Η ραγδαία γήρανση του πληθυσμού στην Ευρωζώνη θα περιορίσει την ανάπτυξη και τις επενδύσεις και κατ’ επέκτασιν το επίπεδο των επιτοκίων δανεισμού, περιορίζοντας δυνητικά το περιθώριο κινήσεων της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, σύμφωνα με έρευνα που δημοσίευσε χθες η ΕΚΤ. Οι ερευνητές προβλέπουν ότι τα πραγματικά βραχυπρόθεσμα επιτόκια δανεισμού θα παραμείνουν αρνητικά έως το 2019 και εν συνεχεία θα διατηρηθούν ελάχιστα πάνω από το 0% έως το 2025. Οι προβλέψεις για το πιθανό επίπεδο των επιτοκίων δανεισμού έως το 2025 βασίζονται στις έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη γήρανση του πληθυσμού, σύμφωνα με τις οποίες η αναλογία νέων και συνταξιούχων προς εργαζομένους θα αυξηθεί από το 53% το 2013 στο 60% το 2025 και στο 77% το 2060.
«Σύμφωνα με στοιχεία που παρουσιάζουμε στη μελέτη, δυσμενείς δημογραφικές εξελίξεις στην Ευρωζώνη την ερχόμενη δεκαετία ίσως να εξακολουθήσουν να ασκούν καθοδική πίεση στα βραχυπρόθεσμα και στα μακροπρόθεσμα ονομαστικά και πραγματικά επιτόκια δανεισμού, περιορίζοντας δυνητικά την ευχέρεια της νομισματικής πολιτικής να προσαρμόσει τη στάση της», αναφέρουν οι ερευνητές της ΕΚΤ. Οι προβλέψεις των μελετητών, οι οποίες δεν δεσμεύουν σε καμία περίπτωση το διοικητικό συμβούλιο της ΕΚΤ, βασίζονται στην έκθεση της Κομισιόν (2015) για τη γήρανση του πληθυσμού της Ευρώπης έως το 2060. Ως βασικό σενάριο (βλ. γράφημα) χρησιμοποιείται η πρόβλεψη της Κομισιόν ότι έως το 2025 σε κάθε 100 εργαζομένους θα αντιστοιχούν 60 συνταξιούχοι και νέοι κάτω των 15 ετών, δηλαδή πολίτες που δεν θα εργάζονται. Το ευνοϊκό σενάριο προβλέπει ότι η αναλογία εργαζομένων προς ανενεργούς πολίτες θα εξελιχθεί στο ενδιάμεσο μεταξύ των προβλέψεων της Κομισιόν και της αναλογίας που ισχύει το 2015, και το πολύ ευνοϊκό σενάριο βασίζεται στην πρόβλεψη ότι η κατάσταση θα εξακολουθήσει να είναι όπως το 2015. «Στο βασικό σενάριο το βραχυπρόθεσμο πραγματικό επιτόκιο δανεισμού στην Ευρωζώνη θα παραμείνει αρνητικό μέχρι το 2019 και εν συνεχεία θα παραμείνει κοντά στο 0% για την περίοδο 2020 – 2025, όχι πολύ υψηλότερο από τον μέσο όρο της περιόδου 2007 – 2015», αναφέρεται στη μελέτη.
Τα βραχυπρόθεσμα επιτόκια δανεισμού θα αυξάνονταν πάνω από το 1% έως το 2025 μόνο στην περίπτωση που η αναλογία εργαζομένων προς συνταξιούχους και νέους παρέμενε η ίδια όπως ήταν το 2015, υπόθεση εξαιρετικά αισιόδοξη. Χαμηλότερη γεννητικότητα και η αύξηση του προσδόκιμου ορίου ζωής οδηγούν στη γήρανση του πληθυσμού, παρατηρούν οι μελετητές. Κατά συνέπεια αυξάνεται και η ανάγκη των ανθρώπων να αποταμιεύουν περισσότερο για τα γηρατειά τους, εκτός και αν αυξηθεί το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης, προκαλώντας ενδεχομένως μείωση της κατανάλωσης ως ποσοστό του ΑΕΠ. Τέτοια δυσμενής δημογραφική εξέλιξη «επηρεάζει και τη ζήτηση για επενδύσεις… περιορίζοντας τα πραγματικά επιτόκια δανεισμού». Για να αυξηθούν ταχύτερα τα επιτόκια δανεισμού «από τα τρέχοντα, ιστορικά χαμηλά επίπεδα, πρέπει να εφαρμοστεί διαρθρωτική και δημοσιονομική πολιτική που θα ενθαρρύνει τη συνταξιοδότηση σε μεγαλύτερη ηλικία και θα προωθεί την καινοτομία και την απασχόληση στην έρευνα και στην ανάπτυξη», καταλήγουν οι μελετητές.
Οι μεγάλες εταιρείες επωφελούνται κυρίως από το QE
Οι μεγάλες εταιρείες της Ευρωζώνης που εκδίδουν και τα περισσότερα ομόλογα έχουν ευνοηθεί περισσότερο από τις αγορές εταιρικών ομολόγων που κάνει η ΕΚΤ στο πλαίσιο της ποσοτικής χαλάρωσης, συγκριτικά με άλλες μικρότερες εταιρείες που σαφώς είχαν μεγαλύτερη ανάγκη τη βοήθεια της κεντρικής τράπεζας, σύμφωνα με ανάλυση της Bank of America που δημοσίευσαν οι Financial Times. Στη διάρκεια του 2017, οι 20 εταιρείες που εκδίδουν τα περισσότερα ομόλογα βρίσκονται πίσω από το περίπου 40% της συνολικής έκδοσης ομολόγων, σύμφωνα με την BofA, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό ήταν περίπου 25% το 2015 και το 2016.
«Το χαμηλό κόστος δανεισμού έχει βοηθήσει τις σούπερ εταιρείες», επισημαίνουν οι αναλυτές. Ο κατάλογος των 20 εταιρειών που εκδίδουν τα περισσότερα ομόλογα βασίζεται στην έκδοση ομολόγων που ανήκουν στην επενδυτική βαθμίδα των οίκων αξιολόγησης και τα οποία περιλαμβάνονται στους ομολογιακούς δείκτες της Bank of America.
Από την αρχή του έτους έχουν εκδοθεί εταιρικά ομόλογα της επενδυτικής βαθμίδας συνολικού ύψους 202 δισ. ευρώ, σύμφωνα με στοιχεία της Dealogic. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη έκδοση ομολόγων από το 2009, οπότε έως τις 25 Ιουλίου είχαν εκδοθεί εταιρικά ομόλογα συνολικού ύψους 221 δισ. ευρώ. Η διαπίστωση των αναλυτών της BofA αναμένεται ότι θα χρησιμοποιηθεί στη δημόσια συζήτηση πολιτικών και αναλυτών και θα αποτελέσει επιχείρημα για όσους υποστηρίζουν πως από το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων της ΕΚΤ ευνοούνται περισσότερο οι εταιρείες που χρειάζονται λιγότερο την υποστήριξη της κεντρικής τράπεζας.