχωρησιούχου μέσα στο 2017. Ωστόσο, κάτι τέτοιο θεωρείται απίθανο να συμβεί, καθώς εμφανίζονται συνεχώς καθυστερήσεις στη λειτουργία των σταθμών διοδίων. Σημειώνεται ότι και το φθινόπωρο του 2016, το ΤΑΙΠΕΔ είχε ξεκινήσει άτυπη αναζήτηση επενδυτών, η οποία μέχρι σήμερα δεν έχει αποφέρει κάτι χειροπιαστό.