«Η Βρίσα ήταν ένα όμορφο χωριό. Εκεί όπου ηρεμείς περπατώντας στα σοκάκια, απολαμβάνεις ήρεμα μεσημέρια, κάνεις ποδήλατο, χαίρεσαι τη φύση. Οποτε χρειάζομαι να ηρεμήσω, σκέφτομαι τη Βρίσα και την περιοχή της». Η αρχιτέκτονας Ελένη Ζερβουδάκη επισκέφθηκε πριν από μερικά χρόνια τη Βρίσα για να κατασκευάσει ένα σπίτι και την ερωτεύτηκε. Ετσι ένιωσε βαθιά οδύνη μετά την τρομερή καταστροφή που προκάλεσε στο χωριό της νότιας Λέσβου ο πρόσφατος ισχυρός σεισμός. Και μαζί με κατοίκους της Βρίσας που μένουν στην Αθήνα αποφάσισε να δράσει, ώστε να εξασφαλιστεί η καλύτερη δυνατή ανοικοδόμηση του νησιού.
Η πρωτοβουλία, άτυπη προς το παρόν, βαφτίστηκε «Re-build Vrissa» και χθες το απόγευμα είχε την πρώτη της ενημερωτική συνάντηση με κοινό τούς εν Αθήναις Βρισαγώτες. «Είμαστε μια ομάδα εθελοντών, οι περισσότεροι καταγόμενοι από τη Βρίσα, που θέλουμε να δούμε το χωριό μας να ξαναχτιστεί γρήγορα, όμορφα και σωστά», λέει η επικεφαλής της ομάδας, Πέλη Γεωργή. «Οργανώσαμε τη συνάντηση προκειμένου να παρουσιάσουμε ιδέες για την ανοικοδόμηση, να μιλήσουμε για την ανάγκη συλλογικής διαχείρισης, να εξετάσουμε όλες τις εναλλακτικές. Σκοπεύουμε να επαναλάβουμε τη συζήτηση και στη Λέσβο, προκειμένου να συμμετέχουν και οι άνθρωποι που κατοικούν στο χωριό».
Την ομάδα υποστηρίζει το δίκτυο αρχιτεκτονικών γραφείων Archpoints, στο οποίο συμμετέχουν η κ. Ζερβουδάκη και καθηγητές από τις σχολές Αρχιτεκτόνων και Πολιτικών Μηχανικών του ΕΜΠ. «Επισκεφθήκαμε το χωριό στο τέλος Ιουνίου», λέει ο επίσης καταγόμενος από τη Βρίσα Γιώργος Κουρμαδάς, αρχιτέκτονας. «Η κατάσταση είναι αποκαρδιωτική. Εμπειροι μηχανικοί λένε ότι δεν έχουν ξανασυναντήσει τόσο “συγκεντρωμένη” καταστροφή σε έναν μόνο οικισμό. Γιατί συνέβη αυτό; Για πολλούς λόγους. Για παράδειγμα, κάναμε καταγραφή των κτιρίων και διαπιστώσαμε ότι παρότι ο οικισμός ήταν αξιόλογος αρχιτεκτονικά, πολλά κτίρια είχαν χτιστεί με λάθος τρόπο. Λόγου χάρη, προστέθηκαν στοιχεία από σκυρόδεμα χωρίς να είναι σωστά “δεμένα” με το κτίριο. Οταν χτίζεις τσιμεντένιο μπαλκόνι σε ένα πετρόχτιστο κτίριο του 1920, το μπαλκόνι αυτό θα λειτουργήσει ως “κριός” στον σεισμό και θα εμβολίσει το κτίριο».
Οι φίλοι ή καταγόμενοι από τη Βρίσα προσπαθούν να μη γίνει μια «συνηθισμένου τύπου» ανοικοδόμηση του χωριού. «Θέλουμε κατ’ αρχάς να υπάρξει μια συντεταγμένη αντιμετώπιση», λέει ο κ. Κουρμαδάς. «Σήμερα το κράτος δίνει κάποιες αποζημιώσεις, λέει ότι το υπουργείο Πολιτισμού θα ασχοληθεί με τα υλικά και τις κατεδαφίσεις, ωστόσο η Εφορεία Νεωτέρων Μνημείων έχει ελάχιστο προσωπικό και δεν μπορεί να ανταποκριθεί. Αντίθετα, έχει μπει από τον δήμο ένας εργολάβος στο χωριό και κατεδαφίζει. Εμείς υποστηρίζουμε ότι πρέπει κατ’ αρχάς τα κτίρια να υποστηλωθούν και μετά να δούμε ποια από αυτά μπορούν να διασωθούν, ακόμα και κάποια από αυτά που χαρακτηρίστηκαν “κόκκινα”».
Μια πρόταση που έχει τεθεί «στο τραπέζι» είναι η αξιοποίηση της γεωθερμίας. «Για τη Βρίσα ο σεισμός μπορεί να είναι μια ευκαιρία να γίνει πρότυπος οικισμός», λέει η κ. Ζερβουδάκη. «Για παράδειγμα, να δημιουργηθεί ένα κεντρικό δίκτυο που να αξιοποιήσει τη γεωθερμία – έχει γίνει ανάλογο πιλοτικό πρόγραμμα στον Πολυχνίτο. Είναι δύσκολο η Βρίσα να γίνει όπως πριν, τουλάχιστον όμως ας πάει ένα βήμα μπροστά».